ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faizi 75 baz puan artırmasının akabinde dünyanın önde gelen ülkelerinin merkez bankaları enflasyonu düşürmek için gerisi gerisine faiz yükseltirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) siyaset faizini 100 baz puan daha indirerek yüzde 12’ye düşürdü. Kararın açıklanmasının akabinde dolar/TL 18.4026’ya çıkarak, sabah ulaştığı 18.3809’luk tarihi tepesini egale etti. Yüzde 80’i aşan resmi enflasyona karşın banka geçen ay siyaset faizini 100 baz puan daha düşürerek yüzde 13’e indirmişti.
Böylece Türkiye, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın son vakitlerde sık sık “Üye olmayı hedefliyoruz” diye açıkladığı Şanghay Beşlisi’ne Çin ve Rusya üzere faizi indirerek faiz tarafından girmiş oldu.
Rusya indirdi, Çin sabit tuttu
Rusya Merkez Bankası, 16 Eylül’de siyaset faizini varsayımlara paralel olarak yüzde 8’den yüzde 7.5’e düşürmüştü. Banka böylelikle savaşın başlamasından bu yana 5. faiz indirimini gerçekleştirmişti.
Çin Merkez Bankası da 20 Eylül’de 1 yıl vadeli ana kredi faiz oranını (LPR) yüzde 3.65 düzeyinde sabit tutmuştu.
Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın 1996 yılında oluşturdukları milletlerarası bir örgüt olan Şanghay İşbirliği Örgütü, 2001 yılında Özbekistan’ın iştirakiyle 5 üyeye çıkmıştı.
‘Güncellenen siyaset faiz seviyesi yeterli’
TCMB’nin karar metninde, “Üçüncü çeyreğe ait öncü göstergeler azalan dış talebin tesiriyle iktisadi faaliyette ivme kaybının devam ettiğine işaret etmektedir. Global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir devirde sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması değer arz etmektedir” denildi ve “Bu çerçevede Şura, siyaset faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar vermiş, mevcut görünüm altında güncellenen siyaset faiz seviyesinin kâfi olduğunu değerlendirmiştir” tabirlerine yer verildi. Karar metninde şu tabirler yer aldı:
Para Siyaseti Heyeti (Kurul), siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 13’den yüzde 12’ye indirilmesine karar vermiştir. Jeopolitik risklerin dünya genelinde iktisadi faaliyet üzerindeki zayıflatıcı tesiri artarak sürmektedir. Önümüzdeki periyoda ait global büyüme varsayımları aşağı taraflı güncellenmeye devam etmekte ve resesyonun kaçınılmaz bir risk faktörü olduğu değerlendirmeleri yaygınlaşmaktadır. Türkiye’nin geliştirdiği stratejik nitelikte tahlil araçları sayesinde temel besin başta olmak üzere birtakım kesimlerdeki arz kısıtlarının olumsuz tesirleri azaltılmış olsa da memleketler arası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artış eğilimi sürmektedir. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğu ile işgücü piyasalarındaki katılıklara bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini vurgulamaktadırlar. Ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve irtibatlarında ayrışma devam etmektedir. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme uğraşlarının sürdüğü gözlenmektedir.
2022’nin birinci yarısında güçlü bir büyüme gözlemlenmiştir. Temmuz başından bu yana öncü göstergeler zayıflayan dış talebin tesiriyle büyümede bir yavaşlamaya işaret etmektedir. İstihdam kazanımları emsal ekonomilere nazaran daha olumlu seyretmektedir. Bilhassa istihdam artışına katkı veren dallar dikkate alındığında büyüme dinamiklerinin yapısal kazanımlarla desteklenmekte olduğu görülmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, turizmin cari süreçler istikrarına beklentileri aşan güçlü katkısı devam etmektedir. Bunun yanında, güç fiyatlarındaki yüksek seyir ve ana ihracat pazarlarının resesyona girme mümkünlüğü cari istikrar üzerindeki riskleri canlı tutmaktadır. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için ehemmiyet arz etmektedir. Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının maksadına uygun formda iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Ayrıyeten, son devirde besbelli halde açılan politika-kredi faizi makasının ilan edilen makroihtiyati önlemlerin katkısı ile geldiği istikrar yakından takip edilmektedir. Şura, mali transfer düzeneğinin aktifliğini destekleyecek araçlarını güçlendirmeye devam edecektir.
Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışlarının gecikmeli ve dolaylı tesirleri, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmektedir. Heyet, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının yine tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bununla birlikte, üçüncü çeyreğe ait öncü göstergeler azalan dış talebin tesiriyle iktisadi faaliyette ivme kaybının devam ettiğine işaret etmektedir. Global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir devirde sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması ehemmiyet arz etmektedir. Bu çerçevede Şura, siyaset faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar vermiş, mevcut görünüm altında güncellenen siyaset faiz seviyesinin kâfi olduğunu değerlendirmiştir. Fiyat istikrarının sürdürülebilir bir biçimde kurumsallaşması maksadıyla TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Kıymetlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite siyaset adımları para siyaseti transfer sisteminin aktifliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir.
TCMB, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır. Heyet, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve bilgi odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.