Aydın’da 5 ve üzeri büyüklüğündeki bir zelzelede binaların yıkılacağını belirten Jeoloji Mühendisleri Odası Aydın Vilayet Temsilcisi Hasan Kuru, yapı kontrollerine yer faktörlerinin göz gerisi edilmemesi gerektiğini vurguladı.
17 Ağustos 1999’da meydana gelen ve merkez üssü Gölcük olan 7.4 büyüklüğündeki sarsıntının akabinde ortaya çıkan tabloyu hatırlatan Jeoloji Mühendisleri Odası Aydın Vilayet Temsilcisi Hasan Kuru, yıl dönümü münasebetiyle basın açıklaması düzenledi.
Yapı kontrol sisteminin yetersiz olduğuna dikkat çeken Kuru, Fay Maddesi’nin çıkarılması gerektiğine dikkat çekerek, “Tespit edilmiş fay çizgilerinin birçoğu yerleşim ünitelerinin altından geçiyor. Aydın, İzmir, Muğla ve Denizli’nin de bulunduğu 22 kentimiz, 80’i aşkın ilçemiz ve 502 köyümüzün altından canlı fay geçmektedir. Bu canlı fay sınırları üzerinde, yüzey faylanması tehlike nesli ve sakınım bandı içinde 100 binin üzerinde bina bulunmaktadır. Bu binalarda yaklaşık 1 milyona yakın vatandaşımız ikamet etmektedir. Bilimsel, kurumsal işbirliği ve afetlerle uygulanabilir aktif gayret için, Fay Yasası çıkarılmalıdır. Bu bölgelerdeki riskli yapıların hızlı bir halde yıkılması ve bu bölgelere yapı yapılmasının yasaklanması zorunluluktur” dedi.
“YENİ YAPILAR DAHİ İNANÇLI DEĞİL”
Yapı kontrollerinde yalnızca binaların denetlendiğini yer faktörünün göz arkası edildiğini söz eden Kuru, “Zemin etütleri yapı kontrol sistemi içine alınmalı ve yerinde denetlenmelidir. Yapı kontrol sistemi bu haliyle afetlerle gayrette yetersizdir. Yer bilimleri disiplini olmadan afetlerle çaba olmaz. Taban ve yapı kontrol olarak denetim sistemi değişmediği sürece hiçbir yapı inançlıdır diyemeyiz, afetlere karşı faal kontrol var diyemeyiz. Yalnızca binaları denetleyerek yapı kontrol yapılmaz. Aydın genelinde yapılan çalışmalar harika ancak kağıt üzerinde kalıyor. Yalnızca binaları denetleyerek afetlerle gayret edemezsiniz. Yani taban faktörünü göz gerisi edemeyiz. Sıvılaşan bir yere yapı kontrolü yapılmış, harika statiği olan bir bina koyarsanız, sarsıntı anında o binanın kütle halinde sıvılaştığını, tabanın altına girdiğini görürsünüz. Bu olmadığı surece Aydın’da yapılan yeni yapı stokları dahi inançlı değil” diye konuştu.
“AÇIKLAMALAR YALNIZCA DEHŞET VE PANİK OLUŞTURUR”
Kuşadası sarsıntısının akabinde daha büyük sarsıntıların olabileceğine yönelik yapılan açıklamaları hakikat bulmadığını tabir eden Kuru, “Kamuoyu aslında muhakkak bir tasada. Yani kimi hocalarımızın 6 büyüklüğünde zelzele olacak üzere sözlerini açıkçası gerçek bulmuyoruz. Bunlar çok hakikat açıklamalar değil. Yalnızca dehşet, kaygı ve paniğe sebebiyet verir. Bunun yerine evet, ziyan veren sarsıntı ihtimali yüksek ve bu zararın önüne geçmek için şunları yapmamız gerekir biçiminde açıklamaların çok daha gerçek olacağını düşünüyorum. Yaklaşımımız biraz daha farklı olmak zorunda. Zati Bugün Türkiye’de 6 ve üstünde sarsıntı olma potansiyeline sahip bir kaç nokta var ve bunu herkes biliyor” dedi.
“ŞEHİR MERKEZİMİZ ETKİN FAY SINIRLARI ÜZERİNDE”
Aydın’ın depremsellik açısından çok şanslı kentler ortasında olmadığını tabir eden Kuru, “Aydın’da kent merkezlerinde 5 ila 7 büyüklüğü ortasındaki rastgele bir zelzelede yapılarımız maalesef yıkılacak. Yeni yapılarda da yer faktörü olmadan yalnızca bina denetlendiği için yeni yapılar da inançlı diyemeyiz. Aydın’da kent merkezimiz ve Nazilli ile Söke de dahil olmak üzere kentlerimiz faal fay sınırları üzerinde, sarsıntı olabilme potansiyeli yüksek noktalar üzerine kurulmuş durumda. Bu noktada Aydın çok şanslı kentler ortasında değil. Alt tarafımız büyük ova, sıvılaşma potansiyeli yüksek bir alan, üstümüz ise faylarla sonlu bir alan ve bizim yeni yapılaşma alanlarına muhtaçlığımız var. Etkin fay sınırları üzerinde olan yapılarımızın katiyen işbirliği yapılarak boşaltılması gerekiyor. En az 50-100 metrelik sakınım bantları oluşturularak buraların kentsel dönüşümle diğer sağlıklı noktalara taşınması gerekiyor. Aydın genelinde bu yerler aşikâr, az lakin belli” tabirlerini kullandı.
“KİMSE SORUMLULUK VE İŞBİRLİĞİNDEN KAÇMAMALI”
Aydın’da olası bir büyük sarsıntıda oluşacak ziyanların, can kayıplarının yaklaşık olarak bilindiğine dikkat çeken Kuru, “Bugün orta dereceli sarsıntılarda dahi binalarımız hasar alıyor ise bu bizim yapı stoğumuzun çok da yeterli olmadığını gösterir. Süratli bir biçimde yapı stoğumuzu yere ve yer bilimlerine bağlı bir formda değiştirmemiz lazım. Yani yıkılan bir binanın olduğu tıpkı noktaya, sizin sağlam bir bina yapmanız afet anında sizin inançta kalacağınız manasına gelmiyor. Maalesef biz bunları anlatamıyoruz. Aydın merkezde, Nazilli’de, Söke’de olabilecek bir sarsıntıda ortalama ne kadar bir binanın yıkılacağı, ne kadar insanımızın hayatını kaybedeceği, ne kadar yaralı olacağını, ne kadar hasar olacağını biliyoruz. Bunu kamu yönetimi de biliyor. Yani bilinen bir şey göz arkası ediliyor, öteleniyor. Çok kolay işbirliği ve uygulamalar ile afetlerin çok büyük kısmına mani olabiliriz, hasarı en aşağıya çekebiliriz. Her şeyden evvel doğal afetlerin siyaseti yapılmaz. Kimse sorumluluk ve işbirliğinden kaçmamalı” dedi.
“KUŞADASI KÖRFEZİ DEĞERLİ BİR NOKTA”
Kuşadası Körfezi’nin Aydın için önemli risk teşkil eden en değerli noktalardan bir tanesi olduğunu belirten Kuru, “Burayı biraz daha aşağı gerçek Dilek Yarımadası, Didim, Kuşadası ve bilhassa Büyük Menderes’in dökülme alanının ön tarafına gerçek genişletebiliriz. Bu saha deniz tabanı fay çizgileri manasında önemli zelzele üretiyor. 4 ile 5 büyüklüğünde zelzeleler üretiyor ve deniz tabanı fay çalışmaları yeni yeni başladı. Maalesef ülkemizde kara bitince fay sınırları da bitiyormuş üzere algılanıyor fakat halbuki denizlerde olan zelzelelerin karaları etkileme oranı çok yüksek. Kuşadası yapı stoğu manasında Aydın için hassas bir bölge. Burada afetle çaba ve yapı stoklarına ait çalışmalar kamu-yerel yönetim işbirliği ile yapılmalıdır” diye konuştu.
“BİLGİ, BİRİKİM VE DONANIMA SAHİBİZ”
Türkiye’nin afetlerin riskini azaltacak bilgi, birikim ve donanıma sahip olduğunu vurgulayan Kuru, herkesi bilimsel işbirliği ve sorumluluk almaya davet ederek “Jeoloji Mühendisleri Odası Aydın Vilayet Temsilciliği olarak, Aydın kentimizin çok kıymetli kamu ve lokal yönetim yöneticilerini doğal ve doğal olmayan afetler konusunda çok geç olmadan bilimsellik çerçevesinde işbirliğine ve sorumluluk almaya davet ediyoruz” sözlerini kullandı. (İHA)