Otomotivciler, global iktisattaki yavaşlama ve yüksek enflasyon nedeniyle 2022’yi, yılın başında belirledikleri üretim ve ihracat maksatlarının gerisinde kapatmaya hazırlanırken, 2023’ün belirsizliklerle dolu, çok daha sıkıntı bir yıl olacağını öngörüyor. En büyük ihracat pazarlarındaki daralma nedeniyle gelecek yıl iç pazarın her zamankinden daha kıymetli olacağını vurgulayan kesim temsilcileri, satışları artıracak tek olumlu sinyali ise seçime kadar süreceği öngörülen mali genişleme siyasetinde görüyor. Bu periyotta açılacak kredi musluklarının talebi kısmen artırması bekliyor.
“2023 BELİRSİZLİKLERLE DOLU BİR YIL OLACAK”
Ekonomim.com’da Aysel Yücel’in haberinde görüşlerine yer verilen Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) İdare Heyeti Lideri Cengiz Eroldu, savaşın gölgesinde geçen 2022’nin, en kıymetli ihraç pazarı olan Avrupa’da ve global düzeyde tesir yaratan birçok şiddetli etkiyi eş vakitli yaşattığı bir yıl olduğunu hatırlatarak, “Küresel tedarik zinciri meseleleri, dünya genelinde artış gösteren enflasyon ve savaş sebebiyle daha da çetinleşen ticaret ortamı nedeniyle 2023, öngörülmesi sıkıntı, belirsizliklerle dolu bir yıl olacak” dedi.
Cengiz Eroldu, otomotiv endüstrisinin sürdürülebilirliği açısından gelecek yıl iç pazarın her zamankinden daha kıymetli olacağını vurgulayarak, “Küresel ticaret ortamında tesir alanımız dışında olan birçok bahis var. Global raporlar önümüzdeki birkaç yılın da şiddetli olacağını öngörüyor. Burada kıymetli gördüğümüz konu, kendi tesir alanımızda olan ülkemizin iktisat ve dış ticaret siyasetlerinin sanayi faaliyetlerini koruyacak yapıda şekillendirilmesi. Bu periyodu en yeterli biçimde geçirmemiz için iç pazarın potansiyelini ortaya çıkaracak ortamın sağlanması önemli” açıklamasını yaptı.
İÇ PAZARI BEKLEYEN RİSKLER VE FIRSATLAR NELER?
2022 yılında, enflasyonist baskı ve artan fiyatların yanı sıra otomotiv satışlarını frenleyen en kıymetli etkenlerden biri; krediye erişimde yaşanan zorluklar oldu.
Hükümetin nakdî sıkılaşma siyaseti kapsamında otomotivde krediye erişim hiç olmadığı kadar zorlaştı. Kredi müracaatlarında ret oranlarında rekor atışlar oldu. Dalın 2023 yılı içinse neredeyse tek umutlu olduğu husus bu. Birçok otomotiv dal yetkilisi bilhassa 2023’ün birinci yarısında seçime kadar genişlemeci para siyaseti uygulanacağını ve kredi musluklarının açılacağını öngörüyor.
Seçim sonrasına denk gelen ikinci yarıdan umudunu kesen markalar, gelecek yılı daha az kayıpla atlatmak için üretimden tedarike, pazarlama bütçesinden yatırıma kadar birinci yarıya odaklanacak. Öbür yandan, Türkiye’de faaliyet gösteren kimi milletlerarası otomotiv tedarikçileri de seçimin akabinde yılın ikinci yarısında oluşacak belirsizlik ortamı ve nakdî sıkılaşma nedeniyle küresel merkezlerinden daha az pazarlama ve yatırım bütçesi alabilecekleri telaşıyla bu bahiste önceliği birinci çeyreğe vermiş durumda.
“FİYATLAR YÜKSELME EĞİLİMİNDE OLACAK”
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Derneği Lideri Ali Haydar Bozkurt, gelecek yıl enflasyonist baskı ve maliyet artışlarının talebi baskılamaya devam edeceğini öngörürken, seçim öncesinde krediye erişim konusunda bir rahatlama beklediklerini tabir etti.
2022’de, üretim maliyetlerindeki artış ve kurdaki hareketlilik nedeniyle fiyatlar evvelki yıla oranla yüzde 70’in üzerinde yükselmişti. ODMD Derneği Lideri Ali Haydar Bozkurt, “Dünya genelinde bir enflasyon var. Bu enflasyon güç başta olmak üzere maliyetlere yansıyor. Hasebiyle bir müddettir üretici firmalar arabalara Euro bazlı artırım yapıyor. Şu anki seyir devam ederse bize gelen arabaların fiyatı döviz bazında artmaya devam edecek üzere görünüyor. Euro kuru da bu dönmede artmaya devam ederse o vakit üste yanlışsız meyilli fiyatların daha da yükseleceği tarafında kaygımız var” dedi.
Bozkurt, Türkiye’de vergi yükünden ötürü fiyatların çarpan tesiri ile globalden daha süratli yükseldiğine dikkat çekti. Bozkurt, Türkiye’de araba fiyatlarının düşmesinin fakat vergilerde bir düzenleme yapılması, döviz kurunun aşağı inmesi ve enflasyonun düşmesi ile mümkün olabileceğini vurgulayarak, “Bu mevzulardaki gelişmeler biraz aleyhimize işliyor. Fiyatların artış eğiliminde olması daha yüksek bir ihtimal” dedi.
ARAÇ BULUNURLUK SORUNU SÜRECEK
Ali Haydar Bozkurt, 2022 yılında yaklaşık iki yıldır devam eden çip krizinin üzerine bir de hammadde problemleri eklendiğini hatırlatarak, “Bazı hammaddelerde sorun devam ediyor. Çip krizi ile ilgili birtakım ek yatırımlar var lakin bunlar tam devreye girmiş değil. 2023’te de şu anda yaşadığımız çip ve hammaddede meselelerinin devam edeceği görünüyor. 2023’te de bulunurluk sorunu devam edecek üzere duruyor” dedi.
ÜRETİM VE İHRACATTA REVİZE AMAÇ DE YAKALANAMADI
Otomotiv dalı, Ocak 2022’de yılsonu için belirlenen üretim ve ihracat amaçlarını, çip krizinde negatif ayrışmanın son bulmasıyla mayıs ayında bir ölçü üst istikametli revize etmişti. Daha sonra AB’deki resesyon beklentisi nedeniyle yılsonundaki gayeler yine ocak ayındaki sayılara çekildi.
Ocak ayındaki 1,04 – 1,10 milyon adet ihracat ve 1,38 – 1,47 milyon adet üretim öngörüsü vardı. OSD Lideri Cengiz Eroldu, “Bugün itibariyle baktığımızda yılı kabaca 1 milyon adet ihracat ve 1,36 milyon adet üretim ile kapatmayı öngörüyoruz” dedi.
İhracatta 11 ayda parite kaynaklı 2.4 milyar dolar kayıp yaşayan dal, 33 milyar dolar ihracat amacını tutturamayacak. En güzel senaryoda yılsonunda 30.6 milyar dolar ihracat bekleniyor. Bu sayısı şimdiden yakalayan kimya bölümü 17 yıl sonra birinci defa otomotivi ihracat tahtından edecek.
Sektör, 2023 ihracat ve üretim amaçlarını şimdi belirlemedi. Bu gayeler ocak ayında global piyasalardaki raporlara nazaran şekillenecek. İç pazarda 2022’nin birinci 11 ayında satışlar, bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 1,0 oranında azalarak 668 bin 63 adet olarak gerçekleşmişti.
Araç tedarikinin kısmen arttığı aralık ayında 100 bin ila 116 bin adet ortasında satış olacağı öngörülüyor. Geçen yıl 737 bin 350 adet araba ve hafif ticari araç satışı öngörülmüştü. Kesim temsilcileri, vergi sisteminde (ÖTV) sürpriz bir değişiklik olmadığı takdirde gelecek yıl da 2022’ye paralel satış öngörüyor.