Bugüne dek Kapadokya’ya ve Hacıbektaş’a giderken birçok kere yanı başından geçip uğramadığımız Kırşehir’e sonunda yolumu düşürdüm. Uygun ki… Güzel ki diyorum zira her metrekaresi tarih kokan bu hoş kentte görülmeye, keşfedilmeye paha çok şey var. Aslında buraya yolumu düşüren, Kırşehir’in medarı iftiharı Neşet Ertaş oldu. Anadolu’daki seyahatlerime türküleriyle eşlik eden ozanın izini memleketinde sürmek istedim.
Kırşehir’deki birinci durağım da Neşet Ertaş Heykeli… Halk ozanı Muharrem Ertaş ile oğlu Neşet Ertaş’ı birlikte betimleyen heykel, 2003’te Tankut Öktem tarafından yapılmış. Buram buram halk türküleri ve âşık deyişleri kokan bu kentte yürürken ‘Bozkırın Tezenesi’nin kelamları çınlıyor kulağımda, “Hep yolcuyuz bu türlü gelir gideriz/Hep yolcuyuz bu türlü gelir gideriz/Dünya senin vatanın mı yurdun mu?”
Kültür Evi’ni de gezin
Şehrin kalbi Kent Park’ta dev saz anıtının yanından geçerken Kırşehir’in hamurunun nasıl derinlikli ezgilerle yoğrulduğunu anlıyorum bir defa daha… Akabinde kendimi Neşet Ertaş Gönül Sultanları Kültür Evi’nde buluyorum. Burası da insanın gönül telini titreten yerlerden. Ne de olsa Türkiye’nin birinci ve tek UNESCO tescilli müzik kentinde, Kırşehir’deyiz. Eski Vali Konağı’nın düzenlenmesiyle açılan yerde Dede Korkut’tan Pir Sultan Abdal’a, Karacaoğlan’dan Neşet Ertaş’a kadar kelam ustalarının ömürlerinden, eserlerinden kesitler ayrıyeten geçmişten günümüze kullanılan müzik aletleri sergileniyor. Kültür konutunda en fazla ilgi çeken kısımsa Neşet Ertaş’a ayrılan oda. Büyük ozanın buradaki heykeli hareketli ve her ziyaretçiye ‘Hoşgeldin’ diyor. Heykel, Ertaş’ın sesinden gelenlere müzik ziyafeti de sunuyor. Ayrıyeten odada saz üstadına ilişkin plaklar, kasetler ve birçok fotoğraf sergileniyor. Bu fotoğraflar ortasında fahri doktora alması, konserleriyle ilgili ve defnedildiği güne ilişkin kareler de var. Sahi, Kırşehirli halk ozanı Neşet Ertaş’ı dinlemeden, onun derinlikli ezgilerine kulak vermeden Kırşehir’i ve Anadolu’yu anlamak mümkün olabilir mi? Abdallık geleneğinin son büyük temsilcilerinden biri, Kırşehir seyahati için sizi ziyadesiyle havaya sokacak.
Höyüklerini görmeli
Kırşehir, birçok ziyaretçi için birinci bakışta hoşluklarını sergileyen yerlerden biri değil fakat ona biraz vakit ayırıp seslerine kulak verdiğinizde, sokaklarında gezinip anlamaya çalıştığınızda size zenginliklerini sunmaya başlıyor ve onu tanıdıkça seviyor insan…
Tarih boyunca, sahip olduğu zenginlikler nedeniyle paylaşılamayan kent, günümüzde birçok kültürün izlerini taşıyor. Kırşehir’in İslam öncesi geçmişini tanımanın en güzel yollarından biri, bölgede çokça olan höyüklerden bir ya da birkaçını ziyaret etmekten geçiyor. Kırşehir’in dört bir köşesindeki höyükler, kentin tarihinin MÖ 3000’li yıllara kadar uzandığını gösteriyor. Kentte, bugüne dek birçok arkeolojik yapıtın ortaya çıkarıldığı 100’den fazla höyük ortasında en ünlüsü Yassıhöyük. Kent merkezinin 25 kilometre kuzeyinde, Karahıdır Köyü’nün güneyindeki zirve, 12-13 metre yüksekliğinde. Bu arkeolojik alanda Asur, Hitit ve Luvilerden kalma izlere rastlanmış. Kalehöyük, Yassıhöyük ve Büklükale kazılarından elde edilen eserler, Kaman’daki Kalehöyük Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. Milletlerarası yarışlarda En Güzel Yeşil Tasarım Mükafatı alan müze, çabucak yanındaki Japon Bahçesi, Japon-Anadolu Arkeoloji Enstitüsü ve tekrar yaklaşık 2 kilometre uzağındaki Kalehöyük Hafriyat Alanı ile bir bütün. Türkiye’nin ‘en büyük Japon bahçesi’ olarak anılan yeşil alandan da bahsedelim. 1993’te Japonya Ortadoğu Kültür Merkezi tarafından Prens Takahito Mikasa’nın Kalehöyük kazılarını başlatması anısına yaptırılmış. İkonik Sumeru Dağı’nın minyatürü, şelalesi, renkli sazan balıklarının gezindiği göletleri, Japon feneri, tapınak mimarisine mahsus ayrıntıları ve tepecikleriyle görülmeye bedel bir yer.
Cacabey Medresesi
Kırşehir ve etrafı, Türklerin Anadolu’ya geldiği erken devirlerden itibaren ağır bir Türk iskânına sahne olmuş. Hacı Bektaş Veli ‘Vilayetnamesi’nde 13’üncü yüzyılın ortalarından sonra kentte 18 bin hane halkının yaşadığını belirtiyor. O yıllarda Kırşehir’in ilim ve hoş sanatlar alanlarında yıldızının yine parlamaya başladığını görüyoruz. Bunun en değerli nedeni Kırşehir’e vali olarak atanan Cacaoğlu Nureddin’in hoşgörülü yönetimi. Kültüre büyük değer verilen bu devirde Kırşehir Ahi Evran, Âşık Paşa, Cacabey, Süleyman Türkmani, Ahmedi Gülşehri ve Hacı Bektaş Veli üzere isimleri yetiştirerek Anadolu’nun niyet merkezlerinden biri haline gelmiş. Taptuk Emre ve Yunus Emre’nin de bu yörede yaşadığı düşünülürse tarihte Kırşehir’in neden ‘Gülşehir’ olarak anıldığını daha yeterli anlayabiliriz. Kentin Osmanlı periyodunda ekonomik bakımdan en değerli özelliği, ahiliğin kurucusu olarak kabul edilen Ahi Evran’ın burada yaşaması.
Ahi Evran Camisi
Bugün Kırşehir’de asırlar öncesinden kalma birçok tarihi eser görebilirsiniz. Bunların ortasında en eskilerden biri Melik Gazi Kümbeti; 1240’lardan kalma. Kentteki bir başka kıymetli ziyaret adresi, 1272’de kentin valisi Nureddin Cibril bin Cacabey tarafından yaptırılan Cacabey Gökbilim Medresesi. UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne giren yer, tarihte astronomi eğitimi verilen Anadolu’daki birinci gözlemevi. Daha sonra mescide çevrilen yapının bitişiğinde Cacabey’in türbesi de var. Cacabey Medresesi ile Melik Gazi Kümbeti ortasında, İlhanlılar vaktinde darphane olarak kullanılan Lala Camisi’ni görüyoruz. Kentin en eski mescitlerinden bir başkası, Kale olarak bilinen höyük üzerindeki Alaaddin Mescidi. Selçuklu Sultanı 2’nci Alaaddin Keykubat tarafından yaptırılan mabet, 19’uncu yüzyılda yenilenmiş. Osmanlı cami mimarisi ilginizi çekiyorsa Çarşı, Kapucu ve Buçuklu üzere Kırşehir mescitlerini de ziyaret edebilirsiniz. Kırşehir’de gezerken çok sayıda kümbet göreceksiniz. Âşık Paşa’ya ilişkin türbe, sanat tarihi açısından güçlü ayrıntılar içeriyor. Ahi Evran Türbesi, Pir Süleyman Türkmani’ye ilişkin türbe, Karakurt Kaplıcası’nın yanındaki Kalender Baba Türbesi de aklınızda olsun.
Yeraltı kenti de var
Yunus Emre Türbesi’ni görmek için Ulupınar’a gitmek gerekiyor. Yunus Emre Ulusal Parkı içindeki türbenin çabucak yakınında bir de çilehane göze çarpıyor. Kırşehir’de yalnızca Türk İslam yapıtları yok, Hıristiyanlık âlemi açısından ehemmiyet arz eden çok sayıda mabet de var: Taburoğlu Köyü’ndeki Üçayak Kilisesi, Akçakent’teki Hacıfakılı Kilisesi, Mucur’daki Aksaklı ve Altınyazı kiliseleriyle Manastır ve Keşiş Sarayı bunlardan kimileri. Bölgede, Hıristiyanlığın Anadolu’ya yayıldığı yıllara ilişkin, ibadet ve sığınma hedefiyle yapılmış 15 civarında, irili ufaklı yeraltı kenti tespit edilmiş.
Kümbetaltı, Dulkadirli İnli Murat, Yarımkale, Kepez, Uyluk ve Kabadurak üzere isimler taşıyan bu eski yerleşim alanlarının en gözdesi, Mucur Yeraltı Kenti. Hamidiye Mahallesi’ndeki bu yer, ülkemizin kıymetli tarihi yeraltı kentlerinden biri. Erken Hıristiyanlık devrinde, 3’üncü ve 4’üncü yüzyıllarda insan gücüyle oyulan bu kovuklar kompleksi, ayrıntı zenginliği nedeniyle Kapadokya’daki benzerleriyle kıyaslanıyor. 42 odalı yeraltı kentinde, dehlizler, ahırlar, ibadet yerleri, kapalı yollar ve geçitler var.
Kırşehir, günübirlik görülüp geçilecek değil, en az birkaç gece konaklanarak enikonu gezilmesi gereken bir kent. Ona hak ettiği vakti ayırdıktan sonra, şahane bir final için Seyfe Gölü kıyısında günbatımının göz alıcı kızıllığını seyredeceksiniz. Gölün doğusunda, sazlıklardan oluşmuş pek çok adacık göreceksiniz. Bu adacıklar ve göl etrafında, ötücü cinsler da dahil olmak üzere toplam 187 farklı kuşun varlığı tespit edilmiş. Onların müzikleri, size Kırşehir’i sevdirecek.
Milli Gayret durağı
Kırşehir, Sivas ve Erzurum kongrelerinin akabinde 24 Aralık 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın gittiği ve büyük bir coşkuyla karşılanarak Ulusal Gayret öncesinde kıymetli görüşmeler yaptığı yerlerden biri. O günlerden günümüze kalan en kıymetli yapılar, tarihi Kırşehir konakları. Osmanlı’nın son, Cumhuriyet’in birinci yıllarında inşa edilen bu yapıların en düzgün örneklerini Yenice ve Kayabaşı mahalleleriyle Kalehöyük eteklerinde görebilirsiniz.
Termalleri de ünlü
Turizm Bakanlığı’nın termal kentler listesinde de olan Kırşehir’in Terme, Karakurt, Bulamaçlı ve Mahmutlu kaplıcaları var. Kentteki tarihi yapıtları ziyaret eden turistler, şifalı kaplıca suyundan da yararlanıyor.