İtalya’da neofaşist İtalya’nın Kardeşleri Partisi (Fratelli d’Italia) yapılan seçimlerden zaferle çıktı. Beklenildiği üzere Giorgia Meloni’nin liderliğini yaptığı parti üçlü bir koalisyon hükümeti kuracak. Matteo Salvini’nin Lig’i ile Silvio Berlusconi’nin Forza Italia’sı Meloni ile evvelden anlaşmışlardı.
Küçük bir partiyken
En son 2018’de yapılan genel seçimlerde oyların yalnızca yüzde 4,4’ünü alan küçük bir partinin şimd ülkeyi yönetecek kadar büyümesinin nedenleri üzerinde durmak gerekir. Bundan öncelikle seçim öncesi bir koalisyon kuramayan merkez ile sol partileri sorumlu doğal. Bu türlü bir koalisyon kurulabilirdi, zira kısmen çoğunlukçu, kısmen de orantılı olan seçim sistemi, seçim öncesi mutabakatlar yapan partilerin lehinedir her vakit. Lakin Demokratlar, Mario Draghi hükümetinin düşürülmesindeki rolü nedeniyle Beş Yıldız Hareketi ile muahedeyi reddetmişti.
İki küçük partinin oluşturduğu merkezci bir “üçüncü kutup” daha var. Bunlar da Demokratları Yeşil Sol ile flört ettikleri için reddetmişti. Şayet bir koalisyon kurulabilseydi İtalyan parlamentosundaki sandalyelerin üçte ikisinden fazlası kazanılmış olacaktı. İtalya’nın Kardeşleri’nin nasıl iktidara itildiğini görebiliyoruz.
Faşistlerin mirasçısı
Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde “merkez sağ”ın dışında kabul edilen sağ partilerin iktidara geldiklerine şahit olduk, fakat İtalya’da İtalya’nın Kardeşleri’nin idareye gelişi bir diğer. Zira partinin faşist olduğu bir yakıştırma değil, büsbütün gerçek. Kökleri İkinci Dünya Savaşı’ndan evvelki devrin neofaşistlerine kadar gidiyor. Partinin üç renkli bir alev olan sembolü faşist Ulusal İttifak ile faşist başkan Mussoli’nin arkadaşlarınca kurulan İtalyan Toplumsal Hareketi’nin sembolünün çabucak hemen birebiri.
Tehlike şurada, faşist partinin aldığı oy oranı anayasayı değiştirmeye de, cumhurbaşkanının direkt seçilmesini sağlayacak yasal düzenlemeler yapmaya da yetecek bir oran. Artık koalisyon kurması beklenen partiler bunu daha evvel lisana getirmişti. Meloni yapılacak değişiklikleri “parlamenter demokrasinin yerine halk demokrasisini getirmek” olarak tanımlıyor. Bu eski faşist telaffuzlardan biri.
Şu tahminen sağcı iktidarın kimi planlarına pürüz olabilir; zira koalisyon hükümeti kurması beklenen partilerin ortasında Avrupa’yla entegrasyon, göç, güç krizi, Ukrayna üzere bahislerde değerli farklılıklar var. Tahminen de kuracakları hükümet sağlam temellere dayalı olmayacak bu nedenle.
Meloni’nin Avrupa Birliği ilgileri de biraz sıkıntılı olacak üzere görünüyor. AB’ye bağlı olduğunu söylemesine karşın Birlik’te mali düzenlemeler yapılmasından yana olduğu biliniyor Meloni’nin. Koalisyon ortakları olan öteki partiler ise AB’ye pek sıcak değiller. Daha az bürokratik bir AB istediklerini lisana getiriyorlardı sık sık.
Olası zorluklar
İtalya’nın Kardeşleri Partisi de aslında kimi zorluklarla karşı karşıya kalacak. Her şeye karşın benimsenmediğini bildiği için Meloni seçilmesi halinde çok olmayacağını söylemek durumunda kalmıştı vakit zaman, öte yandan militanlardan, son derece fanatik bireylerden oluşan parti üyelerini de beğenilen tutmak zorunda. Bu tavırlarında istikrar bulmasını zorlaştıracak bir zorluk.
Rusya faktörü
Meloni liderliğindeki hükümetin Rusya’ya yönelik yaptırımlar ile Ukrayna’nın silahlandırılması konusunda da farklı bir bakışı olacağı aşikâr. Rusya yanlısı üzere görülen tavrı Avrupa cephesini Rusya karşısında zayıflatabilir tasasını duyanlar var İtalya’da. Bu ortada ABD Ulusal Güvenlik Kurulu bir müddet evvel Rusya’nın Moskova’ya takviye hedefiyle kimi İtalyan partilerine de gizlice fon aktardığı tezini ortaya atmıştı. Bu yine dillendirilmeye başlandı.
İtalya’nın da bir çok Avrupa ülkesi üzere Rus gazına muhtaçlığı olduğu bir gerçek. Ayrıyeten IMF’nin Rus gazına ambargo koyması durumunda İtalya’da yüzde 5’in üzerinde bir ekonomik daralma yaşanacağı kestirim ediliyor. Bu oranın Macaristan, Slovakya ile Çekya hariç öteki tüm AB ülkelerinden daha yüksek olduğu kaydediliyor. Hasebiyle Meloni hükümetinde sert bir Rusya zıtlığı görülmeyecek kestirimleri yapılıyor.
Gelişme tatsız lakin şu da var; İtalya’da bu kadar sert değilse de daha evvel de bir sağcı yükseliş olmuştu. Sağ eğilimli Beş Yıldız Hareketi 2018 genel seçimlerinde yüzde 32,7 üzere harikulâde bir oy oranıyla Salvini’nin Lig’i ile bir hükümet kurmuştu. Lakin hükümet daha sonra evvel bölünmüş bir yıl sonra da çökmüştü. Bugün Beş Yıldız artık kıymetsiz bir siyasi güç.
Bu sefer farklı, kabul lakin İtalya siyasal sistemini değiştirmek de oldukça sıkıntı.
Umarım yanılmıyorumdur.