Göbeklitepe Hafriyat Heyeti Lideri ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necmi Karul, bu yılki hafriyatlarda günlük kullanıma işaret eden öğütme taşları bulunduğunu açıkladı. Karul, “Buluntuların tahlilleri bize bu faaliyetlerin neler olduğu hakkında fikir verecek. Bunları da bu kış periyodunda yapmayı planlıyoruz” tabirlerini kullandı.
Anadolu Ajansı’nın aktardığı habere nazaran, Arkeolojik hafriyatlarda elde edilen bilgilerin çalışmalar yapıldıkça, data tahliline gidildikçe değiştiğini belirten Karul, Göbeklitepe’ye ait genel kabul gören birtakım mevzuların geçerliliğini koruduğunu, kimilerinin çok doğruyu yansıtmadığını gördüklerini ve öteki olasılıkları da düşünmeye başladıklarını söyledi.
Karul, kelamlarına şöyle devam etti:
“Her ne kadar Göbeklitepe’de yalnızca bazılarına nazaran tapınak olarak isimlendirilen kamusal yapıların olduğu önerilse de konut şeklinde, barınak stilinde yerlerin olduğu biliniyordu. Bunların daha fazlasına ulaşıldı. Hasebiyle artık ‘Buranın bir toplanma merkezi mi, yoksa insanların birebir vakitte yaşadıkları bir yerleşme mi’ sorusu daha fazla tartışılır hale geldi. Göbeklitepe ile birlikte gibisi çağdaş yerlerden biri olan Karahan Zirve yahut da bölgedeki öteki taş doruklar kapsamındaki hafriyatlarda da yeniden konutlarla karşılaşmış olmamız bu yerlerin içlerinde kamusal yapıları barındıran yerleşmeler olma mümkünlüğü daha da arttırdı.”
‘UNESCO, DÜNYA MİRAS LİSTESİ ZİYARETÇİ BASKISI OLUŞTURDU’
Göbeklitepe’de son yıllarda daha çok muhafaza çalışmalarına yöneldiklerini aktaran Karul, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dahil olduktan sonra Göbeklitepe’de önemli bir ziyaretçi baskısı oluşmaya başladığını, yapıların ve üzerindeki figürlerin ziyan görmemesi için Alman Arkeoloji Enstitüsü ile çalışma yürüttüklerini söyledi.
Göbeklitepe Hafriyat Heyeti Lideri ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necmi Karul ‘BÖLGEDE BİRİNCİ TARIM DENEMELERİNİN YAPILDIĞINI SÖYLEYEBİLİYORUZ’
Göbeklitepe ve Taş Doruklar Projesi’nde (Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi) yürütülen kazıların birbirine çağdaş olduğuna ve yaklaşık bin 500 yıllık bir periyodu kapsadığını söyleyen Karul, buralardan gelen her datanın o devir kültürünü yansıttığını vurguladı. Karul, “Elde edilen datalardan biz bu bölgede birinci tarım denemelerinin yapıldığını söyleyebiliyoruz. Tarım denemelerine işaret eden aletlerin varlığı bize bu bölgede birinci yerleşiklik başladığında şimdi tarımın olmadığını fakat yabani tahılların toplandığını, vakit içerisinde bu toplama sürecinin bitkilerin tarıma alınmasına yanlışsız evrildiğini gösteriyor” diye konuştu.
Karul, geçen sene tanıtımı yapılan Taş Zirveler Projesi’nin kapsamında bu yıl 9 başka noktada hafriyat çalışmaları gerçekleştirdiklerini söyledi. Bu çalışmaların, neolitik çağın başlangıç etabına yönelik, çok uluslu takımlarca eş vakitli yapıldığını anlatan Karul, “Geçtiğimiz yıl Çakmak Zirve’de Göbeklitepe ve Karahan Zirve’den olasılıkla daha eski katmanlar, Sayburç’ta neolotik devrin başlangıç basamağına tarihlenen kompleks toplumlarının olduğuna işaret eden mimari kalıntılar, Sefer Zirve’de bu devrin sonlarına tarihlenen dörtgen planlı, yeniden bir kompleks oluşturacak yapı kalıntılarına rastladık. Söğüt tarlasından neolotik devrin öncesine tarihlenen buluntular ortaya çıkarıldı” dedi.
‘ÇAĞDAŞI ÖBÜR BÖLGELERDEN FARKLI’
Karul, kelamlarına şöyle devam etti:
“Biz o bin 500 yıllık kelamını ettiğimiz süreci farklı yerlerden gelen bilgilerle tanımlamaya çalışıyoruz. Fakat şu bir gerçek hem Göbeklitepe hem öbür yerleşim yerleri, yaklaşık 11 bin – 11 bin 500 yıl evvel geniş bir coğrafyada etkileşim halindeki bir toplumsal tertibin modülü olan yerleşmeler. Bunların içerisinde bilhassa anıtsal yapı kalıntılarıyla gelişkin sembolizmasıyla hayli gelişkin teknolojileriyle bu bölgenin komşularıyla çağdaşı öbür bölgelerin içerisinde biraz daha farklılaştığını söyleyebiliriz.”
‘YENİ BİR TOPLUMUN İNŞASIYLA YÜZ YÜZEYİZ’
Karul, bu devrin yerleşikliğin başlangıç basamağı olduğuna ve insanların birinci defa daha büyük kalabalıklar halinde bir ortada yaşamaya başladığına dikkat çekerek, bunun da yeni bir toplum sistemini, yeni ilgileri ve iş kısmını de beraberinde getirdiğini vurguladı. Ayrıyeten, gelişmiş bir iş gücü tertibi bulunduğunu belirten Karul, kamusal yapıların bunun en uygun göstergeleri ortasında yer aldığını, bu yapılardaki figürlerin, oluşturdukları sahnelerin komünal, uzak bir geçmişe dayanan hafızanın eserleri olduğunu söz etti.
Karul, “Tüm bunları bir ortaya getirdiğimizde öncesinde hiç karşılaşmadığımız yeni bir toplumun inşasıyla yüz yüzeyiz. Bunu anlamanın da çok kısa sürmeyeceği aşikar, birçok yerden gelen bilginin bir ortaya getirilmesiyle mümkün. Taş Zirveler Projesi de bunun için epey uygun bir fırsat” diye konuştu. Dünya Neolotik Kongresi’nin önümüzdeki yıl Şanlıurfa’da düzenleneceğini aktaran Karul, “Bu kongreyle buradaki arkeolojik bilgi hem meslektaşlarla paylaşılma fırsatı bulacak hem de neolotik çağ uzmanlarından dünyada farklı neolotikler olduğunu öğrenmemize vesile olacak” sözlerinin kullandı. (KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)