Turist alışverişinin azalması, yerlide ise artan fiyat hassasiyeti, markalarda stok yüküne yol açtı. Siparişler ötelenirken, stokları eritmek için indirimlere start verildi. Öte yandan giysi alışverişi son 4 ayın en düşük düzeyine geriledi.
Turist alışverişinin azalması, yerli tüketicide ise düşen alım gücüne bağlı olarak artan fiyat hassasiyeti, giriş düzeyi eser yapan markalar başta olmak üzere stokların artmasına yol açtı. Birçok markanın depolarının dolduğu ve buna bağlı olarak yeni taleplerin ise durdurulduğu belirtiliyor. Dal temsilcilerinden aldığımız bilgiye nazaran herkes bir evvelki tedarikçisine en az sorun yaratacak halde tedariklerini ötelemeye başlamış durumda. Hatta yeniden kimi büyük markaların kesilmemiş hammaddeleri, bedelini ödeyerek ‘konfeksiyon yapmayalım, 6 ay ya da bir sene sonra üretelim’ dediği alandan gelen haberler ortasında. Bekle-gör siyasetinin uygulayan markalar, mevcut stoğu eritmeye yönelik erken indirim devrine girdi. Yabancı markalarda durumun daha da vahim olduğunu anlatan iş insanları, fast fashion devlerinin içerde aksesuar ve kumaşın alınmasına karşın üretimi durdurduklarını anlattı.
İNDİRİMLER ERKENE ALINDI
Dünya Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine nazaran, geçen hafta Adidas ve Nike, yavaş hareket eden envanter nedeni ile indirim sinyali vermiş, yeni sipariş ve stok yenileme için ise tatil sonrasını işaret etmişti. Benzeri durum bu yıl ikinci kere indirime giden Amazon için de geçerli. Geçen ay 48 saat süren erken indirim kampanyası başlatan online ticaret devi, 15 ülkede uygulanan kampanya kapsamında 5,7 milyar dolarla beklenenden daha düşük satış geliri elde etmiş, lakin kelam konusu adım ‘stokları eritme’ gayesi taşıdığı belirtilerek başarılı bir kampanya olarak değerlendirilmişti. Türkiye’de de kasım ayına girer girmez indirimler başladı. Giriş düzeyi eser yapan markaların başında gelen LC Waikiki, dün prestiji ile değişik indirimler ismi altında indirim devrine start verdi. Marka son devirde yüksek yurtiçi üretim maliyetleri nedeni ile yurtdışı tedarikini artıracağını açıklamıştı. Alınan bilgiye nazaran, bu kapsamda daha evvel yüzde 90 olan yerlilik oranı LC Waikiki’de yüzde 70’lere kadar gerilemiş durumda.
GİYİMDE 4 AYIN EN DÜŞÜK HARCAMASI
Tüketimde yaşanan düşüş kredi kartı harcamalarına da yansıyor. Merkez Bankası datalarına nazaran giysi ve aksesuar harcama ölçüsü ekim ayında 20,6 milyar TL düzeyine gerileyerek son 4 ayın en düşük düzeyini gördü. Kelam konusu sayı, okul alışverişinin de tesiriyle eylülde 30 milyar TL düzeyini aşmıştı. Ziyaret ettiğimiz birçok AVM’de de alıverişte yaşanan düşüş kendini gösteriyor. Mağaza vazifelileri, turist alıverişinde bariz bir düşüş görüldüğünü anlattı. Yerlide ise fiyat hassasiyetinin artarak devam ettiğini anlatan vazifeliler, acil muhtaçlık dışında kalan eser alımlarının ertelendiğine dikkat çekti. Bu durum imalata da yansımış durumda. Konfeksiyon atölyelerinden iplik fabrikalarına kadar stoklar dolu iken kapasite kullanım oranları da son yılların en düşük düzeyine gerilemiş durumda.
SABİT MALİYETİN HİSSESİ ARTIYOR
Geçen hafta gerçekleştirilen genel şurada itimat tazeleyerek yine Birleşmiş Markalar Derneği başkanlığına seçilen Sinan Öncel, turist sayısında yaşanan azalmaya bağlı olarak satışlarda düşüşün kaçınılmaz olduğunu vurguladı. Öncel, “Alım gücünün düşmesi ve fiyat artışları, en olumsuz etkenlerin başında geliyor. Stok kıymetli bir maliyet lakin mal yaptırmak da sıkıntı. En kıymetli sorun üretim bandında olacak. Üretim yavaşlayacak. Bu da öteki bir kısır döngüyü beraberinde getirecek. Eserin üzerine binen sabit maliyetin hissesi artmaya başlayacak” açıklamasında bulundu.
KÜÇÜK İŞLETMELER ÇOK DAHA SIKINTI DURUMDA
Gelişmelerin en sert tesirleri bölümün üretim kısmında görülüyor. Halihazırda düşen siparişler nedeni ile kapasite kullanım oranı ekim ayında dokumacılıkta yüzde 72,1, hazır giyside ise 81,6’ya kadar gerileyerek son bir yılın en düşük düzeylerini gördü. İstanbul Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Lideri Ahmet Öksüz, “Yerli markaların ithalata yönelmesi durumun vehametini ortaya koyuyor. Türkiye’de kapasitelerde çok büyük boşluk var. Fason çalışan küçük işletmelerde durum çok daha vahim. Onlar çabucak boş kalıyor. Müşterisi olan kapasiteyi yüzde 15-20 düşürerek bir biçimde devam ediyor fakat küçüklerin bu türlü bir talihi yok” diye konuştu.
ALIMLAR ÖTELENİYOR
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Dal Meclisi Lideri Gurur Fayat, markalarda oluşan stok yükünün imalata yansıması konusunda şu bilgileri verdi: “Birçok büyük alıcı alımları durdurdu. Herkes sakinliği bir evvelki tedarikçisine en az zahmet yaratacak formda çözmeye çalışıyor. Kimi markalar kesilmemiş hammaddeleri bedelini ödeyerek ‘konfeksiyon yapmayalım 6 ay ya sonra alacağım’ deme noktasına gelmiş durumda. Hangi aşmadaysa orada bekle gör durumundalar. Mevcut stoku eritip gelişmelere nazaran kumaşı hangi dönemde keseceğine karar verecek. İçerdeki bahsettiğim süreç dışardaki kadar da acımasız değil. Yabancı markalar order’ler durdurdu. Üretici sipariş var diye kumaş, aksesuar almış ancak kesemiyor.”