32 bit işlemci bilgisayarlar 2038 yılına gelindiğinde işlemci mimarisinden ötürü tarihi yanlışsız hesaplayamayacak. Bu beklenen yanlışa ise Y2038 sorunu adı veriliyor. Benzeri bir olay 1 Ocak 2000 tarihinde dünya çapında gerçekleşmişti.
Yazılımsal bir kusur nedeniyle birçok bilgisayar tüm dünyada bir anda çökmüştü. Böylesi bir yanılgı tıpkı Y2038 sorununda olduğunda üzere biliniyordu.
1 OCAK 2000’DE BİLGİSAYARLAR NASIL ÇÖKTÜ?
2000 yılından evvel bilgisayarlar tarihleri iki haneli sayılar üzerinden ölçerdi. Örneğin 13 Kasım 1994 tarihi “13/11/94” formunda kaydedilirdi. Bu 2000 yılına kadar tüm bilgisayarlarda bu türlü devam etti. Lakin 1 Ocak 2000’e gelindiği vakit yıllar için büyük bir sıkıntıyla karşılaşıldı. Bilgisayarlar 2000 yılını 00 olarak göstermeye başladığında 1900 yılını mı yoksa 2000 yılını mı gösterdiğini anlayamadı. Bu nedenle birçok bilgisayar tarih kusuru nedeniyle yanlışlar almaya başladı.
Bu muhtemel sorun yıllar öncesinde biliniyordu. Bu nedenle güncellemelerle bu sorun düzeltildi. Lakin güncellenemeyen birçok aygıt güncellenemediği için kullanılamaz hale geldi. Bu sorunun olacağını yazılımcılar elbette ki biliyordu. Yazılımcıların her şeyin farkında olmasına karşın programları bu formda kodlamalarının nedeni ise evvelce depolama aygıtlarının çok değerli olması. Bu nedenle programların daha az yer kaplaması için yılın sadece son iki hanesi kullanıldı.
Y2038 NASIL BİR SORUN?
19 Ocak 2038’e gelindiğinde tarih tekerrür ederek 2000 yılındaki probleme misal olaylar yaşanacak. Lakin bu defa sebep depolama alanından tasarruf değil. Y2038 yanlışı bu sefer 32 bit işlemciler hesaplama kapasitesinin tükenmesinden ötürü gerçekleşecek.
19 Ocak 2038 tarihine gelindiği vakit, 32 bit işlemciler tarihi daha fazla hesaplayamayacak.
32 bit işlemciler mimari olarak 4.294.967.295 farklı kıymet aralığında hesaplar. Fakat bu kıymetler 2.147.483.648 tane negatif, 2.147.483.647 tane de pozitif olmak üzere ikiye bölünür.
Bilgisayarlar tarih bilgisini saniye bazında hesaplar. 1 Ocak 1970 00.00:00 tarihinden, 19 Ocak 2038 03.14:07 tarihine kadar olan saniye sayısı da 2.147.483.647. Yani 19 Ocak 2038 03.14:08 tarihi geldiği vakit 32 bit işlemcilerin müspet istikamette sayabileceği değer sınırı aşılmış olacak. Bu durumda 32 bit işlemci müspet alanda daha süreç yapamayacağı için negatif alanda süreç yapmaya başlayacak. Lakin bu sefer de bilgisayarlar negatif kıymete geçildiği için en küçük negatif sayıdan başlayarak büyüğe yanlışsız saymaya başlayacak. Bunun sonucunda ise tarih sıfırlanarak 1 Ocak 1970’e tekrar dönecek.
Tarih ayarını düzeltmeye kalkarsanız 32 bit işlemcinin gücü yetmeyeceği için tarih tekrar sıfırlanacaktır. Bu döngü nedeniyle birçok bilgisayar çökecek.
Y2038 SORUNU YAŞANDIĞINDA NE OLACAK?
19 Ocak 2038 yılına gelindiğinde muhtemelen 32 bit işlemciye sahip her bilgisayar tıpkı yanılgıyı vermeyecek. En mümkün yanlışlar ortasında tarih 1970’e döneceği için birçok BIOS bilgisayar açılışında kusur vererek tarihin güncellenmesini isteyecek.
İkinci bir kusur ise tarihin geçmişe dönmesinden ötürü bilgisayarda yüklü birçok sertifika geçerliliğini yitirecek. Bu nedenle de birçok program ve web sitesi artık kullanılmayacak hale gelecek.
YOUTUBE Y2038 SORUNUYLA GANGNAM STYLE GÖRÜNTÜSÜ NEDENİYLE ERKEN KARŞILAŞTI
Güney Koreli müzikçi PSY’nin Gangnam Style görüntüsü birinci olarak 2012 yılında çıktığında milyonlarca kişi tarafından izlendi. Görüntü Youtube üzerinden 1 milyar görüntülenmeyi yakalayan birinci görüntü oldu. Lakin izlenme sayısı daha da artarak 2 milyar izlenmeyi aştı.
Videonun izlenme sayısı 2.147.483.648’e ulaştığında ise Youtube’un kullandığı 32 bit sayaç yetersiz kaldı. Bu nedenle Youtube, Gangnam Style yüzünden tüm sayaç teknolojisini yenilemek zorunda kaldı.
Y2038 SORUNUNUN TEK TAHLİLİ 64 BİT İŞLEMCİ KULLANMAK
Bu sorundan kurtulmak için yazılım güncellemesi hiçbir işe yaramayacak. Zira işlemci kapasitesi çoktan dolmuş olacak. Sorundan kurtulmanın tek yolu ise 64 bit işlemci kullanmak.
64 bit aralığında süreç yapabilen işlemcilerin sayabildiği bedel sayısı 9.223.372.036.854.775.808. Bu kıymetlerle Y2038 sorununun yaşanması için 293.274.701.009 (İki yüz doksan üç milyar iki yüz yetmiş dört milyon yedi yüz bir bin dokuz) yıl geçmesi gerekiyor.