Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz’de keşfedilen doğalgazın gelecek yılın birinci çeyreğinde mart ayı üzere sisteme verileceğini belirterek, 4 yıl içinde kırk milyon metreküpe çıkarılacak üretimin konutlarda kullanılan gazın tamamını karşılamaya yeteceğini bildirdi.
Dönmez, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde, bakanlığının 2023 yılı bütçesi üzerindeki görüşmelerde milletvekillerinin soru ve tenkitlerini yanıtladı.
Dünyada güç kesiminin pandemi sonrası toparlanma sürecinde olduğuna ve fiyatlarda artışlar yaşandığına işaret eden Dönmez, yükselen güç fiyatlarını alınan önlemlerle vatandaşa en az oranda aktaran ülkelerden birinin Türkiye olduğunu kaydetti.
“AVRUPA’NIN EN UCUZ DOĞALGAZ KULLANAN ÜLKESİYİZ”
Dönmez, doğalgazda yüzde 75 sübvansiyon yapıldığını aktararak, “Ekim ayı prestijiyle Avrupa’daki başkentlerde kullanılan doğal gazın hane halkı bazında fiyatlarını sizlerle de paylaşmak istiyorum: Hollanda’da bir metreküp gaza bugün 81 lira 25 kuruş, İtalya’da 58 lira 24 kuruş, Almanya’da 41 lira 42 kuruş ödeniyor. Komşumuz Bulgaristan 31 liraya ödüyor. AB üyesi olmayan ülkeleri de dikkate aldığımızda 5 lira 72 kuruş ile her şey dahil Avrupa’nın en ucuz doğalgaz kullanan ülkesi durumundayız.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin 200 kilovatsaatlik bir elektrik tüketimi için taban fiyatın yüzde 5,4’üne denk geldiğini aktaran Dönmez, doğal gazda ise aylık 100 metreküp tüketim için bu oranın yüzde 8,8 olduğunu söyledi.
Dönmez, doğalgaz fiyatları artınca ikame eser olarak kömür fiyatlarının da dünyada önemli oranda arttığını belirterek, geçen yıl kıymetli bir müdahalede bulunarak ucuz kaynaklardan üretilen elektriğin bilhassa hane halkına, çiftçiye ve esnafa yansıtılması için bir kararın mecliste kabul edilerek uygulanmaya başlandığını anımsattı.
Söz konusu karara ait değerlendirmede bulunan Bakan Dönmez, “(Siz piyasada oluşan özgür fiyatlardan satmayacaksınız. Ziyan da etmeyeceksiniz. Makul bir fiyatta sınırlama yapacağız. Bu fiyattan elektriği sizden alıp biz abone kümesine bunu aktaracağız) dedik. Ve o sayede önemli bir rahatlama sağlamış olduk.” diye konuştu.
Milletvekillerinin, bu dayanakların nereden karşılandığı sorusuna “milli bütçe içerisinden yapıldığı” karşılığını veren Dönmez, şöyle devam etti:
“Ancak burada siyasi karar oluşmadan bu kurum ve kuruluşlar ziyanına satış yapmak hak ve yetkisine sahip değil. Cumhurbaşkanı kararı ile maliyet altına satma müsaadesi verilmezse bu şirketler doğal olarak alış yahut üretim maliyeti neyse en fazla iş maliyetine satar. Maliyetin altında satamaz. Bu yetkiyi Cumhurbaşkanımız kullandı ve hazinemizden de ödenek aktarmak suretiyle de bu takviye verilmiş olacak.”
Petrol ve doğal gazın stratejik emtialar olduğuna dikkati çeken Dönmez, “Türkiye akıllı dış siyasetle her iki tarafla diyalog içinde olarak istikrarlı siyasetle meseleleri yaşamadan atlatıyoruz. Besinde da tahıl koridoruyla riskleri minimize ettik. Dünyanın birçok ülkesine aracılık ettik. Ayrıyeten, dünyada birçok ülke doğalgaz ve elektrik talebinde bulunuyor.” diye konuştu.
Dönmez, doğalgaz muhtaçlığının karşılanması için sıvılaştırılmış doğalgaza (LNG) yönelim olduğuna değinerek, “Yüzde 20 LNG alıyoruz. Uzun devirli kontratlarda problem yok. Ekonomik toparlanma sürecinde gaz talebini karşılamak için LNG terminalleri sayesinde esnekliğimiz var, oraya yöneldik.” dedi.
“KONUTLARDA KULLANILAN GAZIN TAMAMI KARADENİZ’DEN KARŞILANACAK”
Karadeniz’de keşfedilen doğalgazın gelecek yılın birinci çeyreğinde mart üzere sisteme verileceğini belirten Dönmez, şunları kaydetti:
“İlk fazda üretim 10 milyon metreküp olacak. 4 yıl içerisinde azamî faz periyoduna çıkartacağız, kırk milyon metreküpe. 10 milyon metreküp günlük gazın yıllık karşılığı üç buçuk dört milyar metreküp eder. Bu da konutlarda mutfakta ve sıcak suda kullanılan gazı karşılayacak. Ancak 4 yıl sonra biz üretimi 4 kat arttıracağız. O vakit da konutlarda kullanılan gazın tamamını buradan elde edeceğiz. Kâfi mi? Yetmez. Yani gereksinimimizin üçte birini toplamda karşılayacağız. Lakin komşu alanlarda arama faaliyetlerimiz devam ediyor. Olumlu haberler geliyor. Bu mevzu değerlendirmeler bittikten sonra da somut keşif yakalarsak bu bilgiyi paylaşmış olacağız.”
KAÇ ABONENİN ELKTRİĞİ KESİLDİ?
Dönmez, yılda 3-4 milyon kişinin elektriğinin kesildiği argümanlarının gerçeği yansıtmadığını bildirdi.
Bunun her on şahıstan birisinin elektriği kesik olması manasına geleceğini belirten Dönmez, “Düşünün on haneli bir apartmanda oturuyorsanız bir tane vatandaşın elektriği kesik. Bu türlü bir durum yok. En son şimdiki bilgileri söyleyeyim. Ağustos 2022’ye ait Türkiye genelinde elektriği kesik olan abone sayısı hane halkı ve ticarethane dahil 209 bin 174. Pekala ne kadar sayaç var? 48 milyon sayaçtan bahsediyoruz. Bu oran binde dört. Doğalgaza gelince tekrar birebir tarihte, 86 bin 504 abonenin borç hasebiyle gazı kesilmiş. Toplam 19,1 milyon doğalgaz abonesine oranladığımızda buradaki sayı da binde beş.” bilgisini verdi.
Her bin şahıstan dördünde ya da beşinde borcundan ötürü kesilme olduğunu lisana getiren Dönmez, “Kesinti uygulanan abonelerin üçte ikisinin elektriği tıpkı gün içerisinde de açılıyor. Muhakkak ki vatandaş unutmuş, yatıramamış ya da bazen işte biz de otomatik ödeme veriyoruz bankalara, bankada bir sorun yaşanıyor, ödemeler intikal etmiyor. Tekrar beşte dördü de elektriği bir hafta içerisinde bağlanıyor. Yani elektriğin kesik olma mühleti de son derece sonlu.
Bir öteki bahis da köyde, yaylada konutu olanlar var. Yazın oradan geliyor, kışlık meskenine, oraya fatura gidiyor, faturayla ilgili bir bilgisi yok. Otomatik olarak güç kesiliyor, bizim kayıtlarımızda elektrik kesik ilgisi var. Orada aslında kimse yaşamıyor.” değerlendirmelerinde bulundu.
“KÜÇÜK NÜKLEER SANTRALLER İÇİN GÖRÜŞME YAPILIYOR”
Dönmez, nükleer santral için teknolojiyi geliştiren tüm ülkelerle ve şirketlerle görüşüldüğüne işaret etti.
Bakan Dönmez, “Biz biliyorsunuz Japonya’yla da bir mutabakat yapmıştık, 2013 yılında. Japonya ve Fransa iştirakiyle yapılacaktı. Onlar çalışmalarını tamamlayınca fiyatlarını revize ettiler. Bizim Rusya’dan aldığımız fiyatın iki katından daha fazlasına çıktı teklif ettikleri. Daima fiyat açısından hem de temin planı açısından bu uygun olmadığı için devam etmedik.” dedi.
Batı teknolojisine bir ambargo olmadığını belirten Dönmez, şöyle devam etti:
“Zaten bu mevzuda teknoloji geliştiren ülke sayısı çok fazla değil, beş, altıyı geçmiyor. Hakikaten şu anda SMR denilen küçük reaktörler, yani daha düşük kapasitede yapılıyor. Bunlarla ilgili çalışmalar var. İngiltere’de kimi çalışmalar var, Amerika’da var. Onlarla da şu anda görüşülüyor. 100 megavat, 70 megavatlık, 300, 400 megavatlık santraller oluyor. Zira şu anda karbondan arınmış bir dünyaya gidilecekse yenilenebilir de aşikâr bir yere kadar gitmek zorunda. Onun dışında nükleer sıfır enjeksiyonu olduğu için en önemli tercih nedenleri ortasında olacak.”
“AMASRA’DA 7 YÖNETİCİ MİSYONDAN ALINDI”
Bakan Dönmez, Amasra’da yaşanan maden kazasına da değindi.
Henüz ellerinde bir eksper ön raporu olduğunu söz eden Dönmez, eksper ön raporunda ortaya atılan tezler olduğunu; Meclis Araştırma Kurulunun da bu argümanlar da dahil olmak üzere tüm tarafları dinlediğini anımsattı.
Dönmez, “Bu noktada ‘şu hatalıdır, şu kusurludur’ diyemeyiz. Şayet ön rapora bağlı olarak hatalı ilan edip birtakım ithamları ona yönetecek olursak o vakit mahkemelere niçin muhtaçlık var? Uzman raporu gelir, hakime çıkmadan herkesi içeriye tıkarız. Bu türlü bir şey var mı? Artık hukuk kendi içerisinde yürüyor. Biz de ona her türlü dayanağı vereceğiz.” dedi.
Olay yerinden döner dönmez bakanlıkta teftiş konseyine olayın her istikametiyle araştırılması konusunda talimat verildiğini aktaran Dönmez, “Müfettişler de oraya gitti. Birinci incelemeleri de yaptılar. Amasra Kurum Müdürlüğünden 7 yönetici misyondan alındı. Bu tahminen kamuoyuna yansımadı. Başka boyutları prestijiyle da incelememiz devam ediyor” diye konuştu.
Dönmez, Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin özelleştirme kapsamına alındığını lakin çoğunluğu devletin elinde kalacak formda azınlık payının halka açılacağını söyledi.
Komisyonda, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığının yanı sıra Güç Piyasası Düzenleme Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Güç ile Nükleer ve Maden Araştırma Kurumunun 2023 yılı bütçeleri kabul edildi.