İtalyan niyet kuruluşu Institute for International Political Studies (ISPI)’deki bir makalede, Türkiye’nin hem Doğu’da hem Akdeniz’deki güç ataklarına atıfta bulunularak, güç merkezi haline geldiği söz edildi.
Türkiye’nin liderliğinde Avrupa için Rusya’ya alternatif olan gaz boru çizgilerinin Türk topraklarından geçmesi nedeniyle kaçınılmaz olarak güç boyutunda da yeni bir merkez manasına geldiği belirtildi.
Makalede, Türkiye’nin 4 doğal gaz boru sınırına ait ayrıntılar da şu biçimde sıralandı:
“1) Yılda 16 milyar metreküp kapasiteli Rus gazını Samsun Limanı’na kadar taşıyan Mavi Akım.
2) İran’ı Türkiye’ye bağlayan, Ankara ve Doğu Anadolu’ya tedarik sağlayan yılda 10 milyar metreküplük kapasiteyle ikinci gaz boru sınırı.
3) Azeri gazını, Trans Adriyatik Boru Çizgisi (TAP) orta ilişkisiyle Puglia’ya kadar taşıyan ve tüm Anadolu’yu geçen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Sınırı (TANAP). Tüm Anadolu’yu kateden yılda 16 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip olup, önümüzdeki yıldan itibaren 23 milyar metreküpe çıkarılacak. Fakat kelam konusu boru çizgisinin kapasitesi iki ek müdahaleyle değerli ölçüde arttırılacak. 2026’daki birinci müdahale kapasiteyi 31 milyar metreküpe çıkaracak, Türkmenistan’ın Hazar Denizi’ni geçmek için ek bir boru sınırı inşa etmesi durumunda inşa edilecek olan ikincisi ise yılda 60 milyar metreküpe kadar kapasite sağlayacak.
4) 15,5 milyar metreküplük dördüncü boru çizgisi, Rus gazının direkt Trakya’dan giriş yaparak Bulgaristan ve başka Avrupa Birliği ülkelerine tedariğini sağlayan ana güç altyapısıdır.”
“ERDOĞAN MEMNUNİYETLE KARŞILADI”
Söz konusu doğalgaz boru sınırlarına ait, “Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in, Ekim ayındaki açıklamasının Türkiye’ye Avrupa için gaz güç merkezi olarak öncü bir rol önermesine yol açan nedenleri açıkça gösteriyor, bu teklif, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından çabucak memnuniyetle karşılandı.” tabirleri yer aldı.
Türkiye’nin bir transit pazar olarak değerinin artacağının inkar edilemez olduğuna yer verilen makalede, şu sözler kullanıldı:
“Nitekim AB, çeşitli seçenekler ortasından Azerbaycan ve Türkmenistan’ın yanı sıra Yakın Doğu’ya da bakarak arzını çeşitlendirmeyi düşünüyor. Türkmenistan’ın yaklaşık 20 trilyon metreküpü bulan geniş gaz rezervleri daha fazla işletilebilir ve Türkiye ve Azerbaycan rezervleri üzerinden Avrupa’ya ulaşabilir. Öbür bir proje de Kuzey Irak’tan gaz getirmek ve akabinde ana şebekeye bağlamak için yaklaşık 200 km’lik yeni bir boru sınırı inşa etmek olabilir. Son olarak 2020 yılında Türkiye kıyılarının kuzeyinde keşfedilen yaklaşık 540 milyar metreküp büyüklüğündeki Sakarya doğal gaz alanları önümüzdeki yıl işlerlik kazanacak.
Türkiye, bu yeni yataklar nedeniyle Sakarya’da birinci “enerji üssünü” inşa etti ve Erdoğan’ın niyeti, bunun doğal gaz için referans bir pazar haline gelmesi. Türk Cumhurbaşkanı ayrıyeten, Türkiye’nin gelişmiş bir güç piyasası oluşturma sürecinde olduğunu, çeşitli eserlerin birden fazla mukaveleyle birlikte doğal gaz piyasası için referans fiyatlar belirlemesine imkan tanıyacağını duyurdu.”
Türkiye’nin bölgesel bir güç merkezi olması için Türkiye’nin TANAP boru çizgisinin akışının arttırması gerektiği belirtilerek, Rusya, İran, Azerbaycan ve Cezayir ile mevcut mukavelelerinin bulunduğu, Almanya ve İtalya’dan sonra Avrupa’da üçüncü net gaz ithalatçısı olduğu hatırlatıldı.
“2053’E KADAR SIFIR KARBON”
Öten yandan makalede, Türkiye’nin doğal gazın yanı sıra hidrojen oyununda da başrol olmayı hedeflediğine atıfta bulunarak, doğal gazı hidrojenle karıştırmak için ulusal şebekede birinci testlere 2020’de başlandığı, Türk iktisadının karbondan arındırma gayelerine güçlü takviyesi garanti etmesi gereken bir hidrojen stratejisinin birinci yönergelerinin hazırlandığı kaydedildi. Türkiye, Ekim 2021’de Paris Mutabakatlarının onaylanmasıyla, 2053 yılına kadar sıfır karbon olmayı taahhüt etti.
Türkiye’nin hidrojen üretiminde güçlü bir jeopolitik ve stratejik bedelinin olabileceği işaret edilen makalede, şunlar kaydedildi:
“Gerçekten de Türkiye, her şeyden evvel mevcut boru çizgilerini dönüştürerek yeşil hidrojen üretimi için bir çıkış pazarı olarak Avrupa’ya odaklanma niyetinde. Bilhassa TAP ve Türkiye, Yunanistan ile Bulgaristan ortasındaki ara ilişkiler, potansiyel olarak birinci basamakta doğal gazla harmanlanmış hidrojeni taşıyabilir ve daha sonra uzun vadede tam hidrojen nakliyatına dönüştürülebilir. Lakin yüzde 100 hidrojen dönüşümü kompresör sistemlerinin büsbütün değiştirilmesini gerektiriyor ve Avrupa’dan doğal gaz talebi olduğu sürece imkansız.
Ancak ileti açık, Türkiye, hem kısa hem de uzun vadede, hem doğal gaz hem de yeşil hidrojen için jeopolitik ve ekonomik oyununu Akdeniz ve Avrupa senaryosuna nazaran oynama niyetinde. Öbür oyuncuların rekabeti karşısında bölgesel güç altyapıları için merkezi pozisyonunu müdafaaya hazır olduğunu gösterdi. Fakat sonuncular da oyunda etkin oyuncular olmaya niyetli.”