ANKARA – Toplumsal konut projesi başta olmak üzere iktidar kanadının son devirde attığı adımların seçmen davranışına nasıl tesir edeceği merak konusu. 3600 ek gösterge, EYT, minimum fiyatta artış üzere adımlarla oy oranındaki düşüşün önüne geçmeyi ve artırmayı hedefleyen AK Parti’nin yanı sıra muhalefetin de tavrı bu süreçte belirleyici olacak.
Kamuoyunun nabzını tutan araştırma şirketlerinin yöneticileriyle iktidarın toplumsal konut projesinin seçmen davranışında mümkün tesirlerini konuştuk. Araştırma şirketi yöneticilerinden yaşanan kopuşun kolay telafi edilemeyeceği, bu projelerin yeni seçmen kazandırmayacağını söyleyenlerin tersine AK Parti’nin kelam konusu projeyle tabanını konsolide edip yüzde 2-3 oranında oy artışı elde edeceğini tabir edenler de var.
‘ERDOĞAN’IN İŞİ HİÇ KOLAY DEĞİL’
Toplumsal Tesir Araştırmaları Merkezi (TEAM) Yöneticisi Ulaş Tol’a nazaran iki yıldır vakte yayılarak yapılan “popülist hamlelerin” hiçbiri tek başına bariz bir değişikliğe yol açmıyor. İktidarın toplumsal konut atağını bir yardım takviye ya da toplumsal uygulama olarak değil de bir idare iradesi ve kapasitesi gösterisi olarak pahalandırmak gerektiğini belirten Tol, “Öyle bakınca bir tesiri olduğu, muhalefetin önemsemesi gerektiği açık” dedi.
İktidarda oy düşüş ivmesinin arttığı periyotta, “Erdoğan’ın yorgun, umursamaz ve yalnızlaşmış, iktisadın ise yönetilemiyor, sıkıntılarla baş edilemiyor” algısının yerleşmeye başladığını, karşılığında ise muhalefetin “etkin, proaktif, çalışkan, vaatkâr, çeşitlenen ve kıymetlisi uyumlu, birlik içinde olduğu bir tablo” görüldüğünü belirten Tol, son periyotta ise iktidarın en azından düşüşü durduran bir momentum yakaladığını söyledi. Tol, “İktidar, meseleleri kabullenmeyen, dışsallaştıran bir çerçeveden ‘sorunların farkındayız ve vakitle çözeceğiz’ telaffuzuna geçti. Ek olarak Erdoğan, dış siyaset çıkışları ve bu popülist ataklarla seçmenlere kaybettiği yöneticiliğini ve liderliğini hatırlatıyor. Lakin uzaklaşan ya da kırılgan seçmen, çarçabuk uzaklaşmadı ve giderek de muhalifleşti. Nitekim kararsız olan kesim oransal olarak kararsızların hudutlu bir kısmı. Kararsızların çoğunluğu muhalifleşmiş durumda, lakin muhalefet partilerini beğenmiyor. Bu yüzden Erdoğan’ın işi de hiç kolay değil” dedi.
‘KOPUŞ NASIL SIKINTI OLDUYSA GERİ DÖNÜŞ DE KOLAY DEĞİL’
İktidarın toplumsal konut atılımının tek başına tesirli olmayacağını ancak bir stratejinin kesimi olarak değerli olduğunu tabir eden Tol’a nazaran proje handikaplara sahip. Çok kapsamlı fakirleşme tablosunda çok sayıda kişinin projeden faydalanamayacağını, projeden yararlanamayanların süreçten daima kuşku duyacağını söz eden Tol, “Temel ekonomik problemler devam ettiği sürece bu çeşit ‘tamam işte bir şeyler yapılıyor’ hissinin tesiri süratli çözümleniyor” dedi.
İktidarın kelam konusu ataklarının bütünlüklü bir stratejinin kesimi değilse ikna ediciliğinin sonlu olacağını belirten Tol, “Seçmen notunu tek bir yanılgıyla kırmadı, tek bir atılımla de geri dönmez” dedi. Tol, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“AK Parti’den kopanlar için vazgeçmek kolay olmadı. Yaklaşık 4 yıldır, damla damla seyreden bir düşüş var. Bunun bu kadar ağır olması, 20 yıllık takviyenin bir anda kolay bırakılamamasından, vefadan, umuttan kaynaklandı. Ancak kopuş eşiğini geçen seçmen artık mahallesinde tersliği göze alan seçmen. Münasebetiyle artık muhalifleşen, söylemlerinde, argümanlarında iktidara eleştirel olan bir seçmen. Onların kopuşu nasıl sıkıntı olduysa geri dönüşleri de hiç kolay değil. Elitlerdeki yaygın kanının tersine Türkiye’de seçmenlerin çoğunluğu rasyonel ve basitçe kazanılabilir değiller. Elbette bunun kolay olmaması, muhalefetin de siyasi programları ile daha düzgününü yapacağına ikna etmesiyle de alakalı olacak.”
‘AK PARTİ’NİN YENİ SEÇMENLER KAZANMA İMKÂNI VE MARİFETİ BULUNMUYOR’
Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun’a nazaran AK Parti’nin yeni seçmen kazanabilme imkânı ve hüneri bulunmuyor. AK Parti’nin sırf kaybettiği seçmenleri geri toplayabilme talihinin olduğunu, bu ihtimalin de gitgide aşındığını savunan Girasun, “Sosyal konutlar üzere adımlar ekonomik sebeplerle, hayat pahalılığı nedeniyle AK Parti’den kopan seçmenleri bir ölçü tekrar yakınlaştırabilir. Ancak bunun dışında bu projelerin AK Parti’ye geçmiş periyotta oy vermemiş seçmenlerde bir karşılığı oluşmaz. Bilhassa gençlerde hiç olmaz. Zati AK Parti yeni seçmenlerde artık ikinci parti pozisyonunda. Bu stil projeler kendi seçmenini konsolide etme maksatlı adımlar” dedi.
Muhalefet temsilcilerinin de bu kademede daha somut, bilhassa toplumsal vaatlere ağırlaşabileceğini belirten Girasun, “Türkiye’de yerleşmiş bir muhalefet stili var. Toplumsal yardımlar ya da kamu kaynaklarının vatandaşa transferi üzere durumlar bir halde küçümseniyor. Bilhassa liberal ekonomiyi savunan çevrelerce. Bunun popülizm olduğu nitelendirmesi yapılıyor. Lakin bence hâlâ seçmende toplumsal yardım vaatlerinin, devlet kaynaklarının vatandaşa transferi sorununun güçlü bir karşılığı var. Muhalefet de bu türlü bir ders çıkarabilir” diye konuştu.
‘SOSYAL KONUT PROJESİNİN OYA YANSIMASI YÜZDE 2-3 CİVARINDA’
Gezici Araştırma Yöneticisi, Memleketler arası Güvenlik ve Stratejik Çalışmalar Uzmanı Murat Gezici’ye nazaran iktidarın hayata geçirmeyi taahhüt ettiği toplumsal konut projesi AK Parti’nin son 10 yıl içerisindeki en büyük atağı. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a olan kamuoyu takviyesinin yüksek, projenin kabulünde bu durumun da tesirli olduğunu söyleyen Gezici, “Toplumun yüzde 72’sinin konut projesine takviyesi var. Toplumun yüzde 56’sı ise mevcut bir konutu olsa dahi her daim konutunu yenilemek istiyor. Bu projenin kabul görme oranı çok yüksek” dedi.
250 bin konut, 100 bin de arsa düşünüldüğünde projenin 350 bin kişiyi etkileyeceğini, ailelerini de hesaba katınca çarpan tesirinin açığa çıktığını, öte yandan 25 bin yeni istihdam ile iktisada de katkısının olacağını belirten Gezici, “Sosyal konut projesinin oya yansıması yüzde 2-3 civarında olabilir. Bunlar somut, gözle görülür projeler. Altılı Masa’da ise belirsizlik var. Bu da iktidar için yakıta dönüyor” diye konuştu.
Son bir ayda iki araştırma yaptıklarını, iki çalışmada da AK Parti’nin oy oranlarında artış gözlendiğini belirten Gezici, “İktidarın devleti yönetmekte zorlandığı süreçte badirelerin farkında olup beklemeye geçmiş bir kararsız seçmen vardı. Bunlar iktidara 2018’den bu yana birinci kere kulak kabarttı. Projenin halk için toplumsal konut, ‘Anadolu Kaplanları’ olarak tanım edilen iş dünyası için cari oluşumu ve istihdam üzere yanları var. İktidar halk ile bir boşluk oluşturdu. Artık bu boşluğu kapatıyor. Yanlışlarından uzaklaşıp doğruyu bulmaya çalışan bir iktidar imgesi veriyor. İktidar önemli bir atak yaptı ve bu projenin çarpan tesiri olacak” sözlerini kaydetti.
‘HÜKÜMET KİŞİSEL TALEPLERİ OKUMAYA BAŞLADI’
GENAR Araştırma Şirketi İdare Şurası Lideri İhsan Aktaş’a nazaran iktidar tarafından toplumsal konut projesi üç ay evvel açıklansaydı siyasal tesiri çok fazla olmayacaktı. Projenin ilanının “Hükümet lehine yükselen bir dalgaya” denk geldiğini belirten Aktaş, bu ve benzeri projelerin hükümet lehine siyasal tesirinin yüksek olacağı görüşünde.
İktidar açısından yaratılan “atmosferin” bu türlü devam etmesi halinde, iki ay içerisinde iktidarın bir evvelki seçim vakti standartlarına erişeceğini söz eden Aktaş, “Yaklaşık 2-3 yıldır beşerler yol, köprü üzere büyük projelerden çok ferdi taleplere yöneldi. Hükümetin de son 4,5 aydır attığı adımlar bu ferdî taleplere yanıt verme noktasında. Toplumsal konut üzere projeler devrin ruhuna uygun. Millet kişisel taleplerle uğraşırken ‘Ben size havalimanı yapacağım’ demesinin karşılığı olmaz. Bu talep eğrisi lokal seçimler vaktinde ortaya çıkmıştı. Hükümet bunu okumakta biraz geç kaldı. Artık tam bu devir ferdi talepleri okumaya başladı” dedi.
Muhalefetin bu kademede seçmenlerin durumunu tanım ettiğini, “Yoksulsunuz, açsınız, ıstırabınız var” dediğini ancak bunun karşısında tekliflerinin sonlu olduğunu savunan Aktaş, “Muhalefetin kesimli yapısı, ‘Altılı Masa’nın bir ortada tutunma eforu, partilerin güçlerini emiyor. Saadet Partisi, Saadet Partisi üzere olamıyor; CHP, CHP üzere olamıyor. Herkes ortalamaya uygun davranıyor. ‘Hükümet düşecek, tökezleyecek’ demek yerine kendilerinin siyaset geliştirmesi gerekirdi. Hükümet de boş durmuyor, iktidarını devam ettirmek için çabalıyor. İktisatta de zımni bir dengelenme var ve iktidarın ivmesinde bu da tesirli oldu” sözlerini kaydetti.
‘MUHALEFETİN DAĞINIKLIĞI AK PARTİ’NİN TABANINI CANLI TUTUYOR’
Optimar Araştırma Lideri Hilmi Daşdemir’e nazaran iktidar son iki aydır bilhassa dar gelirlilerin hayatına dokunacak projeler açıkladı. Bu adımlar nedeniyle son iki aydır AK Parti’nin oylarında 2 puanlık artışın yaşandığını, toplumsal konut projesinin de 2 puanı iktidarın hanesine yazdıracağını söz eden Daşdemir, “Toplumda iktisatla ilgili negatif bir algı oluşmuştu. Bu algının ruhsal tesirini aşikâr ölçüde ortadan kaldıracak adımlar geldi. Herkesin konuştuğu EYT ve buna misal ataklar gelecektir. O geldiği taktirde iktidara yönelik trendin biraz daha üste çıkma ihtimali var. İktidar 2018 oylarına erişir mi bunu vakit gösterecek” dedi.
AK Parti’nin tabanındaki seçmenlerin öteki partilere gitmediğini ve kararsız seçmen kategorisinde kaldığını söyleyen Daşdemir, “Bu kararsızların tekrar kendi partisine dönme ihtimali ve potansiyeli var. Bu manada da muhalefetin dağınıklığı AK Parti’nin tabanını canlı tutuyor” diye konuştu.
Muhalefetin en büyük sorununun “sosyal konut üzere projeleri eleştirmek” olduğunu savunan Daşdemir, “Muhalefet bu tıp projeleri destekleyip daha fazlası için telaffuzlar geliştirse daha yararlı çıkar. Fakat yapılan işleri eleştiren argümanlarla toplum karşısına çıktıkları vakit toplum bundan rahatsız oluyor. Siyasetin kazandıran söylemi olumlu söylemlerdir, umut vaat etmektir. Umut yerine ümitsizlik pompalayan muhalefetin kazanması mümkün değildir. Bu nedenle muhalefetin kazanma ihtimali varsa da negatife dönüyor” sözlerini kaydetti.