T24 Yaşam
Amerikan Nöropsikiyatri Derneği’nin eski lideri Dr. Richand Restak anlattı: Uygun bir hafıza için alkolü bırakın, roman okuyun, işitme duyunuza dikkat edin ve sosyalleşin
The Guardian gazetesi unutkanlık ve demans konusunu Amerikan Nöropsikiyatri Derneği’nin eski lideri Dr. Richand Restak’a sordu.
Restak “Bir mağazadan çıkıp arabayı nerede bıraktığınızı hatırlamadıysanız bu son derece olağan. Muhtemelen park ederken konsantre olamamışsınızdır, otomobilin pozisyonu beyninizde düzgün bir halde kodlanmamıştır” diyor.
Ancak otomobilinizin anahtarlarınızı bulamadıysanız ve sonunda buzdolabından çıktıysa bu çoklukla önemli bir sorunun birinci işareti.
Doktora nazaran hafıza ile ilgili pek çok problemde asıl sorumlu dikkatsizlik. İsim hatırlamamak bunun düzgün bir örneği. Zira beyin evvel bir bilgiyi alıyor, sonra pekiştiriyor, bu sayede gerektiğinde o bilgiyi geri çağırabiliyorsunuz.
Ama birinci etapta hiç almadıysanız, o bilgi zati yok demektir.
Bunamadınız ancak dikkat!
Bazı insanların her vakit dalgın olduğu da gerçek. Lakin asıl alarm, karakter dışı görünen davranış değişiklikleri. Örneğin uygun bir iskambil oyuncusuysanız ve artık kartları eskisi kadar düzgün sayamadığınızı fark ederseniz bunu bir alarm olarak değerlendirebilirsiniz.
Restak, hastalarına daha düzgün bir hafıza için en geç 70 yaşında alkolü bırakmalarını tavsiye ediyor. Hekim “65 yaşını aştığınızda çoklukla gençliğinize nazaran daha az beyin nöronunuz oluyor. Öyleyse neden onları riske atasınız ki?” diye soruyor. Zira alkolün hudut hücrelerine güzel gelmediği biliniyor.
Öğleden sonra kestirmeleri de pahalı. Yeni annelerin ve menopozdaki bayanların “beyin sisi” şikayetleri ekseriyetle uyku eksikliğine bağlanıyor.
Restak son kitabında hafıza için ömür usulü tekliflerinde bulunuyor.
Kısa müddet evvel Lancet’in bunama kurulu tarafından yapılan araştırmalar, Alzheimer olaylarının yüzde 40 kadarının sigara içme, obezite ve ağır içki üzere 12 risk faktörünün azaltılmasıyla önlenebileceği tezini ileri sürüyor.
Restak araştırmaları sırasında bunamanın erken evrelerindeki birçok insanın roman okumayı bıraktığını fark etmiş. Zira roman okurken karakterin birkaç kısım evvel ne söylediğini yahut ne yaptığını hatırlamak gerekiyor. Restak’a nazaran karmaşık romanlar okumak âlâ bir zihinsel idman.
Monte Cristo tavsiyesi
Kendisinin ve eşinin şu anda Alexandre Dumas‘ın Monte Cristo Kontu romanını okuduğunu, kitabın karmaşık karakter yapısının sıkı bir idman sağladığını söylüyor.
Okurken yeni bir karakterin birinci kelamının altını çizmekte, daha sonra gerekirse geri dönmekte bir sorun yok. Değerli olan “okumaya devam etmek için ne gerekiyorsa yapmak.”
Doktorun enteresan bir tavsiyesi de işitme yahut görme problemlerinin ihmal edilmemesi. “Çünkü bu problemler çarkların dönmesini sağlayan sohbetlere ve hobilere katılmayı zorlaştırıyor. Rahat okumak için muhakkak bir görüş düzeyine sahip olmanız gerekiyor. Aksi halde daha az okuyacaksınız. Bunun bir sonucu olarak da daha az öğrenecek ve öbür beşerler için daha az ilgi alımlı bir insan olacaksınız. Tüm bunlar, Alzheimer ve bunamayı uzak tutmanın ve hafızanızı müdafaanın en kıymetli modülü olan toplumsallaşmaya bağlı.”
Görme ve duyma önemli
Bugüne dek Pentagon’dan NASA’ya pek çok değerli yerde beyin ve davranış üzerine dersler veren Dr. Restak’ın insan beyni konusunda 20’nin üzerinde kitabı var. Son kitabı “The Complete Guide to Memory: The Science of Strengthening Your Mind” da hafıza problemlerini ele alıyor.