Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesindeki (AİHM) ihlal davalarını azaltmak gayesiyle 23 Eylül 2012’de getirdiği Anayasa Mahkemesine ferdî müracaat hakkı, ortalarında ünlülerin, siyasetçilerin, bayanların ve çalışanların da bulunduğu 450 binden fazla kişinin “umudu” oldu.
Aanadolu Ajansı’nın derlediği bilgilere nazaran, uygulamanın başladığı 2012’de müracaat sayısı 1342 olarak kayıtlara geçti, sonraki süreçte müracaat sayısında artış görüldü.
Bu sayı 2013’te 9 bin 897, 2014’te 20 bin 578, 2015’te 20 bin 376 oldu. Anayasa Mahkemesine en yüksek müracaat sayısı 80 bin 756 ile 2016’da gerçekleşti. Bu sayı 2017’de yarı yarıya azalarak 40 bin 530 olarak belirlendi. 2018’de ise müracaat sayısı 38 bin 186’ya düştü, 2019’da 42 bin 971 olan ferdî müracaat sayısı 2020’de 40 bin 402, 2021’de 66 bin 121, bu yılın birinci 6 ayında ise 67 bin 395 olarak kayıtlara geçti.
327 BİN MÜRACAAT KARARA BAĞLANDI
Bugüne kadar ortalarında ünlülerin, siyasetçilerin, emekçilerin ve emeklilerin de olduğu binlerce kişinin çeşitli argümanlarla kişisel müracaat yaptığı Yüksek Mahkeme, bunların 327 binini karara bağladı. Mahkemede karar bekleyen yaklaşık 123 bin kişisel müracaat bulunuyor.
30 BİN İHLAL KARARI VERDİ
Sonuçlandırılan müracaatlardan yaklaşık 30 bininde ihlal kararı veren Yüksek Mahkemenin bu kararlarının yüzde 70’ini ise “adil yargılanma hakkının ihlali” oluşturdu.
AYM’NİN DİKKAT ÇEKEN KARARLARI
Anayasa Mahkemesi, boşanma evresindeki eşi tarafından casus yazılımla telefonundan evrak temin edilen ve açtığı dava sonuçsuz kalan kişinin kişisel müracaatında özel hayata hürmet hakkı kapsamında şahsî dataların korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Kararda, “Derece mahkemelerinin eşlerin birbirlerine karşı özel hayat alanlarının bulunmadığı sonucunu doğuracak mahiyetteki yaklaşımının anayasal teminatlara alışılmamış olduğu açıktır.” denildi.
Yüksek Mahkeme, çalıştığı belediyede isteği dışında öbür üniteye atanan kişinin yaptığı kişisel müracaatta da özel hayata hürmet hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Kamu kurumları tarafından atama ve görevlendirme süreci yapılmasında belli bir takdir alanının bulunduğu tabir edilen kararda, bu takdir yetkisinin keyfi biçimde kullanılmaması gerektiği vurgulandı.
Yaklaşık 4 yıl süren yetki tespitine itiraz talebiyle açılan dava nedeniyle toplu iş kontratı görüşmelerinde yer alamayan sendikanın ferdî müracaatında da hak ihlali kararı verildi. Dava süreci nedeniyle çalışanların toplu iş kontratı hakkından faydalanamadığına işaret edilen kararda, 4 yıllık vakit zarfında sendikanın iş yerinde emekçileri temsil etme, emekçi sayısını artırarak toplumsal ve finansal kaynaklarını güçlendirme üzere haklarından mahrum bırakıldığı belirtildi.
WHATSAPP YAZIŞMALARININ GÖRÜLMESİ HABERLEŞME HÜRRİYETİNİN İHLALİ
Özel şirket çalışanının, WhatsApp yazışmalarının şirket yetkilisi tarafından görülmesi üzerine haksız yere işten çıkarıldığına ait yaptığı ferdî müracaatta da özel hayata hürmet ve haberleşme hürriyeti haklarının ihlal edildiğine hükmedildi.
Yüksek Mahkeme, belediye çalışanının parmak izi ile mesai takibinin yapılmasına ait müracaatında da özel hayata hürmet hakkı kapsamında şahsî dataların korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğini kararlaştırdı.
İşe iade davasındaki gerekçeli kararın 1 yıl 2 ay 10 günde yazılması da Anayasa Mahkemesince makul müddette yargılanma hakkının ihlali sayıldı.
Anayasa Mahkemesi, Batman Hasankeyf’te baraj imali nedeniyle meskenlerin yeni yerleşim alanına taşınması projesinden bekar olduğu gerekçesiyle yararlandırılmayan kişinin kişisel müracaatında da hak ihlali sonucuna vardı. Kararda, kişinin uygar hali nedeniyle ayrımcılık yasağının ihlal edildiği belirtildi.
Bir öteki müracaatta ise tapulu olmasına karşın orman hudutları içinde kaldığı gerekçesiyle sahipleri tarafından kullanılamayan toprağa ait yapılan kişisel müracaatta mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verildi.
Çevresel tesir değerlendirmesi yapılmadan yaşadığı sitenin karşısına belediye tarafından balık ve su eserleri toptancı hali yapılmasından şikayet eden kişinin ferdî müracaatında da Yüksek Mahkeme, özel hayata hürmet hakkının ihlal edildiği sonucuna vardı.
Yüksek Mahkemeye ünlü isimlerin de yolu düştü. Prof. Dr. Canan Karatay, televizyon programlarındaki “şeker yükleme testi”ne ait tıbbi içerikli açıklamaları nedeniyle 15 gün süreksiz olarak meslekten alıkoyma cezası verilmesi kararını Anayasa Mahkemesine taşıdı. Karatay’ın müracaatında Anayasa Mahkemesi, tabir özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti. (HABER MERKEZİ)