Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili çalışmalar devam ediyor. Milyonlarca EYT’liler Aralık ayında çıkacak düzenlemeyi bekliyor. Bununla birlikte EYT’liler için prim ve yıl kuralı öne çıktı. Ancak yılını ve primini tamamlayamayan şahısların başında soru işareti oluştu.
Bununla birlikte Türkiye’de emeklilik için mevcut maddelere nazaran 3 koşul gerekiyor. Prim, yıl ve yaş. 8 Eylül 1999 öncesi için SSK’da primler işe giriş tarihine nazaran 5.000 ile 5.975 gün ortasında değişirken, bu tarihten sonra işe girenler için yıl koşulu kalkıyor lakin prim kuralı 7.000 güne çıkıyor. Bağ-Kur’da ise bayanlar için 7.200 erkekler için ise 9.000 prim gerekiyor.
Sabah Gazetesi’nden Faruk Erdem’in haberine nazaran, EYT çalışmasında öne çıkan iki bahis ise çalışılan gün sayısı, yani ödenecek primler ve yıl kuralının tamamlanması. Bununla birlikte prim eksiği için yalnızca beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT’li olarak emekli olmak için kimi yollar mevcut. Eksik primi tamamlamanın 6 yolu şu halde:
3600 gün (10 yıl) prim ile kısmi emeklilik
Mevzuatımıza nazaran 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor. Şayet kâfi primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için kâfi oluyor. Burada emeklilik için üç kuralın yerine gelmesi gerekiyor.
İlk olarak sigortalılık müddetinin 15 yıla tamamlanması lazım. Fakat bu kural 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da bayanlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor. Bu üç kuraldan hangisi en son biterse o tarihe nazaran de emeklilik yaşı belirleniyor.
Askerlik borçlanması
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.
Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir. Askerlik sigortadan evvel yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıyeten bir avantaj da kazanılıyor.
Doğum borçlanması
Primi eksik olan bayan sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylelikle üç çocuk borçlanan bir bayan sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT’li olabilir.
İhya ile prim
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte şayet primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor. Lakin bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yine kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler yeni taban fiyat üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
İsteğe bağlı sigorta
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler. SGK’ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye’de ikamet etmek kâfi oluyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağkur’a nazaran yapılıyor.
Hizmet tespiti ile tescil
Primi eksik olan EYT’liler için bir öbür imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış lakin primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için vakit aşımı mühletine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye hakikat vakit aşımı müddeti bulunuyor.