CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun sık sık gündeme getirdiği, son olarak da İngiltere ziyaretinde bahsettiği ‘kara para’ sorunu merak konusu oldu.
Uluslararası hata örgütlerinin paralarını Türkiye’de akladığını öne süren Kılıçdaroğlu, “Kara paranın Türkiye’de aklandığını sağır sultan biliyor” sözlerini kullandı.
Gazeteci-Yazar Ozan Gündoğdu, Birgün gazetesindeki yazısında kara para sıkıntısını kaleme aldı.
Kara para’yı anlamak için hususun temelden ele alınması gerektiğini söyleyen Gündoğdu, “Türkiye’nin kara para aklamak için nasıl bir “çamaşırhane”ye dönüştüğünü de kavrayabiliriz” dedi.
Ozan Gündoğdu’nun yazısı şöyle:
“İlk soru; Kara para nedir?
Kısaca yasadışı yollarla elde edilen paraya kara para deniyor.
Kara para neden aklanır?
Elde ettiğiniz parayı bir yasal kaynağa dayandırmanız gerekir. Aksi durumda, bulunduğunuz ülkenin kontrol sisteminin radarına girebilirsiniz. Bu riskten kaçınmak için paranızı fiziki biçimde saklı bir depoda tutmak zorunda kalır, bu parayı yatırıma dönüştüremezsiniz. Konutunuzun salonunun balya balya parayla dolu olduğunu düşünün. Hayal etmesi hoş fakat sisteme sokmadığınız takdirde bu paranın hayrını göremezsiniz. Hasebiyle salonun tuvalet kâğıdı ile dolu olması dövizle dolu olmasından farksız hale gelir. O halde öbür soruya geçelim.
Kara para nasıl aklanır?
Büyük ölçülü paralar elinize geçtiğinde, bunu Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Mali Hataları Araştırma Kurulu’na (MASAK) bildirmek zorundasınız. Bu büyüklük ne kadar mı?
Ülkemizde bu fiyat, 20 bin dolar olarak belirlenmiş. 20 bin doların altındaki paralar için bildirim yapmanız gerekmez. Pekala, daha büyük paralar? Mesela uyuşturucu kaçakçılığı yaparak 100 milyon dolar elinize geçti. Para, konutunuzun salonunda duruyor. Bankaya gidip, “hesabıma 100 milyon dolar yatırıyorum” diyemezsiniz. Gelin sizle birlikte bu parayı aklayalım…
Daha küçük ölçüdeki paraları aklamanın yolu Sevimliler ya da Smurfing Sistemidir. Kendi paranızı, 20 bin doların altındaki kıymette kesimlere bölebilir ve kesim adedi kadar banka hesabı açabilirsiniz. Böylelikle MASAK’a bildirim zorunluluğunun etrafından dolanmış olursunuz. Ama 100 milyon doları Smurfing formülüyle piyasaya sokabilmek için 5 binden fazla banka hesabına ve münasebetiyle bireye gereksiniminiz olacaktır. Bu paravan banka hesaplarının sahiplerine “Şirinler” deniyor. Bu nedenle, sizin çapınızda bir uyuşturucu kaçakçısı için çok fazla Sevecenler gerekir ki bu zordur.
Sizin üzere büyük bir kaçakçının kara parasını piyasaya sokabilmenin en tanınan yolu kıyı bankacılığı yani off shore hesaplardır. Mesela, paranızı Man Adası ya da Malta’daki bir banka hesabına yatırabilirsiniz. Bu ülkeler, size çok sıkı bir sır saklama paketi sunarlar. Paranın nasıl kazanıldığıyla ilgilenmezler. Böylelikle, paranızı konutunuzun salonunda tutmaktan çok, bir bankada böylelikle tutabilirsiniz. Ancak Man Adası’nda 100 milyon doları ne yapacaksınız?
Bu etapta, paravan bir sürece gereksiniminiz olacaktır. Pak parayla kirli parayı değiştirdiğiniz bir paravan işlem… Ne olacağı sizin hayal gücünüzle sonludur. Kalem ya da saat satabilirsiniz… Tanesi 10 bin dolardan, 10 bin adet saat satmak 100 milyon dolarınıza güzel bir kılıf olabilir. Pekala, kim bu türlü bir paravan sürecin tarafı olmak ister? Kâfi kurul karşılığında bu bireyleri ya da şirketleri kıyı bankacılığı yapılan ülkelerde bulmanız kolaydır. Hiç olmadı, siz bir paravan şirket kurabilirsiniz. Bu tip süreçleri yaptığınız ülkelerin literatürdeki ismi “Çamaşırhane”dir. Kara paranın temizlenerek çıktığı ülkeler…
Türkiye bir çamaşırhane mi?
Türkiye’nin bankacılık sistemi Basel standartlarını koruyor. Bir OECD ülkesi olduğu için de OECD bünyesinde 1989 yılında kurulan Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Hareket Misyon Gücü’nün ya da kısa ismiyle FATF’ın kontrollerini kabul ediyor. Zati gerek BDDK murakıpları gerekse MASAK aracılığıyla kara paranın yurda ya da sisteme girişi engellenmeye çalışıyor. Ancak balık baştan kokarsa? BDDK murakıplarının ya da MASAK’ın elini bağlayan yasal düzenlemeler yapılmaya başlarsa?
Bu noktada çok tartışılan bir yasal düzenleme olarak Varlık Barışları devreye giriyor. Özetle, “parayı getir, kaynağı sormayacağım” yasaları… Bir uyuşturucu kaçakçısı için bulunmaz nimet değil mi? Ülkeler, paraya sıkıştıklarında emsal yollara, kısa müddetli olarak başvuruyorlar. Son derece fevkalâde devirlerde son derece istisnai biçimde uygulanan bir metottan bahsediyoruz. Ama Türkiye, 2016’dan bu yana sistemli olarak Varlık Barışı maddeleri çıkarıyor. Birincisi 3 Ağustos 2016’da olmak üzere son 6 yılda 6 Varlık Barışı…
3 Ağustos 2016’da çıkan 6736 Sayılı Kanun’un akabinde 75 ay geçti. Bu 75 ayın 58’inde, Türkiye, yurtdışından gelen ya da yurtiçinde olmakla birlikte sisteme sokulan paranın kaynağını sormayacağını taahhüt etti. Bu sayede, MASAK ya da BDDK murakıplarının da eli yasal yollarla bağlanmış oldu. Böylelikle Türkiye’nin mali sistemi, kara para için bir çamaşırhaneye dönüştürüldü.
Fakat, Türkiye’de çıkarılan yasa Türkiye’nin kontrol kurumlarını bağlıyordu da memleketler arası kontrol ne olacaktı? Bu noktada, devreye giren FATF, geçen yıl ekim ayında raporunu tamamlayarak Türkiye’yi gri listeye aldı. Pekala, Türkiye’yle birlikte kimler gri listede? Arnavutluk, Bahamalar, Barbados, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Mali, Panama, Suriye, Uganda, Ürdün, Yemen ve Zimbabve…
Bundan sonra cevaplanması gereken soru, Türkiye’nin bir çamaşırhaneye dönüşme sürecinde uyuşturucu kaçakçılarıyla birlikte kimlerin menfaat elde ettiğidir. Ancak bu sorunun karşılığı için bir savcının, soruşturma yetkisini kullanması gerekir.”