Cumartesi gecesi Halk TV’de İnan Demirel’in sunduğu Asıl Sıkıntı programında Türkiye ile Rusya ortasındaki doğalgaz pazarlığını konuştuk. Biliyorsunuz geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan, Şangay İşbirliği Örgütü doruğu kapsamında Rusya Devlet Lideri Putin’le bir görüşme gerçekleştirdi. Putin bu görüşme sonrasında Türkiye’nin Rusya’dan aldığı doğalgazın yüzde 25’ini Ruble’yle ödeyeceğini açıkladı.
İki başkanın görüşmesinde öteki şeylerinde de konuşulduğu, Türkiye’nin de Rusya’dan taleplerinin olduğu söyleniyor. Asıl Problem programına katılan Uygun Parti Milletvekili, eski Büyükelçi Ahmet Kamil Erozan, Türkiye’nin doğalgaz ödemesi için Rusya’dan vade talep ettiğini de belirtti. Rusya’nın sağlayacağı 6 aylık vade sayesinde bu kışın ödeme yapılmadan ya da çok az ödemeyle atlatılabileceğini ekleyerek.
Türkiye’yle Rusya ortasındaki doğalgaz pazarlığına ait bir öbür kaynak, milletlerarası haber ajansı Bloomberg. O da geçen hafta Türkiye’nin Rusya’dan doğalgazda yüzde 25 indirim istediğini yazdı.
Türkiye yılda 50 milyar dolardan fazla doğalgaz ithalatı yapıyor. Bunun yüzde 40-50’lik kısmını Rusya’dan alıyoruz. Yani Rusya’ya doğalgaz için her yıl en az 20-25 milyar dolar ödüyoruz. Ödemeyi kamu kuruluşu BOTAŞ yapıyor. BOTAŞ bunun için Merkez Bankası’ndan döviz satın alıyor. BOTAŞ’ın alımları Merkez Bankası’nın rezervlerini önemli manada eritiyor.
Doğalgaz ithalatı petrolle birlikte Türkiye’nin cari açığındaki artışın ana kaynağı. Türkiye geçen yılı 14 milyar dolarlık cari açıkla kapatmıştı. Temmuz ayında 12 aylık açık 36.5 milyar dolara yükseldi. Yıl sonunda 60 milyar doları aşması bekleniyor. Sebep? Doğalgaz ve petrol fiyatlarındaki son artış. Güç ithalatının bu yıl 100 milyar dolara yükselmesi bekleniyor.
Cari açık dolar talebi demek. Açık arttıkça dolarda basınç yükselecek. Yeni bir kur atağı ihtimali artacak.
Görüldüğü üzere Rusya’yla yapılan doğalgaz pazarlığı, iktidar açısından çok kritik. Şayet Türkiye yüzde 25 indirim ve/veya 6 ay vade koparabilirse, cari açığı bu kış denetim altında tutmayı başarabilir. Böylelikle doları da denetim altında tutmuş olur. En azından seçime kadar.
Rusya’nın Türkiye’ye petrol satışında da önemli indirim yaptığı biliniyor. Tekrar Bloomberg’de çıkan bir habere nazaran Rus petrolünü milletlerarası piyasalardaki fiyatın yaklaşık yüzde 30, yani üçte bir altına alıyoruz. Bu da kıymetli bir dayanak.
Rusya’yla bağlantıların bir de rezerv boyutu var. İktidar doları denetim altında tutmak için bir yandan da Merkez Bankası rezervlerinden piyasaya döviz satışı yapıyor. Merkez Bankası’nın eski uzmanı Selva Baziki’nin hesabına nazaran yılbaşından Ağustos ayına kadar rezervlerden piyasaya 78 milyar dolar satıldı. Dolar bu sayede denetim altında tutuldu.
Bu kadar yüklü satışa can dayanmaz. Hakikaten Merkez Bankası’nın net rezervleri bu satışların tesiriyle yaz başında 6 milyar dolara kadar inmişti. Ancak Ağustos’ta enteresan bir şey oldu, Rusya’dan Türkiye’ye önemli fiyatta döviz girişi gerçekleşti. Uzmanlar geçen ay Rusya’dan 14-15 milyar dolar geldiğini hesaplıyor. Bunun değerli bir kısmı Swap ve zarurî karşılık düzenekleri üzerinden Merkez Bankası’nın rezervlerine geçti. Böylelikle iktisat idaresinin doları denetim altında tutmak için kullandığı cephane güçlendi.
Plan açık: Rusya’nın takviyesiyle bir kur atağı yaşanmadan seçim gününe varmak. Pekala Rusya bunlar karşılığında Türkiye’den ne istiyor? En kıymetli soru bence budur.