Anayasa Mahkemesi (AYM), CHP’nin 2020 yılına ait Merkezi İdare Bütçe Kanunu’ndaki birçok hususa ait itirazlarını kıymetlendirdi. AYM, Cumhurbaşkanlığı ve TBMM tarafından edinilecek taşıtların cins ve fiyatının bu kurumların üst yöneticileri tarafından belirlenmesinin Anayasa’ya karşıt olduğuna hükmetti.
AYM, CHP’nin iptal başvurusu üzerine, 2020 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu’ndaki birçok hususun Anayasa’ya muhalif olduğuna karar verdi.
CHP, 2020 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu’nun 6. unsurunun 1. fıkrasının, 13. hususunun 1. fıkrasının, “Bazı Ödeneklerin Kullanımına ve Harcamalara Ait Esaslar” başlıklı E cetvelinin, (35) numaralı sırasındaki açıklamanın (a) paragrafında yer alan “…8183 sayılı Kanun’a nazaran takip edilir” ibaresinin, 46 numaralı sırasındaki açıklamanın birinci cümlesinin, 50 numaralı sırasındaki açıklamanın, “2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Bütçesi” başlıklı E cetvelinin 9 numaralı açıklamasının birinci cümlesinin ve ikinci cümlesinde yer alan “kurum tabi olduğu mevzuata nazaran yapabileceği gibi” ibaresinin, “Türkiye Büyük Millet Meclisi 2020 Yılı” başlıklı E cetvelinin “(06) Sermaye Giderleri” başlıklı kısmının 1 numaralı açıklamasının ikinci cümlesinin “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde edinilecek taşıtların cinsi ve fiyatı TBMM Lideri tarafından belirlenir” kısmının, “Kurumların satın alacakları taşıtların azami satın alma bedellerini gösteren cetvel” başlıklı T cetvelinin “Taşıtın Cinsi” ve bu başlık altında yer alan “Cinsi ve fiyatı Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenir” ve “Cinsi ve fiyatı Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı’nca belirlenir” ibareleri ile Not kısmında yer alan 4 numaralı açıklamanın Anayasa’ya karşıt olduğu gerekçesiyle iptal talebinde bulunmuştu.
“Kamu yönetimlerinin yıl içinde ortaya çıkacak muhtaçlık fazlası ödeneklerinin tertibinde CB’ye yetki veren kanun Anayasa’ya uygun”
AYM, CHP’nin Anayasa’ya karşıtlık gerekçesiyle iptalini istediği ve kamu yönetimlerinin yıl içinde ortaya çıkabilecek gereksinim fazlası ödeneklerinin tertibinde yetkiyi Cumhurbaşkanı’na veren 2020 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu’nun 6. unsurunun Anayasa uygun olduğuna ve iptal talebinin oybirliğiyle reddine hükmetti.
3 karşı oya karşın Anayasa’ya karşıt bulundu
CHP’nin itirazı üzerine, 2020 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu’nun 13. hususunun, Hicabi Dursun, Recai Akyel ve İrfan Fidan’ın karşı oylarına karşın oyçokluğuyla Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline hükmedildi. İptaline hükmedilen 13. unsur şu formda düzenlenmişti:
“22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı Vilayet Özel Yönetimi Kanunu’nun 51’inci hususunun birinci fıkrasının (f) bendi ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci unsurunun birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca vilayet özel yönetimleri ve belediyelerin ileri teknoloji ve büyük fiyatta maddi kaynak gerektiren altyapı yatırımlarında Cumhurbaşkanı’nca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar, 5302 sayılı Kanun’un 51’inci unsurunun birinci fıkrasının (d) bendi ile 5393 sayılı Kanun’un 68’inci unsurunun birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında hesaplanan faiz dahil borç limitinin hesaplanmasına dahil edilir. Lakin vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketler tarafından Avrupa Birliği ile iştirak öncesi mali iş birliği çerçevesinde desteklenen projelerin finansmanı için yapılan borçlanmalar, çok taraflı yatırım ve kalkınma bankaları ile yabancı devlet kuruluşlarından direkt yahut Vilayetler Bankası Anonim Şirketi aracılığıyla yapılan borçlanmalar ile SUKAP kapsamında yürütülecek işler için Vilayetler Bankası Anonim Şirketi’nden yapılan borçlanmalarda kelam konusu borç stoku limitine uyma kaidesi aranmaz.”
“Hazine bütçesinden MEB bütçesine transfer yapma yetkisini CB’ye veren unsur Anayasa’ya uygun”
AYM, Dışişleri Bakanlığı bütçesinin yardım ve ödünç verme faaliyeti ile ilgili olarak, Dışişleri Bakanlığı’nca yabancı ülkelerde güç duruma düştükleri sabit olup da yurda dönmeleri gerekeceklerden iade edebileceklere ülkeye dönüşlerinde geri alınmak üzere, iade edemeyecek durumda oldukları görülenlere memlekete dönüş ve yolda yiyecek sarfiyatları için verilen paraların (iade edebileceklere verilen paralar, borçluların yurda dönüşlerinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Yordamı Hakkında Kanun’a göre) takip edilmesini ve Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu’na aktarılmak üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin 12.01.32.00-01.6.0.08-1-05.8 tertibinde tefrik edilen bütçenin 2.630.000.000 Türk lirasına kadar olan kısmının Ulusal Eğitim Bakanlığı bütçesine aktarmaya Cumhurbaşkanı’nı yetkili kılan cümleyi Lider Zühtü Arslan, Hasan Tahsin Gökcan, Engin Yıldırım ve M. Emin Kuz’un karşı oylarına karşın Anayasa’ya alışılmamış olmadığına ve iptal talebinin reddine hükmetti.
AYM, ‘Merkezi idare kapsamındaki kamu yönetimleri bütçelerinden özel kanunları mucibince mahalli yönetimlere aktarılması gereken ödenekler hakkında 2/7/2008 tarihli ve 5779 sayılı Kanun’un 6. hususunun üçün fıkrası (Bu Kanun’da ayrılması öngörülen hisseler ile birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen ödenekler, mahalli yönetimlere yardım gayesiyle, bakanlıklar ile bağlı ve ilgili kurum ve kuruluşların bütçelerine hisse, fon yahut özel hesap üzere isimlerle diğer bir ödenek konulamaz) uygulanamaz’ cümlesini Anayasa’ya ters bularak oy çokluğuyla iptaline hükmetti.
AYM, Cumhurbaşkanlığı ve TBMM tarafından edinilecek taşıtların cins ve fiyatının bu kurumların üst yöneticileri tarafından belirlenmesinin Anayasa’ya muhalif olduğuna ve düzenlemenin oy çokluğuyla iptaline karar verdi. (ANKA)