Son periyotta Çin’de küçük çaplı halde düzenlenen Covid tedbirleri zıddı protestolar, bu hafta pek alışılmadık sloganlara sahne oldu.
Şangay’da sokaklara dökülen binlerce protestocuya hafta sonu Pekin ve Nancing’deki öğrenciler de katıldı.
Son günlerde protestoların daha geniş kitlelere yayılmasının sebebi; Urumçi’de Covid kısıtlamaları sebebiyle karantinada oldukları binadan çıkamayan 10 kişinin, binadaki yangında hayatını kaybetmesi.
Çinli yetkililer, bu bireylerin hayatını kaybetmesinin sebebinin sıkı Covid tedbirleri olduğunu reddediyor. Buna karşın Urumçi’deki Çinli yetkililer, Cuma günü bir özür metni yayımlayarak kısıtlamaları adım adım hafifleteceklerini açıkladı.
Bu açıklamanın akabinde Cumartesi ülkenin en büyük kenti ve tıpkı vakitte global finans merkezlerinden Şangay’da binlerce kişi sokaklara döküldü. BBC, onlarca protestocunun toplu halde polis araçlarına bindirilerek gözaltına alındığı sahnelere şahit oldu.
Cumartesi akşam saatlerinde, polisin de müdahale ettiği protestocular “Şi Cinping istifa” ve “Komünist Parti istifa” sloganları atmaya başladı.
Bazı protestocular beyaz pankartlar taşırken kimileri da Çin’in doğusundaki Şincan Uygur Özerk Bölgesi’nin başşehri Urumçi’de ölenler için çiçek ve mumlar taşıdı.
Çin’de Komünist Parti ve başkan Şi’ye yönelik istifa sloganları, çok yakın vakte kadar iddia bile edilemeyecek şeylerdi. Zira ülkede devlet liderine ve idareye gelen tenkitler çok sert bir biçimde cezalandırılabiliyor.
Uzmanlar, hükümetin, uzun müddettir ısrarla devam ettirdiği “Sıfır Covid” siyasetine halkın yansısının gitgide artığını ve artık sabrının kalmadığını göremediğini; lakin bu hafta sonu genişleyen protestolarda bunun farkına varmış olabileceğini söylüyor.
Sıfır Covid siyaseti gereği Çin’in rastgele bir yerinde görülen tek bir hadisede, semptomsuz da olsa, o bölge ya da yerleşke karantina altına alınabiliyor. Bir gün çocuğunu okula gönderen bir veli o okulun okul saatleri içinde karantinaya alındığını öğrenebiliyor ve çocuğunu günlerce okuldan alamayabiliyor. Ya da işyerinde giden bir kişi, o gün içinde bir hadise tespit edilmesi halinde binadan günlerce çıkamayabiliyor.
Bu siyasetin direkt Şi’nin isteği doğrultusunda uygulandığı ve geri adım atmadığı bilindiği için halk; son protestolarda direkt Şi’ye istifa davetleri yaptı.
Şangay’daki bir protestocu BBC’ye, sokakta binlerce insanı bu sloganı atarken gördüğünde “Çok şaşırdığını ve biraz da heyecanlandığını” söylüyor. Zira Çin’de bugüne kadar bu çapta bir aksiyon görmemişti:
“Kapanmalar ve katı yasaklar beni çok üzgün, hudutlu ve umutsuz biri haline getirdi. Kanser tedavisi gören annemi artık göremiyorum.”
Bir bayan protestocu da BBC’ye “Polislere bu protestolar hakkında ne düşündüklerini sordum, bana ‘sizinle tıpkı fikirdeyiz’ dediler. Ancak üniformalarını giyiyor ve vazifelerini yapıyorlar.” dedi.
Associated Press haber ajansına konuşan bir protestocu ise gözaltına alınan arkadaşlarının polis şiddetine maruz kaldığını; kimilerinin da biber gazına maruz kaldığını anlatıyor.
Pazar günü de Urumçi’deki yangında hayatını kaybedenleri anmak için tekrar Şangay’daki Urumçi Yolu üzerinde bir ortaya gelen protestocular, kaldırımlara çiçek bıraktı. Fakat bir mühlet sonra bu çiçek bırakma hareketine de polis müdahale etti.
Hükümet tersi protestolar başladığında polis ve öteki güvenlik üniteleri, slogan atanlara müdahale etti; kimileri polis otomobillerine zorla bindirilirken görüldü.
Cumartesi günü Pekin ve Nancing’deki üniversitelerde başlayan protestolara ilişkin imajlar de toplumsal medyaya yansıdı. Bu imajlara nazaran öğrenciler demokrasi ve özgürlük sloganları attı.
Bu hafta sonu daha sert müdahalelere sahne olan protestolar, son devirde evvel Covid aykırısı sert tedbirlere karşı başlayan; akabinde Şi ve hükümete yönelik reaksiyona dönüşen aksiyonların sonuncusu oldu.
Çin, dünyanın büyük ekonomileri ortasında Covid tedbirlerini bu kadar sert uygulayan tek ülke olarak kaldı. Aşılanma oranlarının düşük olduğu ve yaşlı nüfusun fazla olduğu Çin’de, bu bireyleri korumak için yapıldığı söz edilen tedbirler bir müddettir reaksiyona yol açıyordu.
Alınan sert tedbirlere karşın Çin’de koronavirüs olay sayısı, pandeminin başından bu yana en yüksek düzeylere çıkınca hükümet, sokağa çıkma yasaklarını son devirde yine daha geniş bir alanda uygulamaya başlamıştı.