ABD Merkez Bankası’nın (Fed) enflasyonla gayret etmek için “şahin” para siyasetini sürdüreceği sinyalleri vermesinin akabinde dolar öteki para üniteleri karşısında kıymet kazanmaya devam ederken, dünyanın en gelişmiş ekonomilerinin merkez bankaları döviz piyasasına müdahale ederek oynaklığı düşürmeye çalışıyor. Para ünitelerinin paha kaybı karşısında İngiltere Merkez Bankası 200 baz puan faiz artırmaktan çekinmeyeceğini açıklarken, Avrupa Merkez Bankası da kelamla yönlendirme yaparak piyasaları sakinleştirmeye çalışıyor. Bu durumdan en çok etkilenen ülkelerin başında Türkiye geldiği halde en son 100 baz puan faiz indirerek siyaset faizini yüzde 12’ye düşüren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve iktisat idaresi, dolar/TL 18.51’i aşarak tarihi doruğa ulaştığı halde sessizliğini koruyor.
‘Tüm gelişmiş merkez bankaları teyakkuzda’
Finansal danışman ve DEVA Partisi Genel Merkez İdare Şurası Üyesi Ömer Rıfat Gencal, küresel ekonomilerde enflasyonun kıymetli bir bela olduğu, düşürülmemesi durumunda uzun vadeli birçok ekonomik dengeyi bozabileceği ve gelir dağılımını daha da bozmasının toplumsal huzursuzluğu artıracağı telaşları ile tüm gelişmiş ülke merkez bankası liderlerinin epey şahince iletiler verdiğine dikkat çekerek, “İletişim tedbir alınması yolunda kuruluyor ve faiz artırım süreçleri birbiri peşine devam ediyor. Bunun sonucu olarak yalnızca kısa vadeli değil uzun vadeli faizlerde değerli yükselişler kelam konusu oluyor” dedi.
TCMB ‘arka kapıdan’ döviz satıyor
Global ekonomilerdeki bu faiz yükselişlerinin en kıymetli nedeni enflasyondaki yükselme ve beklentilerdeki bozulmayken TCMB’nin aldığı dövizleri tekrar “arka kapı” operasyonlarıyla satmaya devam ettiğini belirten Gencal, şunları söyledi:
“Amacının ne olduğu konusunda hâlâ karşılık bulunamamış bu müdahale ise Türkiye’nin riskli durumunu daha da riskli hale getiriyor. Türkiye’nin yıl sonuna kadar cari açık finansmanı için yıl sonuna kadar en az 15 miyar dolarlık bir fonlama bulması gerekiyor. Öbür yandan yıl sonuna kadar vadesi dolacak 24 milyar dolar borcun tekrar çevrilemeyebilecek kısmı için en optimist iddiayla 5 milyar dolarlık bir ek fonlamaya daha gereksinim duyacağız. Kısaca yıl sonuna kadar en optimist iddiayla 20 milyar dolar kaynak bulunması gerekirken, Türkiye’deki iktisat kurumları, başta TCMB olmak üzere küresel risklerden bihaber üzere hareket ediyorlar. Başka taraftan kur muhafazalı mevduatta mudilere kur farkından ortaya çıkabilecek yüklü ölçülerin ödenmemesi için TCMB kuru baskılamaya devam ediyor. Enflasyon karşısında servetinin eridiğini gören yatırımcıların ise vade tarihlerinde alacakları konum TL için ayrıyeten bir risk oluşturuyor. Başka taraftan kurun baskılanması lakin üretim maliyetlerinin doğalgaz, elektrik başta olmak üzere büyük artışlar göstermesi de ihracatçının elini kolunu bağlayan başka bir nokta. İhracatın son aylarda sürat kesmesi de ülkenin döviz yararı ve TCMB’nin rezerv artışları önündeki manilerden biri.”
‘TL daima kıymet kaybediyor’
“Temmuz ayı sonundan bugüne (27 Eylül 2022) kadar, yani Rusya’nın Türkiye’ye Rosatom’un nükleer santral parasını ön yüklemeli olarak göndermeye karar verdiği tarihten itibaren TCMB TL’yi aylık TL mevduat faiz +/- bir ölçü da risk primi içerecek biçimde yıllıklandırılmış haliyle devalüe etti. Ağustos ayında TL’nin yıllıklandırılmış yüzde 17.5’ler civarında, eylül ayında da yıllıklandırılmış yüzde 21.34’ler civarında dolar karşısında kıymet kaybettiği görülüyor” diyen Gencal, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Özetle dışarda önemli bir kasırganın ve kusursuz fırtınanın tüm göstergeleri varken, iktisat idaresi hâlâ müzik çalıp dans etmeye devam ediyor ve kaptan gemiden kat be kat büyük dalgaları aşmak için en son kozunu gemiyi dalgaların üzerine yanlışsız sürerek oynuyor.”