Greenpeace Türkiye geçen hafta sonu termik santral saha gezisi düzenledi. İki günlük seyahatin birinci gününde ‘Kahramanmaraş’ta Kömür ve Sonrası paneli’ düzenlendi. İkinci günü ise Afşin-Elbistan A ve B santrallerinin olduğu bölge gezildi. İlçeye girer girmez birinci evvel santrallardan yayılan gri dumanlar ve ağır koku karşıladı. Afşin A santrali 1987 yılında, Afşin B Santralı ise 2006 yılında kurulmuş. A santrali 20 yıllığına Çelikler Holdinge devredilirken B santrali ise devlete ilişkin Elektrik Üretim A. Ş. tarafından işletiliyor.
‘Zararını düşünmedik’
Santral bölgesi bulunan Çoğulhan köyünde yaşayan 54 yaşındaki Habibe Akbulut santralin birinci yapıldığı vakit iş alanı olacak diye sevindiklerini lakin daha sonra ziyanını gördüklerini belirterek “Biz bu kadar ziyan vereceğini hiç düşünmedik. Cahildik. Herkes anladı artık. Benim de imkânım kalmadı. Dışarıda gürültü oldu mu ben korkuyorum. Meskenimiz sallanıyor. Yani bize ziyanı çok. Az bir imkânım olsa ben burada 5 dakika durmam. Salçayı serdim sabaha kadar kül yağdı üzerine. Ne bir salça ne bir bahçe, hayvanlarımızı o denli sattık. Bir imkânım da kalmadı. Eserlerimizi pazarda almıyorlar artık. Evvelden lahanayı ben satıyordum, artık satın alıyorum” diye anlattı yaşadıklarını.
‘Salatalığı 5 defa yıkadık’
Akbulut’un eşi Ali Akbulut ise yetkililere seslendiklerini belirterek “Bizi bir an evvel tahliye etsinler. Bizi buradan kurtarsınlar. Burada 200 konut kalmadı, sahiden de kalmadı. Devlet bunu iptal etsin ya da bir devasına baksın, istimlak etsin. Biz de gidelim. Biz de kurtulalım. Eserlerimizi pazara götürsek de kül deyip almıyorlar. Geçen salatalığı 5 sefer yıkadık” dedi.
‘Ölüm bacalarında 38 yıl’
Santral bölgesinde konuşan Elbistan Doğayı ve Hayatı Muhafaza Platformu Mehmet Dalkanat ise santralların denetim edilmesini, denetlenmesini istedi. Dalkanat şöyle devam etti:
“Bu mevt bacalarının 38. yılını yaşıyoruz. 38 yıl içerisinde artık kanser olayı bizim bahtımız oldu. Bu köydeki insanların artık bahtı olmuş durumda. Genetik kodlarına işledi. Kanser olayı etraf tıp fakültelerinde de biliniyor. Artık ‘Elbistan’dan mı geliyorsunuz?’ diye yüzümüze söylüyorlar. Artık bağ kalmadı. Üzüme hasretiz. Etraf vilayetlerden alıyoruz. Hâlbuki bu bölge antik vakitlerden beri üzüm bağlarıyla meşhur. Bir tane üzüm bağı bulamazsınız, yok bitti, kurudu. Elma, kayısı bahçeleri kuruyor. Göçmen kuşlar vardı. Hiçbiri kalmadı. Dağlardaki otlarımızın çeşidi değişti. Bizim bahtımız dünyamız değişti. Bir termik santral bir coğrafyanın geleceğini değiştirdi. Biz bu türlü bir güç istemiyoruz. Biz doğal kalmak istiyoruz.”
‘Yıkım getirdi’
Son olarak Greenpeace Akdeniz İklim ve Güç Projeleri Sorumlusu Onur Akgül de termik santralların kömür rezerv alanını göstererek dedi.
‘Adil bir dönüşüm’
Söz konusu sahanın aslında Elbistan Ovası olduğuna dikkat çeken Akgül şöyle devam etti:
“Tarım faaliyetlerin yapıldığı yerdeyiz. Patatesin, pancarın, kuru tarımın yapıldığı bölgedeyiz. Buğdayın, ayçiçeğin ekildiği yerdeyiz. Aslında bakmaya kıyamayacağımız bir yer. Elbistan Ovası Türkiye’nin 4. ovası ve vakti vaktinde bakanlar şurası kararıyla da muhafaza altına alınmış. Korunan bir bölge lakin Türkiye’nin güç siyaseti kapsamında verilen kararlar Elbistan Ovası’nı bu hale getirmiş durumda. Bizim bunu değiştirmemiz gerekiyor. Kömürlü termik santrallerin sıhhat tesirlerini ortadan kaldırmamız gerekiyor. Termik santrallerin yarattığı çevresel yıkımı ortadan kaldırmamız gerekiyor. Yerine bölgelerin kendileri içinde barındırdığı potansiyelleri ortadan çıkarmamız gerekiyor. Buranın ziraî manada desteklenmesini istiyoruz. Santrallara arızalı olduğu devirlerde bile çok ağır bir kaynak akıtılıyor. Santralların ürettiği elektrik gücüne alım garantisi veriliyor. Bu teşviklerle mevt santralları hayatta kalıyor. Bunun değişmesi gerekiyor. Elbistan bölgesinin çok ağır bir güneş gücü potansiyeli var. Bu etraf sorunu olduğu kadar adalet sıkıntısı de. Bizim yeşil ve adil bir dönüşümü gerçekleştirmemiz gerekiyor.”