Denizde başlayan yerlileşme atağı ile dışa bağımlılık süratle azalırken, Türkiye’nin atakları yabancı ülkeleri rahatsız ediyor. Bunun bir örneği de Akdeniz’de yaşandı. Türkiye, 2018 yılında Akdeniz’de derin deniz sondaj faaliyetlerine başlayınca bir anda gaye tahtasına oturtuldu. Türkiye’ye uygulanan bilinmeyen ambargo sebebiyle Fatih gemisi limana çekilirken, bugün o ambargo Türkiye’yi derin deniz sondaj çalışmalarında sayılı ülkelerden bir hâline getirdi. Savunma sanayii ve su altı akustik sistem harbi teknolojileri alanında çalışmalar yapan Armelsan tarafından geliştirilen Kâşif robotu Abdülhamid Han ile birlikte Akdeniz’e açılmaya hazırlanıyor.
AMBARGONUN HİKÂYESİ
Armelsan Savunma Teknolojileri Genel Müdürü Can Emre Bakım, ambargo olmasaydı tahminen de bugünlere gelinemeyeceğini belirterek o günleri şöyle anlattı: Ülkemiz 2017 yılında denizlerde sondaj çalışmalarına başladı. 2018 yılında ise Fatih sondaj gemisi Barbaros Hayrettin Paşa sismik gemisi ile birlikte Akdeniz’de birinci aramalar başladı. Doğu Akdeniz’de sondaja başlanırken Fatih ve Yavuz’da yabancı işçi ve yabancı sistemler vardı. 2018 yılında ambargo başladığında platforma inen birinci helikopter ABD’li çalışanı gemiden alıp götürdü. Giderken yanlarında robotları da götürdüler. Robotlar da gidince gemiler limana çekildi. O gün Türkiye Petrolleri devreye girdi; ‘Bu robotları yerli yapacağız’ dedi. TPAO ile 2019 yılında Kâşif’in mukavelesini imzaladık. Yaklaşık 6 ayda birinci robotu ürettik. Gemide test faaliyetlerine başladık. Ben dahil bütün işçi iki ay boyunca denizden inmedik. Kâşif, Fatih sondaj gemisinde iki yıldır aralıksız çalışıyor. 2.200 metrede yaklaşık 10 bin saat vazife yaptı. Bu alanda ülkemizde yetişmiş işçi de yoktu. İşçi açığını da kapatarak çalışmalarımıza aralıksız devam ediyoruz.
DENİZLERİN HÂKİMİ
Derin deniz sondaj çalışmalarını dünyada bir kaç sayılı ülkenin yapabildiğine dikkat çeken Bakım “Hazar Denizi’nde sondaj ile Akdeniz ve Karadeniz’de sondaj tıpkı şey değil. Hazar’da azamî derinlik 800 metre. Karadeniz’de ise deniz tabanı 2.200 metre. Onun da altında 2.000 metre daha var. Bu metrekarede 220 kilogram basınç uygulandığı manasına geliyor. Aşağıdan canlı manzara aktarabilecek hiçbir sistem yok. Mekanik entegrasyon ya da paklık yapılmasını istediğinizde dalgıç gönderemezsiniz. Bu kaidelere uygun ekipman geliştirmeniz gerekiyor. Uzaktan kumandalı su altı robotları tabiri caizse gemilerin eli ayağı, gözü kulağı, hasılı her şeyi” dedi.
ÜÇÜNCÜ KÂŞİF
Türkiye, Abdülhamid Han gemisiyle kısa bir ortadan sonra tekrar bölgeye dönüyor. Kısa bir vakit sonra Akdeniz’e açılması beklenen gemide büsbütün yerli robotlar vazife alacak. Artık dışa bağımlılık yok. Yüz üstü bırakılmak yok. Fatih ve Kanuni’nin akabinde üçüncü Kâşif’in de Abdülhamid Han gemisinde misyon yapacağını lisana getiren Can Emre Bakım şunları kaydetti: Kâşif uzaktan kumandalı otonom bir robot. 3,5 ton tartısında. Birinci modelimizde yerlilik oranı yüzde 53. Her yeni modelde yerlilik oranı artıyor. Yazılım ve beyni büsbütün Türk mühendislerce geliştirildi. Kâşif su üzerinde iki pilot tarafından denetim ediliyor. Üzeri kameralarla donatılmış. 2.200 metrede dalgıç gönderemediğiniz bölgelerde kritik misyonları üstleniyor. Mesela denizin tabanında boruyla sondaj gemisine bağlı kuyu başı var. Kuyu başında contalardan kaçak oluyor. Bu contaların değiştirilmesi, denetim edilmesi vazifesini Kâşif yapıyor. Kuyunun pozisyonunu belirleyen akustik konumlandırıcı sistemler var. Bunları yerleştiren ve toplayan tekrar Kâşif. Valfleri açıp kapatan, kesme süreci yapan, kuyuda patlama olması durumda kuyunun kapatma sürecini yapan da Kâşif. En kolay süreçten en komplike sürece kadar Kâşif gerçekleştiriyor.
İKİ ÜLKEDEN BİRİ OLDUK
Türkiye’nin Norveç’in akabinde derin denizde faal olarak derin denizlerde operasyon yapan iki ülkeden biri olduğunu vurgulayan Bakım “Kâşif birebir vakitte hibrit bir model. Elektrikle çalışıyor. Bu dünyada çok az ülkenin sahip olduğu bir sistem. Denizaltı robotlarında dünyada beş ülkeden biriyiz. Alanda ise Norveç ile birlikte faal olarak kullanan iki ülkeden biriyiz. Kâşif’in ihracatı için görüşmelere başladık. İnşallah bu sene birinci ihracatımızı gerçekleştireceğiz. Orta Doğu, Uzak Doğu Asya ve Hazar denizine kıyısı olan Orta Asya ülkeleri olmak üzere 8-10 ülke ile görüşüyoruz. Orta vade amaçlarımızda Latin Amerika ve Kuzey Afrika da var” dedi.
TCG ANADOLU’YU YERLİ SONAR KORUYACAK
Armelsan Savunma Teknolojileri Genel Müdürü Can Emre Bakım, 10 yıl evvel kurulan şirketin su altı akustik sistemler alanındaki dışa bağımlılığı sonlandırmak gayesiyle faaliyet gösterdiğini söyledi. Şirket cirosunun yaklaşık yüzde 30’unu AR-GE’ye ayırdıklarını söz eden Bakım, sonar sistemlerini de yüzde 95 yerli olarak geliştirdiklerini söyledi. Dalgıç tespit sonarı Aras 2023’ün, TCG Anadolu, Barbaros sınıfı fırkateynler, MİLGEM İ sınıfı fırkateynde misyon yapacağı bilgisini veren Bakım “Ülkemizde birinci sefer bir insansız su üstü aracında kullanılacak dalgıç tespit sonarı da üretim kademesinde, yıl sonu prestijiyle demosunu gösteriyor olacağız. Muhtemelen birinci ihracatımızı da bu yıl içerisinde Aras 2023’le yapıyor olacağız. MİLGEM 6, 7 ve 8 ile ek opsiyonel dört platform için sistemler tedarik ediyor olacağız. Limanları ve kıyılardaki kritik tesisleri koruyacak” dedi. Hava savunma muhribi TF-2000 için ASELSAN ile sonar suite geliştirdiklerini lisana getiren Bakım “Mayın avlama sonarı Nusrat 1915’i yakın vakitte mayın avlama gemilerimizden birine entegre etmeyi hedefliyoruz. Bunu yapabilirsek Deniz Kuvvetlerimizin elindeki gemileri kıymetlendirerek ömürlerini 10 yıl uzatabileceğimizi değerlendiriyoruz” diye konuştu. Bakım, helikopter daldırma sonarı Orkun 2053”ün dizaynının tamamlandığını, üretiminin devam ettiğini ve yaz aylarının sonunda entegrasyona başlayacaklarını bildirdi.
GALERİYE GİT