Eskişehir’de Küllüoba Höyüğü’ndeki arkeolojik hafriyatlarda 100’ün üzerinde, birden fazla çömlek ve taş sanduka olan mezar ortaya çıkarıldı.
Eskişehir’in Seyitgazi ilçesine bağlı Yenikent Mahallesi’nde birinci Tunç Çağı’na ait yürütülen Küllüoba hafriyatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesiyle 1996 yılında başladı. Geçen vakitte hafriyat alanında birinci Tunç Çağı’nın kültürel özelliklerini ortaya çıkaran pek çok buluntu saptanırken, tıpkı vakitte 5 bin yıl evvel Anadolu’daki kentleşmeyi gösteren ispatlar ortaya çıkarıldı.
Bu yıl da sürdürülen hafriyatlarda Bilecik Pir Edebali Üniversitesi (BŞEÜ) öncülüğünde, Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı ile Batman Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileriyle 20 kişilik takım yer alıyor.
“BURADA BÜYÜK BİR YERLEŞME VAR”
Kazı Lideri Doç. Dr. Murat Türkteki, mezarların radyokarbon datalarının milattan evvel 3 bin 200’e dayandığını söyledi.
Doç. Dr. Türkteki, “Bu yılki kazılarla 100’ün üzerinde mezar, çok sayıda gömü tespit ettik. Bunların büyük kısmı çömlek mezar tipinde fakat içerisinde taş sanduka da var. Kerpiç sanduka da tekrar bilinen en erken örnek diyebiliriz. Batı ve Orta Anadolu’nun en erken yerleşim dışı mezarlık alanı burası münasebetiyle buradaki çalışmalar bize değerli bilgiler veriyor. Burada büyük bir yerleşmenin olduğunu söyleyebiliriz. Yerleşme çağlar, yüzyıllar boyunca burada devam ediyor. Lakin bu mezarlık alanı 300-400 yıl üzere bir mühlet burada kullanılıyor. Daha sonra bu mezarlık alanı, muhtemelen yerleşimin dışındaki öteki bir alanına taşınıyor zira kent bu tarafa hakikat genişliyor. Kent genişledikçe mezarların üzerine gelmeye başladığı için bu alanı büsbütün öbür bir alana taşıyorlar. Höyükten bugüne kadar elde ettiğimiz radyokarbon bilgileri milattan evvel 3 bin 200’e dayanıyor. Lakin mezarlık alanında milattan evvel 3 bin 200 ile 2 bin 900 ortası radyokarbon datalarımız var” diye konuştu.
Arkeolojik hafriyatlarda mezarların o periyot yaşayanlar için sosyoekonomik durumu da ortaya koyduğunu belirten Doç. Dr. Türkteki, mezar içinde daha çok çanak çömlek, küçük armağanlar halinde küçük fincanlar bulunduğunu söyledi.
Özellikle çocuk mezarlarında ‘mühür’ denilen ayak biçiminde damgalarla karşılaştıklarını anlatan Türkteki, “Bunlar genel olarak mühür olarak kabul edilmesine karşın aslında biraz takı-amulet üzere bir fonksiyonu de var. Mezarlık alanında bugüne kadar bu örneklerden çok sayıda ele geçirdik. Onun dışında vakit zaman bakır eşyalarla da karşılaşıyoruz. Saç halkaları, iğneler bilhassa karşımıza çıkan örnekler içinde” dedi.
85 İSKELET İNCELENDİ
Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal ise çıkarılan 85 birey iskeleti üzerinde inceleme yapıldığını söyledi.
Küllüoba’da gömülü olan erken Tunç Çağı insan topluluğunun demografik açıdan son derece genç bireylerden oluştuğunun belirlendiğini anlatan Erdal, “En azından nüfusun yüzde 50’sine yakınının bebek ve çocuklardan temsil edildiğini görüyoruz. Bunun da aslında popülasyondaki mevt nedenlerinin içinde antibiyotik öncesi topluluklarda olduğu üzere enfeksiyonların kıymetli bir yer tuttuğunu saptadık. Tabi enfeksiyon deyince günümüzdeki Covid üzere bir viral enfeksiyon ya da bulaşıcı hastalıklar üzere olguları düşünmememiz gerekiyor. Daha geniş kapsamlı yani bir diş apsesinden tutun bir viral enfeksiyona, salgın hastalıklara kadar birçok durumu düşünmemiz gerekiyor lakin geçmişte insan topluluklarını açlıktan, kıtlıktan daha fazla enfeksiyonlar öldürdü. Küllüoba’da buna ait birtakım ipuçları sağlıyor. Tabi şu anda mezarlığın küçük bir kısmını kazdık. Zira burası birinci Tunç Çağı’nda büyük bir yerleşme, büyük bir kent. Bu mezarlığın aslında mevcut kısmı buna ait bir bilgi sağlıyor” diye konuştu.
Yapılan iskelet incelemelerinde şiddete bağlı ölümlerin de tespit edildiğini belirten Prof. Dr. Yılmaz, bireylerin 30-35 yıl hayatlarının akabinde hayatlarını kaybettiğini de lisana getirdi. (DHA)