Bu yıl yaptığı dört varsayımda de enflasyon sayısını kestirim edemeyen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu, sonunda formülü buldu. Enflasyondaki yüzde 5 gayesinin kalıcı olarak düşürülemediğini kabul eden Kavcıoğlu, “Bu doğrultuda bilhassa son yıllarda edinilen deneyimler, enflasyonla uğraşta kısa vadeli kazanımların yerine enflasyonu sık sık gayeden uzaklaştıran yapısal kırılganlıkları hedefleyen siyasetlerin değerini ve uzun devir sürdürülebilirliği önceleyen kalıcı bir yapısal istikrar programına olan gereksinimi ortaya koymuştur” dedi.
Kavcıoğlu, bankanın kurumsal blog sayfası Merkezin Güncesi’nde, “Liralaşma Stratejisi” başlıklı bir yazı kaleme aldı. Yazısında, Türkiye’nin yakın vakitte yeni Türkiye iktisat modelini uygulamaya başladığını anımsatan Kavcıoğlu, bu modelin büyük ölçüde yerli sermaye ve beşeri kapasite kullanılarak geliştirildiğini, iktisadın yatırım, istihdam, üretim ve ihracatla kalıcı fiyat istikrarını yakalayarak sürdürülebilir büyümesini önceliklendirdiğini kaydetti.
Kavcıoğlu, TCMB’nin uygulamaya koyduğu Liralaşma Stratejisi’nin, bu modelin baş ögelerinden biri olduğuna işaret ederek, “Liralaşma Stratejisi ile hane halkı, firma ve bankacılık kesitlerinin varlık ve yükümlülüklerinde Türk Lirası cinsi kalemlerin tartısının kademeli bir halde artırılması, böylelikle finansal sistemin bütüncül olarak Türk Lirası yüklü bir yapıya kavuşması hedeflenmektedir” sözlerini kullandı.
Para siyaseti duruşunun, sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlama temel emeli doğrultusunda, üretimin sürekliliği, cari istikrarın bileşenleri, kredilerin büyümesi, kompozisyonu ve kullanım emelleri ile döviz piyasasında sağlıklı fiyat oluşumları gözetilerek belirlendiğini vurgulayan Kavcıoğlu, şu görüşleri paylaştı:
“TCMB, ekonomimizin son yirmi yıldaki emsalsiz kazanımlarını koruyup ülkemizi ekonomik gelişmişlik ve toplumsal refahta ileriye taşıyabilecek kritik bir dönemeçte para siyasetini uzun devirli bir perspektifle geliştirmektedir. Liralaşma; finansal sistemde temel paha saklama aracının Türk Lirası cinsinden varlıklar olmasını, tüm bilançolarda Türk Lirası tartısının değerli ölçüde artmasını, TCMB’nin Türk Lirası fonlamasında yüklü olarak sabit getirili Türk Lirası cinsi varlıkların teminat olarak kullanılmasını, yurt içindeki ticari süreçlerde yegâne değişim aracının Türk Lirası olmasını sağlayacak süreçleri ve TCMB’nin bu makro süreci yönetmek için izlediği bütünleşik siyaset çerçevesini söz etmektedir. Liralaşma ile hane halkı, firma ve bankacılık kısımlarının varlık ve yükümlülüklerinde Türk Lirası cinsi kalemlerin yükünün artırılması, böylelikle finansal sistemin bütüncül olarak Türk Lirası yüklü hale gelmesi mümkün olacaktır. Liralaşma ayrıyeten kontrat, fiyatlama ve ödeme süreçlerinde Türk Lirası’nın temel alınmasını da kapsamaktadır.”
‘Kredilere ait makroihtiyati önlemler alınmaya devam edecek’
Kavcıoğlu, yazısında Liralaşma Stratejisi’nin genel çerçevesi hakkında da bilgi verdi.
TCMB’nin, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda para siyaseti kararlarını şekillendirirken tespit edilen tüm verimsizliklerin ortadan kaldırılmasını ve transfer sisteminin sağlıklı bir biçimde çalışmasını hedeflediğini belirten Kavcıoğlu, döviz piyasalarında ekonomik temellerden uzaklaşan fiyatlama davranışlarının engellenmesi ve Liralaşma Stratejisi’nin desteklenmesi emeliyle bir dizi düzenleme yapıldığını anımsattı.
Kavcıoğlu, yapılan düzenlemelerin tamamının finansal sistemde Türk Lirası’na talebin yapısal ve kalıcı olarak artırılmasına katkıda bulunacağını vurgulayarak, “Döviz kurlarında sağlanacak istikrar sonucunda fiyatlar üzerindeki kur kaynaklı direkt maliyet baskısı zayıflayacak; fiyatlamalarda yabancı paralara endekslenme tercihlerinin giderek azalmasıyla ve oluşacak inanç ortamının beklentileri olumluya dönüştürmesiyle enflasyon eğilimleri normalleşecektir” değerlendirmelerini yaptı.
Reel bölüme finansal sistem tarafından sağlanan kredilerin belirlenmiş gayelere uygun kullanımı ve kaynakların dağılımının finansal istikrarı güçlendirmesinin, Türk Lirası’nın ekonomik transfer temellerinin sağlamlaştırılması açısından elzem görüldüğünü lisana getiren Kavcıoğlu, şöyle devam etti:
“Türk Lirası krediler sürdürülebilir bir finansman maliyetiyle ve kapsayıcı olarak ekonomimizin potansiyel büyümesini artırıcı biçimde kullandırıldığında hem nakdî büyümenin hem de cari istikrarın istikrarlı gelişimi sağlanacaktır. Kredi kanalının faal çalışması için kredilerin ve mali büyüklüklerin fiyat istikrarı ile dengeli bir formda üretimi desteklemesi gerekmektedir. Liralaşma Stratejisi kapsamında kredilerin kompozisyonu ve büyümesine ait makroihtiyati önlemler alınmaya devam edecektir. Böylece bankacılık dalının iktisadi faaliyetin gereksinimi olan istikrarlı kredi büyümesini para siyaseti duruşuna katkı verecek halde sürdürmesi teşvik edilecektir. Bu noktada liralaşma prensipleriyle uyumluluğu artırılan ve finansal kapsayıcılığı geliştirilen reeskont ve Yatırım Taahhütlü Avans Kredileri, gayeli kredi uygulamalarına örnek olması açısından desteklenmektedir.”
TCMB Lideri Kavcıoğlu, yazısında Türkiye iktisadının 2001 krizi sonrası kazanımları ve yapısal dönüşümüne de değindi.
Büyüme, istihdam ve ihracatta elde edilen başarılardan bahsedilen yazıda Kavcıoğlu, Türkiye’nin 200’den fazla ülkeye 4 bin 300 civarında farklı eser satarak emsal ülkelere kıyasla daha yüksek bir pazar ve eser çeşitliliği kapasitesi oluşturduğunu söz etti.
Kavcıoğlu, bu periyotta Türkiye’nin üretim odaklı dönüşümü, global lojistik zincirlerindeki kalıcı konumlanması ve istihdamdaki olumlu performansının yanı sıra mali disiplin bakımından dünyada en güzel performanslardan birini sergilediğini ve bütçe disiplininden taviz vermediğini vurguladı.
‘Enflasyonda yüzde 5 amacı kalıcı olarak düşürülemedi’
Söz konusu mali disiplin performansının çok güçlü bir çıpa özelliği göstererek bilhassa 2008 global finansal krizinin iktisada tesirini sınırladığını ve Türkiye’nin enflasyonla çabadaki kazanımlarında öncü bir rol oynadığını belirten Kavcıoğlu, bu kazanımlara karşın enflasyonun yüzde 5 amacına kalıcı olarak düşürülemediğini lisana getirdi. Kavcıoğlu, yazısına şöyle devam etti:
“Bu devirde uygulanan sıkı para ve maliye siyasetleri ile global dezenflasyonist ortama rağmen kalıcı fiyat istikrarı tesis edilemezken devam eden süreçte ortaya çıkan içsel ve dışsal şoklar ile enflasyonla çaba tam manasıyla başarılı olamamıştır. Son periyotta ise salgınla başlayan global arz ve tedarik sıkıntılarına, bölgemizdeki sıcak çatışma ortamının sebep olduğu, başta güç olmak üzere tüm emtia fiyatlarındaki artışların eklenmesiyle enflasyon görünümündeki bozulma barizleşmiştir. Bu doğrultuda bilhassa son yıllarda edinilen deneyimler, enflasyonla çabada kısa vadeli kazanımların yerine enflasyonu sık sık gayeden uzaklaştıran yapısal kırılganlıkları hedefleyen siyasetlerin değerini ve uzun devir sürdürülebilirliği önceleyen kalıcı bir yapısal istikrar programına olan muhtaçlığı ortaya koymuştur.”
‘Fiyat istikrarını sağlayacak kalıcı ıslahatlara odaklanıyoruz’
Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu, TCMB’nin para siyaseti kararlarını tasarlarken başta sürdürülebilir dış istikrar olmak üzere Türkiye iktisadının yapısal meseleleri ile yüzleştiğini söz etti.
‘Bu süreç bir meydan okumadır’
Bu süreçte, kolay ancak süreksiz tahliller yerine kısa ve orta vadeli zorluklarına karşın uzun devirli kalıcı tahlillere odaklanıldığını aktaran Kavcıoğlu, “Bu süreç, birebir vakitte uzun yılların gayretine karşın şimdi çözülememiş bir yapısal probleme meydan okumadır” sözünü kullandı.
Kavcıoğlu, liralaşma stratejisi ile ekonomik modelin para siyasetine ait sütunlarını inşa ettiklerini ve hür piyasa dinamikleri çerçevesinde sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlayacak kalıcı ıslahatlara odaklandıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Ülkemizin sahip olduğu stratejik global kıymet ile uyumlu, vatandaşlarımızın sahip olduğu emsalsiz beşeri sermaye ile oluşturduğu katma bedele yakışır formda, ekonomimizde Türk Lirası’na olan ilginin daima artmasını, ulusal paramızın ekonomimizin temel ödeme ve temel paha saklama aracı haline gelmesini, finansal kaynakların yatırım, istihdam, üretim ve ihracata yönelik verimli ve istikrarlı dağılmasını ve böylece kalıcı cari istikrar tesis edilirken finansal mimarimizin para siyasetinin aktifliğini artıracak halde tasarlanmasını Liralaşma Stratejimiz ile gerçekleştirmeye kararlıyız. Temel önceliğimiz, Liralaşma Stratejisi sayesinde enflasyonla gayrette uzun yıllardır yapısal sorun olmayı sürdüren, yüksek mahallî para ikamesi problemini çözmek ve kalıcı dış istikrar sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Makro ve mikro ihtiyati önlemlerin de dayanağı ile bu sefer kamu finansmanındaki güçlü istikrara dış istikrar sürdürülebilirliği de eşlik eder hale geleceği için fiyat istikrarını sağlama ve sürdürme gayesi büsbütün gerçekleşmiş olacaktır.”