Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Avrupa Birliği (AB) Lideri Büyükelçi Faruk Kaymakcı, Rusya- Ukrayna savaşının Türkiye ve AB ortasında geçmişte yapılan kusurların görülmesi ve ilgilerin yine canlandırılması için değerli bir fırsat olduğunu söyledi.
Kaymakcı, Avusturya’nın esaslı eğitim kurumlarından Viyana Diplomasi Akademisi’nde ” Rusya‘nın Ukrayna Saldırısı bağlamında Türkiye-AB ilişkileri” başlıklı konuşma yaptı.
Türkiye ve AB bağlarının Rusya-Ukrayna savaşına kadarki sürecini özetleyen Kaymakcı, sistemsiz göç, gümrük birliği, terörle gayret, güç ve besin güvenliği konularında yaşanan meselelere ve atılması gereken adımlara dikkati çekti.
Kaymakcı, Türkiye’nin sistemsiz göçle uğraş ve Suriye konusunda yalnız bırakıldığını, Ankara ve Brüksel ortasında varılan 18 Mart Mutabakatı’na ait AB’nin verdiği kelamların birçoklarını yerine getirmediğini belirtti.
“Darbe teşebbüsü sonrasında taraflar ortasında güvensizlikler yaşandı”
Mülteci krizi ve 18 Mart Mutabakatı sonrasında bağların başlarda olumlu ilerlediğini lakin Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) tarafından kalkışılan darbe teşebbüsünün münasebetleri olumsuz etkilediğini tabir eden Kaymakcı, “Bazı AB üyesi ülkelerin başkanları kimi arayacaklarına ait sabahı beklemeyi tercih ettiler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı mı yoksa Fetullah Gülen’i mi? Siyasi açıdan kimi siyasetçileri beğenir ya da beğenmezsiniz lakin Türkiye demokratik bir ülkedir ve bir iktidarı vardır. Bu iktidar askeri bir darbe ya da zorla devrilemez. Bu konu temelinde Türkiye ve Avrupa ortasındaki münasebetlerde önemli güvensizliklerin yaşanmasına yol açtı.” diye konuştu.
Terörle gayret konusunda iş birliğinin nispeten daha âlâ durumda olduğunu lakin AB’nin terör kümelerine yönelik farklı yaklaşımlar sergilediğini aktaran Kaymakcı, Türkiye’nin terör konusundaki hassasiyetlerinin görülmediğine değindi.
“Türkiye, AB tarafından dışlandı”
Kaymakcı “Türkiye, AB tarafından izole edildi ve dışlandı. Bildiğiniz üzere ‘Batı Balkan ülkeleri’ formunda bir terminoloji geliştirildi ve Türkiye öbür aday ülkelerden ayrıştırıldı.” görüşünü paylaştı.
AB’nin Batı Balkan ülkeleri olarak isimlendirilen 6 ülkeyle tertipli görüşmeler gerçekleştirdiğini anlatan Kaymakcı, Akdeniz’deki tansiyon nedeniyle Türkiye ile görüşmelerin bloke edildiğini kaydetti.
Kaymakcı, AB’nin birçok alandaki yaklaşımlarıyla Türkiye’yi marjinalleştirdiğine işaret ederek, “Eğer Türkiye AB üyesi olsaydı, Irak’ta ve Suriye’deki savaşı önleyebilirdik. Bence Rusya’nın savaşı da engellenebilirdi, şayet Türkiye AB üyesi olsaydı. Zira bu şu manaya geliyor, bu türlü bir durumda NATO AB’nin ordusu olurdu.” dedi.
AB üyeliğinin Türkiye için stratejik bir maksat olduğunu ve bu maksadın ardında olduklarını belirten Kaymakcı, AB’nin müzakeler konusundaki tavrının motive edici olmadığı için ilerleme kaydedilemediği lisana getirdi.
Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının akabinde yapılması gerekenlere de değinen Kaymakcı, güvenlik ve savunma sisteminin güçlendirilmesi gerektiğini fakat Türkiye’nin AB Savunma Ajansı üzere çeşitli oluşumlara iştirakinin engellendiğini söyledi.
Yunanistan ve Rum kesitinin engellemeleri
Kaymakcı, Avrupa ve Türkiye’nin Rus doğal gazı ve petrolüne bağımlı olduğuna dikkati çekerek, bu süreçte güç alanında çok daha güçlü iş birliği yapılabileceğini lakin Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesiti’nin olumsuz yaklaşımı nedeniyle Akdeniz’deki hidrokarbon kaynaklarından faydalanılamadığını tabir etti.
Gümrük birliği muahedesinin güncellenememesi nedeniyle tarafların önemli ziyan içerisinde olduğuna işaret eden Kaymakcı, kelam konusu güncellemeyle ticari kapasitenin iki katına çıkartılabileceğini fakat Yunanistan ve Rum kesitinin engellemeleri nedeniyle bu alanda da istenilen adımların atılamadığını vurguladı.
Tahıl anlaşması
Kaymakcı, besin güvenliği, tahıl, gübre üzere mevzuların artık milletlerarası kamuoyunun gündemini oluşturduğunu, Türkiye’nin BM ile yürüttüğü gayretler sonucunda tahıl mutabakatının sağlanmasıyla Afrika başta olmak üzere birçok ülkeye Ukrayna’dan hububat gönderilebildiğinin altını çizdi.
“Bu sabah İrlandalı mevkidaşımla telefon görüşmesi gerçekleştirdim. Telefonda bana ‘size minnettarız’ dedi. Ne olduğunu sordum, ‘Ukrayna’dan bize de tahıl geldi’ cevabı verdi.” halinde konuşan Kaymakcı, kelam konusu tahıl mutabakatının taraflar ortasında bir ateşkesin sağlanmasına da katkı sağlaması için Türkiye’nin barış uğraşlarının kararlılıkla sürdüğünü söz etti.
“Ukraynalı göçmenler, Suriyeli mülteci konusunu geriye atmamalı”
Kaymakcı, savaşla birlikte milyonlarca Ukraynalının Türkiye dahil çeşitli Avrupa ülkelerine göç etmek zorunda kaldığını, bu durumun önemli bir sınama olduğunu belirterek, Ukraynalı mülteci konusunun Suriyeli mülteci konusunu geri plana atmaması gerektiğine dikkati çekti.
İlişkilerin daha yeterli bir forma sokulması ve yenilenmesi için bazen krizlerin kıymetli rol oynayabileceğine vurgu yapan Kaymakcı, “Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş, geçmişte hangi yanlışları yaptığımızı görmek ve gelecekte münasebetleri tekrar canlandırmak için neler yapabileceğimizi görebilmek ismine Türkiye ve AB için büyük bir fırsat olduğuna güçlü bir halde inanıyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
Yunan temsilciye diplomasi dersi
Konferansa katılan bir Yunan diplomatın Türkiye’ye yönelik suçlamalarına diplomasi dersi niteliğinde karşılıklar veren Kaymakcı, “Bizim istediğimiz tek şey, Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kısmı’nın (AB içinde) veto hakkını suiistimal etmemesi. Şayet bu biçimde devam etmek istiyorsanız siz bilirsiniz fakat bu suiistimalle hiçbir sorunu çözemeyiz.” tabirlerini kullandı.
Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın Türkiye’de önemli manada bir gündem oluşturmadığını aktaran Kaymakcı, Yunan basınının ana gündem unsurunu Türkiye’nin oluşturduğunu, bunun gereksiz bir tavır olduğunu, Atina’nın düşman değil dost edinmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.
Avusturya’daki temasları kapsamında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Genel Sekreteri Helga Schimdle bir ortaya gelen Kaymakcı, temaslarını yarın da sürdürecek.