Merkez Bankası dün faizi neden indirdi? Bir sebep, iktisadın yavaşlıyor olması. “Öncü veri” olarak isimlendirilen imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI), gerçek dal inanç endeksi, ihracat iklimi üzere göstergeler yaz aylarında yavaşlamaya işaret etti. Birinci altı ayda rekorlar kıran konut satışları da düşmeye başladı.
Önümüz seçim, sandığın Türkiye’nin önüne gelmesine şunun şurasında çok az vakit kaldı. Hiçbir iktidar yavaşlayan bir iktisatla seçime gitmek istemez. Oyları yüzde 50’den yüzde 30’un altına gerileyen bir parti hiç istemez.
Üstelik seçimden evvel ekonomiyi hormonlu halde canlandırmak adeta AKP’nin algoritması. Faiz indirimleri ve daha da değerlisi kredi paketleriyle ticari hayatı canlandırarak esnaf bölümünü mutlu etmek… Taban fiyata yapılacak kallavi bir artırımla çalışanların hoşnutsuzluğunu azaltmak… AKP son devirdeki seçimlerden evvel daima bunu yaptı.
2017’deki Başkanlık Referandumu öncesinde devlet kuruluşu Kredi Garanti Fonu (KGF) eliyle dev bir kredi paketi açılmıştı. 2019’daki lokal seçimler öncesinde de siyaset faizi indirilmişti. Bu sefer de yeni bir KGF paketi açılacağı bence kesin. Hakikaten eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşçu 500 milyar liralık KGF garantili bir kredi paketinin hazırlandığını yazdı. Kamu bankalarının konut kredisi faizini indirdiğini de göreceğiz. İşte bu çerçevede Merkez Bankası da faiz indirimleriyle seçim öncesinde ekonomiyi canlandırma planına kendince takviye vermeye çalışıyor.
“Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin bir manası yok ki. Bankalarda kredi faizi çok daha yüksek!” diyenler olacaktır. Yanlışsız lakin önümüzdeki devirde bankaları düşük faizle kredi vermeye zorlayan kararlar alınacağını da göreceğiz. Gerçekten ticari kredi faizini yüzde 29’la sonlandırıldı bile. Dün alınan bir kararla da ticari kredi tahsis ve yenileme ile kredi kullandırım fiyatlarına tavan oranlar getirildi.
Kısacası Merkez Bankası’nın dünkü faiz kararı iktidar partisinin seçim öncesinde ekonomiyi umutsuzca canlandırma eforunun bir kesimi. Umutsuzca diyorum zira bugün Türkiye iktisadının sorunu yavaşlama değil enflasyon! AKP’nin oyları iktisat gereğince büyümüyor diye değil enflasyon yüzde 80’in (Gerçek oran bundan çok daha fazla) üzerine çıktığı için yüzde 30’un altına indi. Ne yeni KGF paketlerinin ne Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin enflasyona şifa olması mümkün değil. Bilakis enflasyonu daha da azdıracaklar.
Ama Cumhurbaşkanı Erdoğan bizimle tıpkı fikirde değil. Ona nazaran “Faiz neden, enflasyon sonuç.” Enflasyonu indirmek için evvel faizi düşürmek gerektiğine inanıyor. Artık bu teorisini ispatlamak için eline bir fırsat geçti. Zira önümüzdeki Aralık ve Ocak’ta enflasyon baz tesiriyle düşecek.
Geçen Aralık ve Ocak’ta, dolardaki müthiş yükselişin tesiriyle enflasyon çok yüksek gelmişti. Aralık’ta aylık enflasyon yüzde 13.5, Ocak’ta yüzde 11.1’di. Şu anda ise enflasyon aylık bazda yüzde 3-4 artıyor. Yeniden çok yüksek fakat geçen Aralık ve Ocak’taki kadar yüksek değil. Yıllık enflasyon geçen yılın tıpkı ayına nazaran hesaplandığı için Aralık ve Ocak’ta düşmüş üzere görünecek. (Oysa fiyat artışları durmayacak.) Bu, yani enflasyonda baz tesiriyle yaşanacak düşüş Cumhurbaşkanı’na, “Bakın gördünüz mü, faizi indirdik, enflasyon düştü” deme imkanı verecek. Böylelikle iktisattaki meseleler çözülmemiş olsa da çözme iradesi ve gücüne sahip olduğunu göstermeye çalışacak.
Biraz evvel söylediğim üzere 2019 lokal seçimleri öncesinde de bunu yapmışlar, enflasyonda yaşanacak düşüşü faiz indirimlerinin sonucu üzere göstermek için dediklerini yapmayan Merkez Bankası liderini değiştirmişlerdi. Faiz indirimlerine karşı çıkan Murat Çetinkaya gitmiş, yerine gelen yeni Lider Murat Uysal siyaset faizini rekor bir süratle indirmişti. Bu sırada enflasyon da yavaşlamaya başlayınca (Dediğim üzere bu esasen olacaktı) “Bakın faizi indirdik, enflasyon düştü” demişlerdi.
Yine birebirini yapacaklar. Ancak bu sefer çok az inanan çıkacak.