Der Spiegel mecmuasında 2012 yılında yayınlanan bir yazıda Türkiye’nin en geniş gey porno arşivinin Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) elinde olduğu öne sürüldü. Yazıya nazaran TSK, zarurî askerlik yapmak istese de istemese de eşcinsel olduğunu tez eden bir erkeğin bunu ispat etmesini istiyordu. Bu ispat için çekilecek fotoğrafta çıplak olunması, mutlu sözlü yüzün büsbütün görünmesi ve cinsel bağın muhakkak olması gerekiyordu. Mecmuanın tartışma başlatan bu savından sonra TSK, ‘Fotoğraf istemeye devam edeceğiz!’ demedi; tersine, fotoğrafla ispatı kaldırarak eşcinsel olduğunu beyan edenleri rapor için hastaneye sevk etmeye başladı.
Her eşcinsel erkek kesinlikle vicdani redçi olmayabilir. Bir eşcinsel askerlik yapmak istiyorsa bunu gizlemekten diğer devası yok. Misal durum toplum içinde de mevcut. Bir eşcinsel, toplum içinde ‘normal’ yaşantısına devam etmek istiyorsa eşcinselliğini gizlemesi gerekiyor. Bazen tek taraflı, bazen de karşılıklı iki yüzlülük hali böylelikle devam ediyor. Kendini gizlemekten utananların, gizlemeyi kendine yakıştıramayanların bir kısmı ise eşcinsel olduğunu belirtiyor ve kamusal alanda kendilerinin de görünür olmasını istiyor. Bu durumda tek ya da karşılıklı iki yüzlülük, görmezden gelme, yok sayma halleri sona eriyor ve çatışma açığa çıkıyor.
İki yüzlü hayat yalnızca kimi LGBTi+’lara mahsus değil. Kimi Ermeni, her milliyetten kimi alevi, kimi Kürd, kimi Dom da hane içinde farklı, hane dışında farklı yaşıyor ve konuşuyor. Bu, bu bireylerin tercihi değil mecburiyeti zira her olguyu ve yaşantıyı kendi kutsalı, kültürü, hafızası ve adaleti ile pahalandıran, farklılıklara tahammül edemeyen, farklılıkları terbiye etme yetkisini doğal hakkı sanan, tahammül hududunu da kendisinin belirlediği sert bir yapı karşısında içinize kapanıp benliğinizi müdafaanız gerekir. Okullardaki türban yasağına direnenler ya peruk takıyordu, ya da imkânı varsa yurt dışına gidip tahsilini tamamlıyordu; tıpkı, kimi LGBTi+ bireylerin bedelli askerliği tercih etmesi, yurt dışına gitmesi ya da vicdani redçi olması üzere.
Eşcinsellik sıkıntısını Kejê Bêmal’in 2013 yılında yayımladığı ‘Kürdistan Eşcinselleri’ belgesinin görüşme evresinin bir kısmına dinleyici olarak katıldığımda kavradım, hatta Bêmal katılamadığı için bir görüşmeyi kendim yaptım diye anımsıyorum. Bêmal’in emeğim ölçüsünde belgeyi hazırlayan olarak ismime yer verme isteğine saçma bir formda olumsuz karşılık verdim. O çalışma bana coğrafyamda eşcinselliğin var ve legal olduğunu gösterdi. O denli yaşamak isteyen, bu isteğinde bilgili, şuurlu olan, medyada sıklıkla bayağı kelam ya da davranışla yansıtılan karakterle ilgisi olmayan; üretken, önemli, hayat dolu ve saygılı beşerlerle tanıştım. Evrakta yer alan birkaç kişinin üniversite öğrencisi olduğunu gördüm. Belge çalışması bu kısmın de topraklarımızın evladı olduklarını, eşit haklara sahip olduklarını ve korunmaları gerektiğini kavrattı. Aileleri ve arkadaşları tarafından öldürülen, sürülen LGBTi+’lar oldu ve oluyor elbette. Daha sonra Perihan Mağden’in ‘Ali ile Ramazan’ romanını okudum.
Bu günlerde beni endişelendiren eşcinsellerin ömür biçimine ya da görünür olmalarına gösterilen huzursuzluk değil, korkutucu olan onların hayat hakkına müdahale olasığı içeren ve sayısı artan söylemlerdir. Kızılbaş Kürdler de pogromun nasıl hazırlandığını, cinnete ne vakit, nasıl dönüştüğünü ve nelere yol açtığını çok yeterli bilir. Bugünlerde emsal adımları izler üzereyim. Türkiye’de bir kesim, LGBTi+’yı hastalık olarak, LGBTi+’ları da aile kurumuna ve topluma tehdit görüyor. Yalnızca Müslümanlık mukavelesine razı milliyetleri değil, farklı dinleri, lisanları, kültürleri içeren bu ortak ses İstanbul’da miting de yaptı. Mitinge davet için hazırlanan kamu spotunun devlet kanalında yayınlanmasıyla problemin çapı, kapasitesi ve morali değişti.
Benzer bir nefret ve şiddet söylemi sokak hayvanlarına karşı oldukça bir müddettir örgütleniyor. Toplumsal medyada bir ortaya gelenler sokaktaki kedi ve köpeklerin ‘imha edilmesini’ istiyor. Benzeri öfke Suriyeli ve Afgan göçmenlerin hudut dışı edilmesini isteyen ortak sesin tonunu güçlendiriyor. Yok etmekten, şiddetten ve uç tekliflerden diğer tahlil prosedürü aramayan, çekinmeyen, kabul etmeyen bu ruh halinin cisimleşip akması ihtimaline hayal gücü denilemez.
“Birinci Dünya Savaşı’nda Almanlar yenik sayıldığı için yenik sayıldık, yoksa biz yenilmedik!” yorumuna inananlar her bir sıkıntıyı de bu türlü ele alıyor. Ölçülü, yapan, kapsayıcı, farklılıkları benimseyici, kabullenici, özeleştiri verici, ‘o bir hataydı’ diyenlerden değiller. Sorun çözme prosedürü inkara, palavraya, şiddete dayanan birey, topluluk, toplum ya da sistemlerde her kesim sırasıyla kaybeder.
Tarihi, tuzak ve kıyametlerle dolu bir toplum sağduyulu ve hoşgörülü olmayı tercih etmek zorundadır. Kimin kalıp kimin gideceğine, kimin yaşayıp kimin öleceğine, kimin konuşup kimin susacağına, kimin neyi diyemeceğine öteki vatandaşlar karar veremez. Vatandaş olan her birey her hakkını kullanmak ve geliştirmek için uğraş gösterme hakkına ve özgür iradeye sahiptir. Kimse bu hakkı engelleyemez, yargılayamaz, askıya alamaz, endişe salamaz, tehdit göremez.
Çoğunluğun ya da azınlığın dininin, kültürünün gerektirdiğine, ‘emrettiğine’ nazaran yaşamayı reddediyoruz. Recai Kutan’ın ‘Suriye’de bir nevi sapık alevi anlayış olan Nusayriler iş başında’ cümlesini Türkiye’de yaşayan Nusayriler de, kızılbaşlar da unutmayacaktır. Klasik Aleviliğin de eşcinselliğe karşı olmasını savunmamız gerekmiyor.
Yunan yaradanı Zeus bir ziyafete Eris’i davet etmez. Ziyafeti basan Eris bir altın elmayı “en güzele” diye bağırarak Hera, Athena ve Afrodit’in ortasına atar. Her üç bayan da elmayı ister. Zeus, Paris’e hakemlik vazifesi verir ve 10 yıl sürecek bir yıkıma neden olur. Buradaki tuzak ya da felaket Zeus’un Eris’in cümlesini ve altın elmayı reddetmemesi ile başlar. Eşcinsellerle ilgili kurulan tuzak ise tekrar yanlış soru ve ömürler üzerinden sürüklüyor. Öncelikle kabul edilmesi gereken bir problem var: Eşcinsellik vardır ve bu beşerler bu formda yaşamak istemektedir.
LGBTi+’ların ömür hakkı ve hayat formu tartışılmamalıdır. İnanç hakları, lisan hakları, bayan hakları, çocuk hakları, hayvan hakları daima gayret ve direniş ile kazanılmıştır. Direnen insan köleliği yendi, tiranlara diz çöktürdü, sekiz saatlik işgünü, tatil hakkı ve emeklilik edindi, kapalı alanlarda sigara yasağını sağladı, ‘Türkten türeyiş’ anlayışını yıktı, türbanın hayatın her alanında hakkı olan yerini almasını sağladı, semahın dans değil dinî bir ritüel olduğunu kabul ettirdi. Varlıklı, kudretli ailelerin, sülalelerin, soyların, devletlerin nüfuzuna ve hakimiyetine karşı ömrün her alanında eşitlik sağlanınca bireyin, bireyleşmenin, liyakatın devri başladı.
Toplum sağlıklı bireylerinin sayısının artması ile sağlıklı olur. Sağlıklı toplum farklılıklara, karşıtlıklara, benzemezlere saygıdeğer alan açmakla sağlanır. Tek parti periyodunun din ve kültür anlayışını, yakın devirde kurulmuş ikna odalarının bizlerde sebep olduğu güçsüzlüğü, çıkışsızlığı aştık. Türban takanın sıhhatsiz zihne sahip olduğunu, beyninin yıkanmış olduğunu, ikna ile ve eğitim, iş alanından dışlayarak, konuta hapsederek güzelleşeceğini sananların aşağılayıcı bakışı, Kürdce ilkel bir lisan olduğu için Türkçe konuşunca medenileşileceğini, şapka takan herkesin modernleşeceğini sınayan zorba zihniyet ile LGBTi+’lara hastalıklı ve ikna edilebilir diye üstenci bakarak tedavi etmeye yeltenmenin duygusu ve sonuçsuzluğu ortasında pek bir fark yok. Etrafımızda bizden daha süratli, daha inançlı, daha zeki olanın da; bizden yavaş, inançsız olanın da ömür hakkı var.
Tekçilik sinsi, yıkıcı, bulaşıcı ve içe çöreklenmiş bir tuzaktır. Tekçiliği devralmak ya da kendi tekçiliğini öteki tekçilere baskın kılmak yerine tüm tekçi sistemlere ve tekçilere karşı durmak lazım. İkiyüzlü olduğu, kendinden emin olmadığı için korkan ve korkutan sistemi görmek ve terk etmek gerekiyor.