PCR TESTİ NEDİR?
PCR (Polymerase Chain Reaction- Polimeraz Zincir Reaksiyonu) DNA içindeki özgün bir bölgeyi enzimatik olarak çoğaltmak için uygulanan yansımalara verilen genel bir isimdir. PCR formülü kısaca DNA replikasyonunun belli sayıda daima taklit edilmesi ya da tekrar edilmesi olarak tabir edilebilir.
Bu yol ayrıyeten “in vitro” yani cansız ortamdaki nükleik asit dizisi klonlama süreci olarak da tanımlanabilir. PCR testi bir moleküler tanıma tekniğidir. Çok az sayıdaki mikrobu dahi ayırt edebilme yeteneği olan bu test, moleküler teşhis tetkikleri ortasında ilerlemiş ve hassaslığı fazla olan bir tekniktir.
PCR TESTİ NASIL YAPILIR?
PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) tekniği DNA’nın iki zincirinin yüksek ısıya maruz bırakılarak ayrılmasına yani tek sarmal haline gelmesine, sonrasında sentetik oligonükleotidlerin gaye DNA’ya bağlanarak zincirin uzamasını sağlamasına ve bu döngünün muhakkak bir sayıda tekrarlanmasına dayanır. Bu özelliği sayesinde PCR testi ile az sayıdaki mikropları bile çoğaltarak tespit etmek mümkün hale gelir.
Corona virüs teşhisi için uygulanan PCR testinde hastadan nazofarengeal sürüntü (burun ve boğazdan sürüntü alınması) yahut alt teneffüs yoluna ilişkin balgam örneği üzere teneffüs yoluna ilişkin bir organdan örnek alınması gerekir. Bu örnek alınmasında farklı metotlar kullanılabilir. Bu yollar içinde olan boğaz çubuklarıyla örnek alınması birinci hafta için gerçek sonuç verebilecek bir yoldur.
PCR TESTİNİN KULLANIM ALANLARI NELERDİR?
PCR testinin sıhhat alanındaki birçok kullanım alanı şu formda özetlenebilir:
– Kalıtsal hastalıklarda taşıyıcının ve hastanın tanısı
PCR testinde gen dizilerinin çoğaltılması ile bu genlerdeki bozukluklar tespit edilebilir. Taşıyıcılarda dahi erken teşhis konulabilmesi bu testin büyük bir avantajıdır.
– Prenatal tanı
Doğum öncesinde fetüsteki anormallikler bu yolla tespit edilebilir. Bu anormallikler ekseriyetle genetik hastalık kaynaklıdır.
– Klinik örneklerde patojen organizmaların saptanması
Az sayıdaki mikrobu dahi çoğaltarak patojen organizmaların ayırt edilmesinde büyük katkısı vardır. Hastalık teşhisinde süratli ve hassas bir tekniktir. Corona virüs tespitinde de patojen organizma bu yolla tanınabilir ve teşhis konulur.
– İsimli tıp
Bu usulde PCR testinde gerçekleştirilen gen dizileri çoğaltılması ile hatalı şahıslara ilişkin DNA tahlili yapılabilir. Bu nedenle isimli tıpta büyük bir değere sahiptir.
– Kanser ile alakalı araştırmalar
Tümör oluşan genlerdeki mutasyonlar PCR testi sayesinde tespit edilebilir.
– Babalık testi
– Probe’ların oluşturulmasında/ klonlamada/ gen ekspresyon araştırmaları
– DNA dizi tahlilinde, büyük ölçüde DNA örneklerinin oluşturulması
– Bilinmeyen gen dizilerinin tayini
– Geçmiş DNA’nın incelenmesi ve biyolojik evrimin aydınlatılması
– Biyoteknoloji alanında aşıların geliştirilmesi
– In vitro fertilizasyon yapılan tek hücrede, implantasyon öncesi genetik testlerin yapılması ve sonra implantasyon gerçekleştirilmesi ile bebeğin olağan doğmasının sağlanması
– PCR kaynaklı RAPD, AFLP, SSR ve ISRR üzere birçok bitki ve hayvanda genetik akrabalığın teşhisinde kullanılan teknikler geliştirilmesi
– DNA protein interaksiyonunun araştırılması (footprinting)
PCR testi üstte sayılan sıhhat alanındaki kullanımları dışında gıda ve tarım üzere sektörlerde de birçok kullanım alanına sahip bir tetkiktir.
Gıda güvenliği, sıhhati kıymetli biçimde etkileyen faktörlerden biridir ve kontamine yahut virüslerle enfekte besinlerin tüketilmesi sonucu önemli hastalıklar meydana gelebilir. PCR tekniği besin sıhhati ile alakalı hastalık etkeni olabilecek bu faktörlerin tespit edilmesinde de kullanılabilir.