Dünya genelinde 5-17 yaş aralığında 160 milyondan fazla çocuk emekçi bulunurken, bunlardan yaklaşık 80 milyonu tehlikeli kaidelerde çalıştırılıyor.
Geleneksel manada kölelik çabucak hemen her ülkede kaldırılsa da zorla çalıştırma, zorla evlendirilme ve insan ticareti üzere uygulamaları tanımlamak için kullanılan “modern kölelik” tahminen de en acımasız ve makûs yüzünü çocuklar üzerinde gösteriyor.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünce (UNESCO) 1998’de Haiti’deki ayaklanmanın yıl dönümü olan 23 Ağustos, “Uluslararası Köle Ticaretinin Anılması ve Köleliğin Kaldırılması Günü” ilan edildi.
Tarihte birinci başarılı köle ayaklanması
1791’de 22 Ağustos’u 23 Ağustos’a bağlayan gece, eski ismi “Saint-Domingue” olan ve bugün Haiti ve Dominik Cumhuriyetleri ortasında paylaşılan Ada’da gerçekleşen ayaklanma, “tarihteki birinci başarılı köle ayaklanması” olarak kayıtlara geçti.
“Haiti devrimi” olarak anılan bu süreçte, Fransız sömürge idaresine karşı ayaklanan Afrika asıllı köleler 5 yıl süren silahlı çabaların sonunda köleliği resmen kaldırdı.
Coğrafi keşiflerin akabinde başlayan sömürgecilik süreciyle 16. ve 19. yüzyıllar ortasında geniş alanlara yayılan köle ticareti yaklaşık 30 milyon Afrikalıyı etkiledi.
400 yıllık devirde topraklarından koparılan Afrikalı köleler, Atlantik Okyanusu ve Hint Okyanusu üzerinden Avrupa ve Amerika’ya taşındı.
İspanya, Portekiz, Hollanda, İngiltere ve Fransa, köle ticaretinin önde gelen Avrupa ülkeleriydi.
İnsanların, köleleştirilerek özgürlüklerinden yoksun bırakılmasının yanı sıra ırkçı fikirlerin yayılmasına da yol açan kölelik 19. yüzyıldan itibaren yasaklandı.
Azınlıklar köleliğe maruz kalıyor
Dünyanın kimi bölgelerinde klâsik manada kölelik uygulamaları az de olsa devam ediyor.
Birleşmiş Milletler (BM), bugün hala Morintanya, Mali ve Nijer’de azınlıkların klâsik manada köleliğe maruz kaldığını bildirdi.
Geleneksel kölelik çabucak hemen her ülkede yasaklansa da global sistemdeki fırsat eşitsizliği, klasik manada yasaklanan köleliğin farklı formlar halinde devam etmesine yol açtı.
Bugün tehdit, şiddet, zorlama, hile ve gücün berbata kullanılması üzere nedenlerle istismar edildikleri duruma karşı koyamayan ve mevcut durumlarını sürdüren yetişkin “modern kölelerin” sayısı 40 milyonu aştı.
Hukuki olarak bir karşılığı olmasa da “modern kölelik” terimi, zorla çalıştırma, zorla evlendirilme ve insan ticareti üzere uygulamaları tanımlamak için kullanılıyor.
Hindistan, Çin, Pakistan, Kuzey Kore, Nijerya, Endonezya, Kongo, çağdaş köle olarak tanımlanabilecek şahısların sayısının yüksek olduğu en önemli ülkeler ortasında yer alıyor.
Modern dünyanın “köleleri” çocuk işçiler
Modern köleliğe maruz kalanların yüzde 70’ten fazlasının bayanlar ve kız çocukları olduğu belirtiliyor.
Bugün çağdaş köleliğin en berbat ve acımasız çağdaş formlarından birini oluşturan çocuk personelliği, dünya genelinde artmaya devam ediyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve BM Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) raporlarına nazaran, dünya genelinde 5-17 yaş aralığında 160 milyondan fazla çocuk personel bulunuyor. Bunlardan yaklaşık 80 milyonu ise çağdaş kölelik olarak sayılacak tehlikeli koşullarda çalıştırılıyor.
Sahra altı Afrika yüzde 23,9 ile dünyanın çocuk emekçi oranı en yüksek bölgesi pozisyonunda. Bu oran Asya, Orta Doğu, Amerika ve Avrupa’da yüzde 4 ila 6 ortasında değişiyor.
Genelde aileleri maddi ıstırap yaşadığı için iş ortamına itilen çocuklar, cinsel ve ekonomik sömürüye maruz kalıyor.
Artan çatışmalar ve savaşlar nedeniyle yerinden edilen göçmen çocuklar, en çok risk altında olan kümeler ortasında yer alıyor.
Dünya genelinde yaklaşık 30 milyon göçmen çocuk, insan ticareti ve cinsel kölelik tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor.
Çocuk emekçi sayısının bu yılın sonuna kadar 170 milyona yaklaşacağı varsayım ediliyor.