Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 18 Ekim 2017’den beri tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala davasında Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin 2 Şubat 2022 tarihinde başlattığı ihlal prosedürü kapsamındaki kararını açıkladı.
AİHM, Kavala davasında Türkiye’nin “AİHM kararlarına ait yükümlülüklerini yerine getirmediği” gerekçesiyle AİHS’nin 46/1’inci hususunu ihlal ettiği kararına vardı.
Kavala’ya 7 bin 500 Euro mahkeme masrafı ödenmesi kararlaştırıldı.
TBB’DEN ‘KAVALA’ ÇAĞRISI
Söz konusu karara ait olarak, Türkiye Barolar Birliği’nden (TBB) bir açıklama geldi.
“Bir hukuk devleti olmanın gereği olarak AİHM kararı derhal uygulanmalıdır” başlığıyla yapılan yazılı açıklamada, Türkiye’yi bekleyen yaptırımlara dikkat çekildi. Açıklamada, “Türkiye’nin AİHM kararını uygulamamakta ısrar etmesi; Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden ihracına kadar uzanan yaptırımlar uygulanmasına yol açacaktır” uyarısı yapıldı.
“AİHM KARARI DERHAL UYGULANMALIDIR”
Türkiye Barolar Birliği’nden yapılan açıklamanın tamamı şu halde:
“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Büyük Dairesi, Sözleşme’nin 46/4 hususu çerçevesinde aldığı kararla Türkiye’nin Osman Kavala ile ilgili 10.12.2019 tarihli AİHM kararını uygulamadığını ve bu nedenle 46. hususun ihlal edildiği sonucuna vardığını açıklamıştır.
Hatırlanacağı üzere, AİHM 2019 yılında aldığı kararla; Osman Kavala’nın tutuklanmasının, hata işlendiğine dair bir kuşku doğuracak datalara dayanmadığından Sözleşme’nin 5/1 hususu ile Anayasa Mahkemesi’nin Kavala başvurusunu gereken hızla incelemediği için 5/4 unsurunun ve tekrar tutuklamanın birebir vakitte Türkiye’deki insan hakları savunucularını susturmak üzere bir siyasal hedefi olduğu saptandığından 18. unsurunun ihlal edildiğine karar vermiş ve Osman Kavala’nın derhal hür bırakılmasını talep etmişti.
Kararı uygulamakla sorumlu Bakanlar Komitesi de Kavala’nın özgür bırakılmasını ve AİHM kararının uygulanmasını öngören birçok karar kabul etmiş, lakin bütün bu kararlara karşın tahliye kararı verilmeyip AİHM kararının uygulanmaması üzerine Bakanlar Komitesi, “ihlal prosedürünü” başlatmış ve kararı AİHM’e göndermişti.
Bu ortada yargılama İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam etmiş ve Mahkeme, 25 Nisan 2022’de Osman Kavala’yı TCK md. 312’den yani Seyahat olayları nedeniyle, cebir ve şiddet kullanarak hükümeti devirmeye kalkmak cürmünden ağırlaştırılmış müebbet mahpusa mahkum etmişti. Burada dikkati çeken nokta, AİHM’in 2019 yılındaki kararıyla Kavala’nın kabahat işlediğine dair makul bir kuşku bile oluşturmadığı sonucuna vardığı olgularla, müebbet mahpus cezasına yol açan olguların tıpkı olması ve hiçbir yeni ispatın bulunmamasıdır.
AİHM’in 11 Temmuz 2022 tarihinde açıklanan kararı katidir. Artık yapılması gereken, AİHM kararlarının uygulanarak Osman Kavala’nın hür bırakılması ve eski halin iadesidir. Eski halin iadesinden anlaşılması gereken, atılı kabahatlerin kayıttan silinmesi ve buna ait mahkeme kararlarının bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasıdır.
AİHM kararının uygulanması, Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden doğan bir yükümlülüğü olduğu kadar hukuk devleti olmanın da gereğidir. Türkiye’nin AİHM yeni kararını uygulamamakta ısrar etmesi, Bakanlar Komitesi’nin Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden ihracına kadar uzanan yaptırımlar uygulamasına yol açacaktır.
Türkiye Barolar Birliği olarak AİHM kararının derhal uygulanmasını; hukukun üstünlüğü unsurunun, Anayasa’nın 90/5 unsurunun ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 46/1 ile 19. unsurlarından doğan taahhütlerimizin gereği olarak gördüğümüzü belirtiriz.”
NE OLMUŞTU?
AİHM’in 17 yargıcından oluşan Büyük Daire’nin verdiği karar, Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin Türkiye için ihlal prosedürü başlatarak davayı AİHM’ye göndermesi üzerine verildi.
Komite, 2 Şubat’ta yaptığı olağan toplantısında, tutukluluğu süren Osman Kavala ile ilgili Türkiye’nin yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğinin tespit edilmesi için davanın AİHM’e havale edilmesine karar vermişti.
AİHM’nin ihlal kararının akabinde Komite, Türkiye’ye karşı alınacak tedbirleri kıymetlendirecek. Bu tedbirler ortasında Türkiye’nin Kurul üyeliğinden çıkarılması yahut oy hakkının askıya alınması da bulunuyor.