Boris Johnson’ın istifası sonrası yeni başbakan nasıl belirlenecek?

PA Media

Boris Johnson, iktidardaki Muhafazakar Parti liderliğini bıraktı ve yeni bir başkan seçildiğinde de başbakanlığı ona devredecek.

2019’da kazandığı büyük seçim zaferine rağmen, Başbakanlık misyonunda 3 yıldan az bir mühlet kalabildi.

Görevi bırakacağını açıklayan başbakanların, genel olarak, halefleri belirlenene kadar koltuklarında kalmayı sürdürmesi beklenir.

Peki süreç nasıl işliyor?

MUHAFAZAKARLAR YENİ BAŞKANI NASIL SEÇİYOR?

Muhafazakar Parti’nin önderi misyonu bıraktığında, bu otomatik olarak liderlik yarışını başlatıyor. Bugün geçerli olan kurallara nazaran, aday olacak kişi en az 8 milletvekilinin takviyesini almalı.

Tüm adaylar açıklandığında, şayet ikiden fazla da aday varsa, Muhafazakar Parti milletvekilleri iki aday kalana kadar oylama yapacak:

İlk tıpta adaylar, yarışta kalabilmek için oyların yüzde 5’ini almak zorundalar. Bu da mevcut dağılımda 18 milletvekilinin oyuna karşılık geliyor.

İkinci cinste adaylar yüzde 10 oy almak zorundalar. Bu da 36 vekil demek.

Devam eden cinslerde ise en az oyu alan aday eleniyor.

En son iki milletvekili kaldığında, sadece milletvekilleri değil, tüm Muhafazakar Parti üyelerinin (100 bin kişi civarında) katılacağı bir seçim yapılacak.

SONRAKİ BAŞBAKAN?

Seçimde en fazla oyu alan aday Muhafazakar Parti’nin ve Parlamento’daki çoğunluğun başkanı olacak.

Kraliçe bu şahsa hükümeti kurma vazifesi verecek.

BİR GENEL SEÇİM OLACAK MI?

Hayır.

Bir Başbakan istifa açıklaması yaptığında bu otomatik olarak bir genel seçim manasına gelmiyor.

İngiltere’de bir genel seçim, en geç Ocak 2025 tarihine kadar yapılmalı. Lakin yeni başbakan bu tarihten evvel seçim kararı alma yoluna gidebilir.

BORİS JOHNSON NE KADAR KOLTUKTA OLACAK?

Başbakan Johnson yeni başkan seçilene dek başbakanlıkta kalma niyetinde olduğunu söyledi.

Bu da Muhafazakarlar başkanlarını seçene kadar onun başbakanlığı sürdürebileceği manasına geliyor. Theresa May ve David Cameron ondan evvel bu türlü yapmıştı.

Johnson istifa konuşmasında, “Yeni başkanın seçim süreci çabucak başlamalı, yol haritası haftaya açıklanacak” dedi.

JOHNSON DAHA EVVEL GİDEBİLİR Mİ?

Boris Johnson’ı eleştirenler, yeni başkan seçimini beklemeden başbakanlık koltuğunu çabucak bırakması daveti yapıyor.

BBC Liderlik yarışı grafiği

İşçi Partisi Keir Starmer, Johnson’ın çabucak bırakmaması halinde güvenoylaması daveti yapabileceğini söyledi

Güvenoylamasında tüm vekiler oy kullanıyor ve parlamento üye sayısının yarısından bir fazla ya da eksik olması sonucu belirliyor.

Ancak güvenoylaması durumda, Muhafazakar vekillerin kendi hükümetleri aleyhine oy vermesi ihtimal dışı görünüyor.

BORİS JOHNSON’IN YERİNİ KİM ALABİLİR?

Johnson’ın yerini kimin alacağı konusunda öne çıkan bir isim yok lakin mümkün adaylar var.

Bakanlık yapmış isimler Jeremy Hunt ve Sajid Javid daha evvel liderlik yarışına girmişti ve bunu tekrar edebilirler.

DİĞER MÜMKÜN ADAYLAR:

• Kalkınma Bakanı Michael Gove
• Ticaret Bakanı Penny Mordaunt
• Eski Maliye Bakanı Rishi Sunak
• Dışişleri Baakanı Liz Truss
• Dışilişkiler Komitesi Lideri Tom Tugendhat
• Savunma Bakanı Ben Wallace
• Maliye Bakanı Nadhim Zahawi

BORİS JOHNSON’IN MEVCUT YETKİLERİ NELER?

Resmen misyonu devredene kadar, teoride Boris Johnson hala birebir yetkilere sahip. Lakin pratikte, radikal siyasi adımlar atabilecek otoritesi bulunmuyor.

Johnson İngiltere’yi yurt dışında temsil etmeyi sürdürecek.