Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 4,95 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 78.62’ye yükseldiğini açıklamasının akabinde TCMB’nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora nazaran, haziran ayında tüketici yıllık enflasyonu temel mallar kümesinde hudutlu gerilerken, başka alt kümelerde yükseldi. Enflasyondaki yükselişe en bariz katkı ise güç kümesinden geldi. Bu devirde milletlerarası ve yurt içi güç fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki yükseliş sürdü.
Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsimsellikten arındırılmış eğilimlerinde gerileme gözlendi. Göstergelerin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş ise sürdü ve haziranda geçen yılın birebir periyoduna nazaran B endeksi 2.79 puan artarak yüzde 64.42’ye, C endeksi 1,22 puan yükselerek 57.26’ya çıktı.
Söz konusu gelişmelerle haziranda evvelki aya nazaran yıllık tüketici enflasyonuna katkı güçte 3.65 puan, hizmette 0.88 puan, besinde 0.29 puan, alkol-tütün-altın kümesinde 0.21 puan ve temel malda 0.09 puan arttı.
“KİRADA AYLIK DEĞİŞİMLERDE HIZLANMA GÖRÜLDÜ”
Hizmet fiyatları haziranda yüzde 3.98 yükselirken, küme yıllık enflasyonu yüzde 48.69’a ulaştı. Bu devirde yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükseldi.
Lokanta-otel fiyatları gerek yiyecek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5.42 arttı ve bu kümede yıllık enflasyon yüzde 79.55’e çıktı. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 4.57 artarken, kara yolu ve demir yolu ile kentler ortası yolcu nakliyatıyla birlikte hava yolu nakliyatı öne çıktı. Böylelikle ulaştırma kümesi yıllık enflasyonu yüzde 81.83 oldu.
Haberleşme hizmetlerinde fiyatlar yüzde 3.16 artarken, internet ve telefon görüşme fiyatları bu görünümde tesirli oldu. Başka hizmetler kümesinde fiyatlar yüzde 3,14 yükseldi. Bu gelişmede büyük ölçüde sigorta, bakım-onarım hizmetleri ve paket tıp kalemlerinin tesiri hissedildi. Kira kümesinde ise haziranda aylık artış yüzde 3.11 seviyesinde gerçekleşirken, mevsimsellikten arındırılmış aylık değişimlerde hızlanma görüldü.
GİYİM VE AYAKKABI KÜMESİNDE FİYATLAR YATAYA YAKIN SEYRETTİ
Temel mal fiyatları haziranda yüzde 2.80 artarken, küme yıllık enflasyonu 0.46 puan düşüşle yüzde 64.86’ya geriledi. Bu periyotta yıllık enflasyon sağlam mal kümesinde yükselirken, öbür alt kümelerde geriledi.
Altın hariç güçlü mal fiyatları haziranda yüzde 3.65 artarken, bu gelişmede yüzde 6.53’le mobilya, yüzde 3.29’la araba fiyatları belirleyici oldu. Böylece küme yıllık enflasyonu yüzde 77.90 düzeyine ulaştı.
Diğer temel mallarda fiyat artışları küme geneline yayılırken, şahsî bakım eserleri, konut bakım-onarım gereçleri, mesken içi dokuma eserleri ve meskenle ilgili paklık materyalleri öne çıktı ve küme aylık enflasyonu yüzde 3.11 olarak gerçekleşti. Giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yataya yakın seyretti ve yıllık enflasyon 2.92 puan düşüşle yüzde 26.35’e geriledi.
ENERJİDE FİYAT ARTIŞLARI KÜME GENELİNE YAYILDI
Enerji enflasyonu haziranda Türk lirası cinsinden memleketler arası güç fiyatlarındaki görünüme paralel akaryakıt, doğal gaz ve elektrik kalemleri öncülüğünde değerli ölçüde yükseldi.
Enerji fiyatları haziranda yüzde 16.16 artarken, küme yıllık enflasyonu 30.12 puanlık yükselişle yüzde 151.33’e çıktı. Fiyat artışları küme geneline yayıldı ve gerek akaryakıt gerekse yönetilen/yönlendirilen kalemlerde yüksek fiyat artışları gözlendi.
TL cinsi milletlerarası ham petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatları yüzde 21.88 yükseldi. Bu alt kümede yıllık enflasyon yüzde 251.98 düzeyine ulaştı. Mesken tarifelerinin düzenlenmesi sonucunda doğal gaz fiyatları yüzde 25.11 ve elektrik fiyatları yüzde 15.01 yükseliş sergiledi.
Bu devirde tüp gaz fiyatlarında artış yüzde 6.25 olurken, şebeke suyu fiyatları yüzde 3.39 arttı.
ALKOLLÜ İÇECEK FİYATLARINDA VERGİ ORANLARINDAKİ ARTIŞIN YANSIMALARI İZLENDİ
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları haziranda yüzde 2.09 arttı ve küme yıllık enflasyonu 2.30 puan yükselerek yüzde 93.93’e ulaştı. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 5.96 puan düşüşle yüzde 91.65’e gerilerken, işlenmiş besinde 10.03 puan artışla yüzde 96.04’e yükseldi.
İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış bilgiler zerzevat fiyatları kaynaklı olarak taze meyve zerzevat fiyatlarında gerilemenin sürdüğüne işaret ederken, öbür işlenmemiş besin kaleminde çiğ süt referans fiyat düzenlemesinin etkilediği süt ile pirinç, patates ve kuru yemiş fiyatlarındaki artış dikkati çekti.
İşlenmiş besin fiyatlarında görülen yüzde 7.53’lük artışta ise peynir ve öbür süt eserleri, ekmek ve tahıllar ile alkolsüz içecekler, çay ve şekerle temaslı eserler öne çıktı.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları haziranda yüzde 2,61 artarken, yıllık enflasyon yüzde 70,99’a yükseldi. Alkollü içecek fiyatlarında vergi oranlarındaki artışın da yansımaları izlendi. Bu devirde alkol-tütün kümesinin aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0.12 puan oldu.
TEDARİK ZİNCİRLERİNDEKİ AKSAKLIKLAR ÜRETİCİ FİYATLARINI OLUMSUZ ETKİLEDİ
Yurt içi üretici fiyatları haziranda yüzde 6.77 artarken, yıllık enflasyon 6.15 puan yükselişle yüzde 138.31’e yükseldi.
Uluslararası ve yurt içi güç fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeyler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkiledi.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyonun tüm alt kümelerde yükseldiği görülürken, bilhassa güç enflasyonundaki artış dikkati çekti. Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, rafine edilmiş petrol eserleri, ham petrol ve doğal gaz, basım ve kayıt hizmetleri, elektrik-gaz-buhar ve iklimlendirme, kimyasal eserler ile içecekler alt kalemlerindeki artışlar öne çıktı.