Türkiye son yıllarda ihracatta atağa kalktı. Her ay yükselen ihracatla birlikte, ihracatçı sayısında da yükseliş yaşanıyor. Lakin son periyotlarda kimi ihracatçılar yaptıkları süreçlerde, satış bilgisinden müşteri bilgilerine kadar bilinmeyen kalması gereken dataların rakiplerin eline geçtiğinden şikâyet ediyor. Bu durumun nasıl ortaya çıktığını sorduğumuz bir ihracatçı husus ile ilgili şunları söyledi:
“Üretici olan şirketler kendi eserlerini ihraç ettikleri üzere, müşterilerimizden gelen talebe nazaran, kendi üretmediğimiz eserleri Türkiye’deki farklı firmalardan temin edip, ihraç ediyoruz. Diğer üreticilerden temin ettiğimiz eserleri de ihraç kayıtlı aldığımız için KDV’siz alıyoruz. Bu eseri ihraç ederken de ‘ihraç kayıtlı’ olarak beyan ediyoruz. Olay da aslında bu noktadan sonra karışıyor. Aldığımız eseri ihraç ettiğimiz kanıtlamamız gerekiyor. Bu yüzden eseri aldığım firmaya vergi dairesine teslim etmeleri için ihracat beyannamemizi, faturamızı iletiyoruz. Fakat bu evrakların içeriğinde eserleri kime sattığımız, kaça sattığımız, ne kadar kar ettiğimiz üzere bilgiler var. Şirket sırrı kapsamındaki bilgilerimizi kendi elimizle teslim etmiş oluyoruz.”
DİJİTAL KÖPRÜ İHTİYACI
Yaşanan durumun ne üzere problemlere yol açtığını sorduğumuz bir öbür ihracatçı da, “Kendi elimizle gönderdiğimiz evraklarla tüm şirket sırlarımızı rakiplerimize vermiş oluyoruz. Zira bu dokümanlarda yalnızca ondan aldığım eserler de bulunmuyor. Yaptığım tüm ticari süreçlerin kayıtlarını da almış oluyorlar. Firmaların bütün ticari datalarının hepsi bu ihracat beyannamesinde yer alıyor. Ayrıyeten tüm bu bilgi ve dokümanları kargo ile göndermek zorunda kalıyoruz. Kargolarımız kayboluyor. En sonunda da dokümanları gönderdiğimiz firma da bunları alıyor kendi vergi dairesine teslim ediyor. Uzun yıllar boyunca uğraşarak irtibat kurduğumuz yabancı alıcıların bilgisi rakip şirketlerin eline geçiyor. Doğal olarak rakiplerimiz elindeki bilgilerle eserleri ithal eden firmalara ulaşıyor. ‘Sizin buradan aldığınız bu eserleri aslında ben yapıyorum, benden alabilirsiniz’ diyor. Halbuki bu sistemin tamamı bizim beyannamelerimiz, gümrük yönetiminde açık. Vergi dairesi firmalar üzerinden resmi evrak alışverişi yapmak yerine kurulacak çok kolay bir dijital köprüyle dokümanları temin edebilir. Çapraz denetimi sağlayabilir” diye konuştu.
‘HAKSIZ REKABET’
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Aktay Hukuk Ofisi sahibi Faruk Aktay, şunları söyledi: “Buradaki sorun ticari sır niteliğinde olan bilgilerin rakip firmalar ile paylaşılması. Halbuki ticari sırların ifşası yahut hukuka muhalif ele geçirilmesi gerek ticaret hukukunda gerek ceza hukukunda yaptırımlara bağlanmıştır. İhraç kayıtlı satıştan yararlanabilmek için ihracatçılar kelam konusu dokümanları üretici firmalarla, potansiyel rakiplerle paylaşmak zorunda kalıyor. Bu bilgiler ortasında müşteri bilgisi, satış fiyatı, maliyet, kar üzere bilgiler yer alıyor. Bu durum pek çok farklı meseleye yol açabileceği üzere bilhassa yurtdışında yeni pazarlar bulmak için yatırım yapan ihracatçıların ‘bedavacılık’ (free-rider) sorunu ile müsabakasına ve müşteri bulmak için yaptıkları yatırımların karşılığını alamadan yeni müşterilerini rakiplerine kaptırma riskiyle karşı karşıya kalmalarına neden oluyor. İstemsiz bilgi paylaşımı hem potansiyel rakipler ortasında haksız rekabete hem de teşvik sistemimizde ‘bedavacılık’ problemine yol açıyor. İhraç kayıtlı satışlarda da KDV’siz satılan malın mühleti içerisinde gümrük çıkışının tamamlandığı konusunun Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı ortasında yeniden elektronik ortamda teyit edilmesinin mümkün olabileceği görüşündeyim.”