Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkmenistan’ın Avaza bölgesinde düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Dışişleri Bakanları ortak basın toplantısı sonrası gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Azerbaycan-Türkiye ilgileri hakkında konuşan Çavuşoğlu, “Türkiye her vakit can Azerbaycan’ın yanındadır. Savaşta yanında oldu. Artık sulh var. Sulhta da Azerbaycan’ın yanında” dedi.
Azerbaycan’ın işgalden kurtulmuş topraklarının inkişafı için projelere devam ettiklerini belirten Çavuşoğlu, “Havaalanlarının açılışlarına gittik. Ve bu işgalden kurtulmuş toprakların her tarafının inkişafı için daha yapılacak adımlar var” biçiminde konuştu.
“RUSLARIN DA İŞBİRLİĞİ YAPMASI GEREKİYOR”
Laçin Koridoru’na değinen Çavuşoğlu, “Laçin Koridoru’nun kuruluş gayesi belirlidir. Orada Rusların da barışı müdafaa misyonu vardır. Lakin başka taraftan Azerbaycan’ın kendi topraklarındaki zenginliklerin yasa dışı bir formda çıkartılıp satılması milletlerarası hukuka da uygun değildir, karşıttır ve bu Azerbaycan’ın zenginliklerini çalmak manasına gelir. Münasebetiyle bir taraftan da denetimsiz etraf sorunları var. Ve buraya musahideci üzere giden insanların da engellenmesi, burada yapılan ihlallerin vahametini gösteriyor birebir vakitte. Münasebetiyle burada Rusların da iş birliği yapması gerekiyor ve orada yaşayan bireylerin, Ermenilerin de yeniden Azerbaycan’ın kendi madenleriyle ilgili uzmanların o bölgeye girmesini engellememeleri gerekiyor. Ve burada temel misyon de Rusların. Zira Laçin Koridoru’nun gerçek bir halde işlemesinden de sorumludur. Üzerlerine düşeni yapması gerekiyor. Burada Azerbaycan hak hukuk bakımından da, adalet bakımından da kendi topraklarında bu yasa dışı faaliyetlere karşı durması bakımından da haklıdır. Biz o nedenle bu haklı davasında da Azerbaycan’ı destekliyoruz” sözlerini kullandı.
“ERMENİSTAN’IN SAMİMİ ADIMLAR ATMASI GEREKİYOR”
Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki gerginlikle ilgili konuşan Çavuşoğlu, “Batıya bakabilirler, doğuya bakabilirler. Bunlar natürel biz bir ülkenin nereye baktığına müdahale etmeyiz, karışmayız. Fakat biz şunu söylüyoruz, herkese söylüyoruz, olağanlaşma konusunda Azerbaycan ve Türkiye samimi. Burada Ermenistan’ın da samimi adımlar atması gerekiyor. Bir an evvel bu barış mutabakatının imzalanması gerekiyor. Artık gerginliklere gerek yok, ihlallere gerek yok. Türkiye olarak da doğal biz özel temsilcilerimiz görüşmelerine devam ediyor. Birtakım jestler yaptık Azerbaycan’la koordineli bir biçimde hava alanımızı açma konusunda, hava kargoyla ilgili birtakım adımlar, jestler yaptık itimat arttırıcı adımlar için. Yani bundan sonra da herkesin adım atması lazım, Ermenistan’ın da samimi adım atması lazım. Bizim samimi yaklaşımımıza onların da samimi karşılık vermesi gerekiyor, ki biz Azerbaycan ve Türkiye olarak samimi olduğumuz için bu samimiyete de karşılık veririz. Ve burada nereye baktığı kıymetli değil. Doğuya mı bakar, batıya mı bakar. Diğerlerinden medet ummaya gerek yok. Burada Güney Kafkasya ülkeleri olarak bizim kendi barışımız ve istikrarımız için somut adımlar atmamız lazım. Temel bu. Yoksa burada kimsenin kimseye dışarıdan, doğudan da, batıdan da bir yararı, faydası olmaz. Bunu anlamak lazım” dedi.
Azerbaycan-Türkiye müttefikliğine ait Çavuşoğlu, “Biz aslında doğal müttefiktik. Lakin Şuşa Beyannamesi’yle birlikte resmi müttefik olduk. Hasebiyle iki müttefik ülkenin kendi ortasında tatbikatlar yapması, iş birliği yapması, ortak eğitim programları yapması son derece doğaldır. Bu hiçbir ülkeye, hiçbir tarafa yönelik bir tehdit değildir. Bu iki müttefik ve kardeş ülke ortasında dayanışma ve iş birliğinin, sizin söyleminizde emektaşlığın bir doğal sonucudur. Münasebetiyle bu çeşit tatbikatlar olsun, ortak eğitim çalışmaları olsun, savunma sanayii olsun, başka taraftan beşeriyi, ekonomiyi, onları saymıyorum. Bu alanlarda da iş birliğimiz daha da güçlenerek devam edecek” açıklamasını yaptı.
Enerji, ulaştırma ve ticari hususlarda üç ülkenin bağlarına değinen Çavuşoğlu, “Azerbaycan gazı Türkiye’ye geliyor. Türkiye üzerinden bir kısmı Avrupa’ya gidiyor, bir kısmı Türkiye’ye satılıyor. Doğal Türkmenistan gazının Türkiye’ye gelebilmesi için evvel Azerbaycan’a gelmesi lazım. Bunun için hangi adımlar atılacak? Daha sonra burada üç ülkenin de faydasına olması lazım bu iş birliğinin. Nasıl artık biz Azerbaycan’la ek taleplere karşı nasıl işbirliği yapabiliriz bunu görüşüyoruz ve bir mutabakata varıyoruz. Güçlü bir formda de bunu konuşmak lazım. Ondan sonra da bu gelen gazın ne kadarı Türkmenistan gazı da gelirse Azerbaycan üzerinden Türkiye’ye gelecek, Türkiye üzerinden ne kadar Türkiye’de kalır? İç piyasada satılır? Ne kadar Avrupa’ya masraf? Bunların ne kadar yatırımı yapılacak? Hazar’ın altından boru çizgisinin geçmesi gerekiyor. Bunları kim yapacak? Olağan bunlar daima ayrıntılı çalışma gerektiren mevzular. O nedenle biz dünkü Güç Bakanları toplantısında, Dışişleri Bakanları toplantısında ve bugün dorukta başkanlarımız de onayladı. Bir personel kümesi, sizin tabirinizle yani çalışma kümesi oluşturma kararı aldık ki güçlü bir formda bunun ayrıntılarını çalışalım” tabirlerini kullandı.
“BİZİM LİSANIMIZ BİR, DİNİMİZ BİR, KÜLTÜRÜMÜZ BİR”
Bakan Çavuşoğlu, “Kardeş Türkmenistan’ın mesken sahipliğinde yapılan Avaza tepesi tarihi bir tepe oldu. Her şeyden evvel natürel bizim lisanımız bir, dinimiz bir, tarihimiz bir, kültürümüz bir. Hasebiyle çok güçlü bağlarımız var. Fakat bu bağlarımızı ve iş birliğimizi bugün üç ülkenin ve üç ülke halklarının faydasına yönelik nasıl somut adımlarla güçlendiririz bunları konuştuk” biçiminde konuştu.
Ukrayna-Rusya ortasında yaşanan kriz hakkında konuşan Çavuşoğlu, “Tabii dünyada önemli krizler var. Ukrayna savaşından sonra güç krizi, besin krizi ve bilhassa nakliyat konusu, ulaştırma konusu, nakliyat konusu, Orta Koridor, Hazar geçişli orta koridor çok kıymet kazandı. Artık bu türlü bir durumda alışılmış bu bahislerde biz üçlü bir biçimde nasıl iş birliği yapabiliriz? Yani güç konusunda hangi adımları atmamız lazım? Öteki taraftan ulaştırma konusunda hangi adımları atabiliriz bunları konuştuk ve bu alanlarla ilgili de muahedeler imzaladık, evraklar imzaladık, çalışma kümeleri oluşturduk. Ayrıyeten ekonomik işbirliğimizi nasıl güçlendirebiliriz ve ticaretin önündeki manileri nasıl kaldırabiliriz? Bunları da konuştuk. Sonuçta ikili ilgilerimizi, üçlü bağlarımızı somut adımlarla nasıl güçlendirebiliriz? Konuşurken bu hususlarla ilgili çerçeve muahedeler da imzaladık. Ayrıyeten yalnızca üçümüz ortasında değil bölgesel seviyede ve memleketler arası platformda da iş birliğimizi nasıl güçlendirebiliriz? Türk Devletleri Teşkilatı içinde olsun, ekonomik işbirliği teşkilatı içinde olsun, İslam İşbirliği Teşkilatı’nda, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nda, Birleşmiş Milletler’de buralarda birbirimizi destekliyoruz” dedi.
Çavuşoğlu, konuşmasını şu formda sürdürdü:
“Yine Türkmenistan’ın en son verdiği karar tasarısına siz onu diyorsunuz galiba. Ona da biz eş sunucu olduk. Bizim sıfır atık projesiyle ilgili karar tasarımıza da hem Türkmenistan hem Azerbaycan yeniden eş sunucu oldu. Kol koydular, kol çektiler ve sonuçta biz aslında birbirimizi destekliyoruz. Fakat bunu nasıl güçlendirebiliriz? Ayrıyeten dünyanın her yerinde bizim 257 misyonumuz var. Natürel şimdilik Türkmenistan ve Azerbaycan’ın bu kadar sayıda misyonu yok. Azerbaycan’ın ve Türkmenistan’ın büyükelçiliklerinin olmadığı yerde hem Türkmen hem de Azerbaycanlı kardeşlerimize ve bu ülkelerin çıkarlarına nazaran nasıl bizim misyonlarımız hizmet edebilir? Bunları da konuştuk. Hakikaten gerek muahedeler, gerekse mevzuların içeriği bakımından tarihi bir tepe oldu. Olağan biz bunu devam ettireceğiz. Bu üçlü formatta ülkü platformlarda da başka kardeş ülkelerle de birebir halde bir ortaya gelerek, daha da genişleterek bu Türk dünyasının ve bu bölgenin, Orta Asya’nın, Kafkasya’nın, Güney Kafkasya’nın ve Türkiye’nin içinde bulunduğu bu orta koridorun daha da kıymetini arttırmak için ve de hepimizin faydasına olacak halde adımlar atmak için daha çok çalışacağız.”