Ekonomist Atilla Yeşilada, borsada son günlerde yaşanan süratli yükselişin bir haftada ağır kayıplara dönmesinin siyasi sonuçları olabileceği öngörüsünde bulundu. Mevcut durumun devam etmesinin borsanın gelecek 10 yılını karartacağını belirten Yeşilada, yaşananlara ilişkinse iki teori olduğunu anlattı.
Yeşilada, ‘Mesele Ekonomi’ isimli Youtube kanalında ABD’den bankalara gelen yaptırım ikazını, Borsa İstanbul’daki sert iniş-çıkışları ve bunların iktisada ve seçimlere mümkün tesirlerini kıymetlendirdi. Yeşilada’nın tahlili özetle şöyle:
RUSYA’DAN GELECEK PARA SEÇİM KAZANDIRMAYA YETMEZ: Erdoğan’ın seçim kazanmak için Putin’den gelecek mali takviyeye bel bağladığını görüyorum. Merkez Bankası rezervleri kâfi değil. Plan da Merkez Bankası’nın dolar ödemelerini azaltarak piyasalara karşı daha güçlü durması ve kurun sabit kalması. Lakin bu Sayın Erdoğan’a seçim kazandırmaz. Seçim kazanmak için Erdoğan’ın bütçeden yüksek ölçüde harcama yapması lazım. Şayet Rusya’dan doğalgazı sadece Ruble ile değil, indirimle alabilirse yahut seçimden sonra ödeyeceğine dair mutabakat yapılmışsa ya da bir halde Merkez Bankası’nın bastığı para ile alabilirse daha fazla parayı seçmene harcayabilir. Bunun pek muhtemel olduğunu sanmıyorum lakin fiyat indirimleri o denli bir boyuta gelir de kışın mucizevi bir doğalgaz ve elektrik indirimi olursa, Erdoğan seçim kazanmak için kıymetli bir adım atar. 750 milyar dolarlık bir iktisatta Rus parasıyla seçim kazanacağını düşünmek hayal. Seçmenin iktisattan kaynaklı meseleleri çok çeşitli. Rusya’dan gelecek para ile bunların çözülmesinin imkanı yok. Son derece güç geçmesi beklenen kış ve gelecek yıl seçime kadar olan periyot için tüm iktisat siyasetinizi Rusya’dan gelecek para üzerine kurduysanız paranın gelmemesi sizi felakete sürükler. İktisadın performansı zati üçüncü çeyrekte bozuluyor. Şayet bir sefer sakinliğe girersek seçimlere kadar çıkılamayabilir.
BORSADA OLANLAR AKP’YE 1 MİLYON OY KAYBETTİRECEK: Borsada olanlar AKP’ye 1 milyon oy kaybettirecek. Borsa İstanbul’da olanlarla ilgili iki teori var. Birinci teori, kamunun isteği ve örgütlenmesi ile kimi paralar paylara yönlendirilmiş. İkinci teori, manipülatörler bir ortaya gelip VİOP’la banka payları ortasında kaldıraçlı konumları artırarak borsayı üst taşımışlar. Sonra da oyun bitince bunlar tasfiye oldu. Bu iki teorinin hangisi yanlışsız bilemiyorum.
EN BÜYÜK KUSUR KAMUDAN GELİYOR: Burada en büyük kusur kamudan geliyor. Devlet erkânından birinin insanları riskli yatırımlara yönlendirmesi çok nahoş bir davranış. Bir pay senedi bir ayda yüzde 100 bedel kazanıyor. Kimi ufak paylarda yüzde 1000’e varan karlar var. Bunlar olağan değil. SPK’nın ve Borsa İstanbul’un vazifesi de bunları soruşturmaktır. Bu vazifeler yapılmadı. Hâlâ ben ortalamada bu ralliye katılanların ziyanda olduğunu düşünmüyorum. Lakin yüksek fiyatlardan alım yapanların canı çok yandı.
BAŞKA ARGÜMANLAR DA VAR: Bu iş bir kaç varlıklı, şımarık manipülatörün işiyse onlar tasfiye oldu. Ortada öbür savlar da var. Birtakım aracı kurumların kendi sermayeleri ile ya da çok fazla kaldıraç kullanarak sermaye yahut nakit eksiğine düşüp taahhütleri yerine getiremedikleri argümanları var. Bu gerçekse bu kurumların iflasa zorlanıp piyasadan ayıklanması lazım.
İKİ AY DAHA DEVAM EDERSE SORUN BÜYÜR: İnşallah borsa olağan trendine döner. Bu durum bir iki ay daha devam ederse sorun büyür. 1991’de ve 1998-1999’da gibisi oldu. 2001’de bankalar batınca küçük hak sahiplerinin hakları ödenmedi. 2015’e kadar borsayı öldürdüler. 1990’da 2 milyon olan yatırımcı sayısı 2010’larda 700 bindi. Bu türlü bir periyoda girersek bundan hem sermaye piyasası hem de yatırımcı çok ziyan görür.
KÜÇÜK YATIRIMCI SPEKÜLASYONA DEĞİL, BİRİKİMLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE GELDİ: Naci Ağbal misyondan alındıktan sonra 1 milyon yeni yatırımcı gelmiş. Bunların birden fazla ferdi ve küçük yatırımcı. Bu insanların oyunu da kaybettiniz. Bu beşerler buraya spekülasyon yapmaya değil, birikimlerini değerlendirmeye geldi. Onları kimsenin anlamadığı nedenlerle ağır bir halde cezalandırdınız. Bu beşerler size oy vermez ve borsanın geleceğini on yıl karartırsınız. (EKONOMİ SERVİSİ)