Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların obsesyon ismi verilen daima tekrar eden kanılara sahip olması ve bu niyetin kendisini rahatsız etmesinden dolayı, ekseriyetle rahatlamak maksadıyla ritüel yahut kompulsiyon ismi verilen daima tekrar eden davranışlarda bulunmasıyla karakterize bir durumdur.
Obsesif kompulsif bozukluğa (OKB) sahip hastalar, denetim edemedikleri niyetleri, dehşetleri yahut imgeleri saplantı halinde yaşarlar. Bu durum hem kendileri hem de etrafındakiler için son derece rahatsız edici olabilir.
Bu fikirlerin ürettiği dert, gerginlik, kendini tekrarlayan davranışları, ritüeller yahut rutinlerin mecburî hale gelmesine neden olur. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları tüm bu zorunlulukları, takıntılı niyetleri önlemek yahut ortadan kaldırmayı sağlamak maksadıyla tüm bunları bir rutin haline getirir.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları takıntılarını görmezden gelmeye ya da durdurmaya çalışsa da bu durumu engelleyemeyeceği üzere kaygılarını de artırır. Kişi, gerilimini hafifletmek için zorlayıcı hareketlerde bulunmaya başladıkça kendin zorlar. Takıntılı fikirler yahut dürtülerden kurtulmaya çalışsalar da bu durum bazen daha makus sonuçlara neden olabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK(OKB) TİPLERİ
Obsesif kompulsif bozuklukların birçok tipi bulunmaktadır. Tipler hastalığın belirtilerine nazaran sınıflandırılır. Bu bozukluk çeşitli haller alsa da hepsi birebir rahatsızlığın farklı imgelerini yansıtır.
Birçok tipi bulunan Obsesif kompulsif bozukluklarda halk ortasında ‘temizlik hastalığı’ en sık rastlanan tiptir.
‘Temizlik hastalığı’ rahatsızlığı olan bireyler kendilerini mikrop bulaşabilir kaygısıyla kirden, pislikten uzak tutmak isterler. Bununla birlikte ‘vesvese hastalığı’, söylenmek istenmeyen küfürlerin, cinsel içerik de içerebilen imgelerin akla geldiği ‘ben nasıl beşerim hastalığı’ ve prizleri, mutfaktaki fırını, kapının kilidini tekrar tekrar denetim etme hissine yol açan ‘kontrol etme’ hastalığı halinde sık görülmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) BELİRTİLERİ NELERDİR?
En yaygın obsesyon belirtileri:
-Aşırı kuşku ve daima inanç ihtiyacı
-Simetri, tertip ve kusursuzluk dürtüsü
-Günahkâr düşünmekten korkma
-Sosyal açıdan kabul edilmez bir davranışta bulunmaktan ya da rezil olmaktan korkma
-Hata yapmaktan korkma
-Başkasına ziyan vermekten korkma
-Pislik ya da mikrop bulaşmasından korkma
En yaygın kompülsiyon belirtileri:
-El sıkışmamak, kapı tokmağını tutmamak
-Tekrar tekrar ellerini yıkama, duş alma
-Değeri olmayan objeleri toplama ve biriktirme
-Yapılacak işleri belli bir sayıda ve belli sıraya sokarak yapma
-Belirli cümleleri, sözleri ya da duaları tekrarlama
-Rahatsız edici, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen imgelere,
-kelimelere ya da fikirlere takılma
-Yemeklerini belli bir sıraya nazaran tüketme
-Evdeki eşyaları ya da ferdî eşyalarını muhakkak bir biçimde düzenleme
-Günlük rutin işleri yaparken yüksek sesli ya da içinden daima sayı sayma isteği
-Kilit, ocak, ütü, elektrik üzere kapanması gerekli olan eşyaları daima denetim etme
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK(OKB) NEDENLERİ NELERDİR?
Kesin olarak obsesif kompulsif bozukluk nedenleri bilinmese de; rahatsızlığın oluşmasında biyolojik, genetik nedenlerin yanı sıra çevresel nedenlerin de tesirli olabileceği düşünülmektedir.
Biyolojik olarak sıklıkla serotonin sistemi ile irtibat kurulurken, ruhsal açıklamalarda öğrenme kuramları üzerinde durulmaktadır. Rahatsızlık çoklukla çocukluk periyodu ve çocukluktan erişkinliğe geçiş periyodu olarak tanım edilen ergenlik periyotlarında başlar, bilhassa kişinin hayatının yolunda gitmediği problemli periyotlarda artış gösterebilir.
Anksiyete ile giden Obsesif kompulsif bozukluk hastaları saçma fikirlerden ötürü, hastalıklarını kapalı meblağlar, tedavi için müracaatları ortalama on yıl kadar gecikebilir. Birçok hasta istemsiz olarak gerçekleşen niyetleri ve kanıların yol açtığı tekrarlayıcı davranışları uzun vakit bir rahatsızlık olarak görmedikleri ve yaptıkları zorlantıların yapılması gerektiği için yaptıklarını düşündüklerinden bir uzmana başvurmazlar. Hastaların bir kısmı da saplantı bozukluğu belirtilerinden utanmaları ve tedaviden korktuklarından ötürü bir uzmana başvurmaktan kaçınırlar.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TEDAVİ TEKNİKLERİ NELERDİR?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) tedavi edilmediği takdirde resen iyileşmeyebilir, bu nedenle tedavi almak son derece değerlidir.
Kişi, zihinsel hastalıkların teşhisi ve tedavisi için özel olarak eğitilmiş bir sıhhat uzmanına yönlendirilebilir. Obsesif kompulsif bozukluğu ilaç tedavileri yahut bilişsel davranışçı psikoterapi tedavi prosedürüyle düzelebilmektedir. İki türlü tedavi prosedürüyle de başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Davranış Terapisi
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalarında sıklıkla görülen abartılı yahut takıntılı fikirleri azaltmaya odaklı bir tedavi formülüdür.
Amaç, Obsesif kompulsif bozukluğu (OKB) olan şahıslara, zorlayıcı davranışlarda bulunmadan korku yaratan inançlarıyla yüzleşmeleri konusunda yardımcı olmaktır.
Psikoterapi tedavi prosedüründe hasta, tabibi yahut psikoterapisti ile en az haftalık seanslar biçiminde ortalama 12-20 seans ortasında görüşmelere katılmakta, bununla birlikte seanslarda yapılan çalışmaları seans dışında da uygulamaktadır.
İlaç Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalarında beyindeki serotonin düzeylerini artırmaya yönelik ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisi alan hastaların belirli bir ilacı ya da ilaçları faal dozlarda nizamlı olarak kullanması beklenir.
İlaç tedavisi alan kişi tedavinin olumlu tesirlerini birinci bir iki ayda görmeye başlar. İlaçların tam tesiri ise 3-4 ay içerisinde ortaya çıkmaktadır. İlaç tedavisinin yeterlilik halinden sonra da uzun periyodik kullanılması hastalığın tekrarlanmasının önüne geçer. Erişkin kümelerde ilaç tedavisinin ve psikoterapinin birlikte uygulanması önerilir.
Tedavi ile sıhhatine kavuşan hastaların; hayat kalitesi, ailesiyle, toplumsal etrafıyla olan bağlantısı, eğitim ve mesleksel başarısı kıymetli ölçüde düzelmektedir.