Akkuyu Nükleer Santrali inşaatında Türk yüklenici IC İçtaş’ın devre dışı bırakılmasının akabinde inşaatta kullanılan beton ölçüsünün onda teğe gerilediği, bu nedenle 2023 yılında faaliyete geçmesi planlanan tesisin açılışında en az 1-2 yıl gecikme olacağı belirtildi. Bu durumda yaklaşık 12 yıllık inşaat müddeti ile Akkuyu Nükleer Santrali’nin, imali dünyanın en uzun süren nükleer santrallerinden birisi olacağı tabir ediliyor.
IC İçtaş’ın bir yetkilisinden edinilen bilgiye nazaran, Akkuyu Nükleer Santrali’nde Türk yüklenici IC İçtaş’ın çalıştığı devirde 2 bin 500-3 bin metreküp olan günlük kullanılan beton hacmi; şirketin 26 Temmuz’da kontratının feshedilmesinin akabinde yüzde 90 düştü ve eylül ayında günlük 200-300 metreküpe kadar geriledi. İnşaatın durma noktasına gelmesi nedeniyle 1. güç ünitesinin devreye alınmasında en az 1-2 yıllık gecikme olmasının öngörüldüğü öğrenildi. Başka üç ünitenin de birer yıl ortayla devreye alınması planlandığı için tesisin tamamlanarak işler hale gelmesinin 5 yıldan fazla bir vakit alacağı tabir edildi.
Sözleşme ve tertipler devre dışı kaldı
Akkuyu Nükleer Santrali için 2010 yılında Rusya ve Türkiye ortasında imzalanan memleketler arası kontratta genel yüklenicinin Türkiye ve Rusya tarafından ortak belirlenmesi kayıt altına alınmıştı. Buna rağmen 26 Temmuz 2022 tarihinde Türk yüklenici IC İçtaş’ın kontratı feshedildi. Bu feshin Türkiye’nin güç arz güvenliğini tehlikeye düşürecek süreci başlattığı da o periyot öne sürülmüştü. Edinilen bilgilere nazaran inşaatta kullanılan beton ölçüsündeki gerilemeyle birlikte; nükleer santral inşaatı konusunda eğitimli ve deneyimli yaklaşık 7 bin Türk çalışanın şantiyeye girişi engellenmesi sonrasında alandaki demir-çelik imalatları büyük oranda durdu, kurulan tüm sistem ve mühendislik tertipleri devre dışı bırakıldı, projenin planlama uygulama ve mühendislik aktiflikleri askıya alındı. Bu gelişmelerle birlikte İçtaş tarafından yapılan 1000’den fazla kontrat ve bugüne kadar kurulan tedarik tertipleri da atıl hale getirildi.
Standartlara ahenk sağlamak güçleşecek
Öte yandan santralde kullanılan kritik gereç üretiminin, nükleer güvenlik sınıfı teknik imalatı yapma lisanslarına sahip olan IC İçtaş Endüstriyel tarafından yürütüldüğüne de dikkat çekildi. Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) onaylı nükleer kategoride üretim yapabilen Türkiye’deki tek şirket olan IC İçtaş Endüstriyel’in de devre dışı bırakılmasının, nitelikli materyal üretimine darbe vurduğu ve son periyotta yapılan inşaat işlerinin NDK standartlarına ahenk sağlamadığı öne sürüldü. Önümüzdeki günlerde sürecin sonuçlarının belirlenmesi ile birlikte, NDK tarafından yapılacak incelemeler sonucunda, 26 Temmuz sonrasında yapılan işlerin yıktırılarak yine yaptırılmasının kelam konusu olacağı tabir edildi.
Erdoğan ve Putin haftaya Semerkant’ta görüşecek
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 15-16 Eylül’de Şanghay İşbirliği Teşkilatı Tepesi münasebetiyle Özbekistan’ın Semerkant kentinde bir ortaya gelecekler. İki önderin görüşmesinden, Türkiye’nin gelecek yıldan itibaren güçte arz güvenliğinin sağlanması için, Akkuyu Nükleer Santrali’nde yaşananlara yönelik değerli kararların çıkması kestirim ediliyor. İki başkan son olarak 3 Eylül’de telefon görüşmesi yapmış ve Akkuyu Nükleer Santrali’nin de bu konuşmada değerlendirildiği belirtilmişti.
Akkuyu Nükleer Santrali’nin temeli 14 Nisan 2015 tarihinde atıldı. Türkiye Atom Gücü Kurumu’nun (TAEK) datalarına nazaran dünyada nükleer santrallerin üretim mühleti birinci betonun dökülmesinden sonra yaklaşık 6-7 yıl civarında bulunuyor. Bu kapsamda; Hindistan’daki Rajastan-5 ve 6 santrallerinin her ikisinin 7’şer yıl; Çin’deki Lingao-3 santralı 5 yıl, Japonya’daki Tomari-3 santrali 4,5 yılda inşa edildi.
Akkuyu Nükleer Santrali’nde ise yavaşlayan inşaat nedeniyle bugün itibariyle yaklaşık bir 1-2 yıllık gecikme yaşanacağı iddia ediliyor. Tesisin tümüyle tamamlanmasının da yaklaşık 5 yıllık vakit alacağı hesaplandığında yaklaşık 12 yıllık inşaat müddeti ile Akkuyu Nükleer Santralinin, üretimi dünyanın en uzun süren nükleer santrallerinden birisi olacağı söz ediliyor.
Türkiye’nin toplam elektrik gereksiniminin yüzde 10’unu karşılayacak
Türkiye’ye bugüne kadar tek kalemde yapılan en büyük yatırım olan Akkuyu Nükleer Santrali’nin 2023 yılında devreye alınacağı Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 2017 yılında açıklandı. Her biri bin 200 megavat kapasiteli 4 reaktör, Türkiye’nin toplam elektrik gereksiniminin yaklaşık yüzde 10’unu tek başına karşılayacağı için tesisin devreye alınmasının Türkiye’nin hem sanayi üretimi hem de hane halkının elektrik muhtaçlığı açısından hayati kıymete sahip olduğu açıklanmıştı.
Muhalefet partileri ise hem garanti edilen güç alım ünite fiyatının hem de 50 yılı bulan işletme mühletinin Türkiye’nin aleyhine olduğunu lisana getirmişti. Tıkanan görüşmelerin aşılması için Türkiye’nin kısa müddet evvel Rusya’ya nükleer santral kapsamında liman hakkı tanıması da eleştirilmişti.