Teknolojinin gelişmesi ekseriyetle beşerler için olumlu bir gelişmedir. Lakin ne yazık ki teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan yeni teknikler dolandırıcıların insanları yeni usullerle dolandırmasının önünü açıyor.
Yeni dolandırıcılık formüllerinden bir tanesi ise her gün binlerce vatandaşın maruz kaldığı “devlet dayanaklı internet ya da Türk Telekom’a numara taşıma” aramaları. Aslında devletin rastgele bir internet kampanyası bulunmuyor. Ayrıyeten numara taşımanız için sizi hakikaten de Türk Telekom aramıyor. Bu aramalarda rastgele bir sürece onay veren bireyler dolandırıcıların tuzağına düşmüş oluyor.
Dolandırıcıların kullandığı bu usule Robocall ismi veriliyor. Robocall, bilgisayar sistemi üzerinden otomatik yapılan ve evvelce kaydedilmiş bir iletisi paylaşan aramalara verilen isimdir. Geçmişte daha çok tele pazarlama ve bilhassa Amerika’da seçim öncesi adayların paylaştığı politik iletiler ve anketlerle ortaya çıkan Robocalls, bugün insanların şahsî bilgilerini telefon konuşması üzerinden ele geçirip, makus emellerle kullanılması ile ünlenmeye başladı. Rabocall’a alternatif olarak robot aramalar, spam aramalar ya da uydurma aramalar da denilebiliyor.
Robocall’un bir firmanın kullanıcılarını yahut bir okulun velileri bilgilendirmesi, halkın acil durumlarda toplu bilgilendirilmesi üzere faydalı kullanımları olsa da son yıllarda tüm dünyada dolandırıcılık maksadıyla kullanılıyor.
DOLANDIRICILARIN BU ARAMALARINDAN NASIL KURTULABİLİRİM?
Dolandırıcıların bu aramalarından büsbütün kurtulmak ne yazık ki mümkün değil. Zira ferdî datalarınızı ele geçiren dolandırıcılar vatandaşları farklı numaralardan aramaya devam ediyor. Fakat bu aramaları azaltmak mümkün.
Spam aramaları engellemek için yapmanız gerekenler ise şunlar:
1. BTK’YA ŞİKAYET ETMEK
Türkiye’de Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Şurası (BTK) numara tahsisinde tek yetkili kurumdur. Sizi arayan tüm 0850 ya da 0212 ile başlayan numaralar BTK’nin yetki verdiği bir telekom firmasının kiraladığı numaradır. Münasebetiyle bu numaraları e-Devlet’inize giriş yaptıktan sonra “Tüketici Şikayet Bildirim Sistemi” üzerinden BTK’ya şikayet etmeniz durumunda BTK ilgili numarayı kiralayan firma ile irtibata geçerek numaranın iptalini sağlayabiliyor. Ayrıyeten birebir kişi tarafından birebir telekom firmasında kiralanmış birden fazla numara varsa da tüm numaralar iptal ediliyor. Böylelikle tıpkı dolandırıcının farklı numaralardan hem sizi hem de öbür vatandaşlarını aramasının da önüne geçebilirsiniz.
2. NUMARAYI KİRALAYAN TELEKOM FİRMASINI BULUP DOLANDIRICIYI DİREKT FİRMAYA ŞİKAYET ETMEK
BTK tarafından her ay tertipli olarak “Numara İdare Sistemi Numaralandırma Raporu (Kamuya Açık)” yayınlanmaktadır. Bu listeden alan kodu ile birlikte numaranın birinci üç hanesini bularak numaranın hangi telekom firması tarafından kiralandığını kolay kolay bulabilirsiniz. Numarayı kiralayan telekom firmasını bulduktan sonra firmayı arayarak ya da web sitesinde yer alan irtibat formu üzerinden bağlantıya geçerek şikayet edebilirsiniz. Şayet telekom firması dolandırıcılar ile iş birliği içinde değilse dolandırıcının aboneliğini sonlandıracak ve tüm kiraladığı numaraları da iptal edecektir.
Örneğin son vakitlerde birçok vatandaş 0850 480 92 78 numarasından aranıyor. BTK’nın bu ay yayınlanan listesinde numarayı kiralayan firma basitçe bulunabiliyor. Firmanın ismini yanlış anlaşılmaya yol açabileceği için vermiyoruz. Lakin firmaya yapılan misal şikayetlerde firma kendileri ile irtibata geçilmesi durumunda gereken süreçleri yapacağını belirtiyor.
3. TELEFON UYGULAMALARINDAKİ SPAM ARAMALARI MAHZURLA SEÇENEĞİNİ KULLANMAK
Milyonlarca numara kombinasyonu olduğundan dolandırıcıların numaralarını bir kişinin engellemesi hayli güç. Bu nedenle şikayet sitelerini tarayarak yahut kullanıcıların ihbarlarını dikkate alarak dolandırıcıların numaralarını otomatik engelleyen telefon uygulamaları sizin yerinize bu süreci yapabilir.
Samsung telefonlarda telefon ayarlarına girdikten sonra “Arayan kimliği ve spam korumasını” aktif ederek dolandırıcıların numaralarını otomatik olarak engelleyebilirsiniz.
Samsung dışındaki öbür Android telefonlarda ise “Google Phone” uygulamasını Play Store’dan indirdikten sonra varsayılan telefon uygulaması yapmanız durumunda bu aramaların birçoklarından kurtulabilirsiniz.
iPhone’da da misal bir güncelleme iOS 16 ile birlikte tüm kullanıcılara sunulacak. Kullanıcılar spam muhafazasını etkin etmeleri durumunda spam aramaların birçoklarından iPhone kullanıcıları da otomatik olarak kurtulabilecek.
4. NUMARALARI TEK TEK ENGELLEMEK
En son deva ise numarayı kendiniz engelleyebilirsiniz. Fakat bu durumda dolandırıcı numarayı ihbar etmezseniz başka vatandaşların bu aramalardan kurtulmasına yardımcı olmayacaksınız. Ayrıyeten telefonu sıfırlamanız ya da değiştirmeniz durumunda engellediğiniz tüm numaralar kaybolacak. Bu nedenle birinci üç yolu uyguladıktan sonra son deva olarak numarayı engellemeyi tercih etmeniz daha gerçek olacaktır.
KURUMSAL ŞİRKETLERİN PAZARLAMA EMELLİ ARAMA VE SMS’LERİ E-DEVLET ÜZERİNDEN BASİTÇE ENGELLENEBİLİYOR
Geçtiğimiz yıllarda T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca “İleti İdare Sistemi (İYS)” hayata geçti. Kanunlara uyan tüm kurumsal firmaların pazarlama gayeli sizi aramasını yahut SMS göndermesini engelleyebilirsiniz.
e-Devlet’e giriş yaptıktan sonra Ticaret Bakanlığı’nın “Ticari Elektronik Mesaj İdare Sistemi”ne girerek e-posta ve telefon numaranız için kampanya duyurusu müsaadesi verdiğiniz kurumsal şirketleri görüntüleyebiliyorsunuz. Yeniden bu menüden istediğiniz şirket için engelleme yapabiliyorsunuz. Aşağıdaki görselden Ticari Elektronik Mesaj İdare Sistemi’nin arayüzünü görebilirsiniz.
