MERT İNAN- İstanbul’u etkileyecek büyük Marmara sarsıntısıyla ilgili araştırma çalışmaları sürerken sarsıntı bilimciler ortasında farklı görüş ve tartışmalar yaşanıyor. Son olarak Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür’ün Marmara sarsıntısına yönelik, “2030’a kadar olma mümkünlüğü yüzde 64. Bu yüksek bir hudut. 10 bin bina artık topun ağzında. Her bir binayı 4 kat düşünelim 40 bin kat eder. Her bir kata 2 daire koyuyoruz o vakit 80 bin daire eder. Her daireye 4 kişi koy 320 bin insan. O kadar insanın bu zelzelede ölme mümkünlüğü olağandışı fazla demektir. En minimumdan aldık, demek ki bu 300 bini sen artık milyon kabul edeceksin” kelamları yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi.
‘ESKİ GÖRÜŞÜ YANSITIYOR’
Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şerif Barış, Milliyet’e yaptığı açıklamada, Prof. Dr. Görür’ün yüzde 64 olarak lisana getirdiği oranın, 2004 yılındaki eski görüşü yansıttığını belirterek, yeni çalışmalara ait şu bilgileri verdi:
“Naci Hoca’nın 2030’a kadar yüzde 64 dediği zelzele riski 2004 yılında yapılan araştırmanın dataları ve bu araştırmada risk yüzde 64 değil yüzde 62 olarak belirtiliyordu. Lakin 2004’deki datalar 2016’da bir küme bilim insanı tarafından yine ele alınırken, yeni data ve tekniklerle incelemeler yapıldı. 2046’ya kadar 7.3 ve üzeri zelzele riski yüzde 48 olarak belirlendi. İstanbul’da büyük zelzelenin çabucak olacakmış üzere algı yaratılması bir manada çürütülmüş oldu.”
‘HAZIRLIKLAR SÜRMELİ’
Marmara Denizi’ndeki tarihî zelzelelerin tamamının 7 ve üzeri büyüklükte gerçekleşmediğini de kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Barış, şu ihtarları sıraladı: “İstanbul’u etkileyecek 7 ve üzeri sarsıntı riski çok yüksek değil fakat bu kelamlardan ‘Hazırlık yapmayın, rahat olun’ manası çıkmamalı. Marmara Denizi’nde geçmişte yaşanan sarsıntıların tamamının 7 ve üzeri büyüklükte olduğunu düşünmüyoruz. 6.7 yahut 6.8’lik sarsıntıda kaos, kaos, yıkım ve ölümlere sebebiyet verir. Her hafta sarsıntısı gündeme getirip, risk yüzde 64 demek gerçek bir telaffuz değil. Daima İstanbul’a odaklı konuşulması da üzücü. Güney Marmara’da, Bursa ve Yalova’yı çok önemli etkileyecek faylar bulunuyor. Toplum kaygı veren kişi yahut bilgileri seviyor olsa da bilim insanlarının yanlışsız bilgileri, gerçek vakitte aktarması gerekir. Sarsıntı sismolojinin konusu ve her yer bilimci eşittir sarsıntı uzmanı demek değildir. Yapılan her açıklama insanların ruh dünyasında tesir yaratırken, arsa fiyatlarını düşmesine, sigorta primlerini yükselmesine neden olabiliyor. Siz her gün medya aracılığı ile ‘Yıkıldık yıkılıyoruz’ derseniz yabancı yatırım yapmaz. Bir de hür alimler var ki, meskenlere şenlik, sözlerinin bilimsel hiçbir geçerliliği yok.”
22 BİN KM DATAYLA…
“Her mikro ölçekli zelzele sonrası toplumsal medya üzerinden açıklama yapılması gerçek değil” diyen İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Cenk Yaltırak Milliyet’e şu bilgileri verdi:
“Her küçük sarsıntıdan sonra, ‘Eyvah büyük zelzele mi geliyor’ formunda yorum yapılmasını gerçek bulmuyorum. Birtakım hocalar gündemde kalabilmek için her zelzele aktivitesinden sonra paniğe neden olan açıklamalar yapıyor. Medya üzerinden daima yorum yapanların, biraz da oluşan aktiviteler ve fay haritaları ile bilimsel yayın yapmalarını bekliyoruz. İki doktora öğrencimle birlikte 22 bin kilometre data ile Marmara’yı üç boyutlu haritaladık. Fayların derindeki geometrisini sürat modelleriyle normalize ettik.
Karıncaya, buluta, yıldıza bakıp sarsıntı yorumu yapanlar kent efsanelerini ortaya saçmaktan geri durmuyorlar. Büyük Marmara sarsıntısına yönelik öngörüde bulunanlar başında kimi astrologlar, kooperatif yöneticisi, eğitim uzmanı üzere alan dışı uzmanlar başı çekiyor. Bilgi kirliliğine neden olanların kimi bulutlara, kimi karıncalara bakarak yorumda bulunurken, bedenindeki titremeyi sarsıntı habercisi olarak gören bile var. Bu zırvalıklara son verilmeli. En riskli olanı ve kırılmasını öngördüğümüz fay çizgisi, Osmangazi Köprüsü’nün olduğu yerden başlayıp, İmralı Adası kuzeyine uzanan 110 km’lik kesim. Marmara Denizi’ndeki yıkıcı sarsıntılar 7.1 ile 7.6 büyüklüğü ortasında değişkenlik gösteriyor. Yaptığım modellemeye nazaran İstanbul’da büyüklüğü 7.2 ile 7.6 ortasında değişen, şu an güç biriktiren 4 başka fay modülü bulunuyor.”
1999 Gölcük Sarsıntısı, İzmit Sarsıntısı, Marmara Sarsıntısı ya da 17 Ağustos 1999 sarsıntısı, 17 Ağustos 1999 sabahı 03:02’de gerçekleşmiş tüm Marmara Bölgesi’nde, Ankara’dan İzmir’e kadar geniş bir alanda hissedilmişti. 2010’da yayımlanan Meclis Araştırması Raporu’na nazaran sarsıntıda 18 bin 373 kişi hayatını kaybetti, 48 bin 901 kişi ise yaralandı.