Sözcü Gazetesi müellifi Ege Cansen bugünkü köşesinde Sadun Aren’in “milli gelir dağılımını âdil hale getirmek” kelamlarına atıf yaparak “Türkiye iktisadı bu yıl ‘hacimsel’ olarak yüzde 4 kadar büyüyecek üzere duruyor. Fakat aşağıda anlatacağım sebeplerden ötürü “harcanabilir ulusal gelir” geriye gidecektir” dedi.
Ege Cansen’in “Başka kapıya” başlıklı yazısı şöyle:
Benim çocukluğumda Manisa’da dilenciler konutların kapısını çalardı. Kapıyı açan kişi nadiren para verir birden fazla vakit dilencinin torbasına birkaç dilim bayat ekmek koyardı. Ayağı alışmasın diye sadaka vermek istemeyenler de dilenciye “başka kapıya git” der ve kapıyı sertçe kapatırdı. “Başka kapıya git” yahut “benden atlasın, kimde patlarsa patlasın” insanın bencil fakat olağan bir davranışıdır. Bunu niçin hatırladım? Türkiye iktisadı bu yıl “hacimsel” olarak yüzde 4 kadar büyüyecek üzere duruyor. Fakat aşağıda anlatacağım sebeplerden ötürü “harcanabilir ulusal gelir” geriye gidecektir. Yani bu yıl gelir artışını değil azalışını bölüşmek zorundayız. Ancak hiçbir kesim bu gelir azalmasından hisse almak istememekte ve kapısını çalan pahalılığını, gücü yettiğince fiyatına yahut sattığı malın fiyatına artırım yaparak “başka kapıya” yollamaya çalışmaktadır. Pek doğal bu çoğunluk için mümkün olmayacaktır.
HARCANABİLİR ULUSAL GELİR NİYE AZALDI
Bu yıl (2022) başta petrol olmak üzere ithal ettiğimiz hammadde, yarı mamul ve mamul malların dolar fiyatlarının, ihraç mallarımızın dolar fiyatlarından daha yüksek artması birinci sebeptir.
İhracatımız, ithalatımızdan miktarsal olarak daha fazla artmaktadır. Bu aslında âlâ bir gelişmedir. Lakin bu yüzden yurt içi piyasaya sunulan ithal ve yerli eser ölçüleri azalmıştır. Bu ikinci sebeptir.
Küresel bankalar, Türkiye dış borçlarını ödemede zahmete düşecek demekte ve bu yüzden Türkiye tahvillerin CDS (Borç Temerrüt Takası) primini yüksek tutmaktadır. Bu da yeni alınan dış borçların faizini artırmaktadır. Büyüme oranından yüksek faiz, yurt içinden yurt dışına gelir transferdir. Bu da üçüncü sebeptir.
HEM ENFLASYON HEM DE HARCANABİLİR ULUSAL GELİR AZALMASI VAR
Hocam Sadun Aren, iktisatta her vakit ve her ülkede tartışılan 20 kadar temel sorun vardır; bunlardan halledilmesi en çetin olanı “milli gelir dağılımını âdil hale getirmektir” sıkıntısı. Bilindiği üzere iktisadın birinci ismi “siyasi iktisat” (political economy yahut political economics) dir. Burada politiklikten kasıt, iktidarların öncelikle, ülkenin nimet yahut külfetlerini toplumsal sınıflar ortasında dağıtmakla ilgilenmesidir. Enflasyon ile gelir azalması birleşince, sorun daha da çetrefilleşmiştir. Herkes külfeti “başka kapıya” yollamaktadır.