31 Aralık 2019 tarihinde dünyaya ilan edilen koronavirüs salgını, 3 Kasım 2020’de Joe Biden’ın ABD lideri seçilmesi, 15 Ağustos 2021’de ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi ve 24 Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgale girişmesi… Tarihin akışını değiştiren olaylarda yeni bir kavşak noktasına gelindi mi?
Orta Asya ülkesi Özbekistan’ın doğusunda yer alan tarihi Semerkant kenti, yarın hassas bir buluşmaya konut sahipliği yapacak. Çin başkanı Xi Jinping, koronavirüs salgınının başlangıcından bu yana birinci yurt dışı seyahatini yapıyor. Xi’nin uçağı evvel Kazakistan’a inecek, akabinde da hassas tepenin gerçekleşeceği Semerkant’a ulaşacak.
Çin ve Rusya’nın başını çektiği Şanghay İşbirliği Örgütü’nün toplantısı, iki gün sürecek. Moskova ve Pekin’in yanı sıra Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından Şanghay Beşlisi ismiyle 1996’da kurulan tertip, Özbekistan’ın 2001’de iştirakiyle ismini Şanghay İşbirliği Örgütü olarak değiştirdi. Örgütün yedi üyesinin yanı sıra gözlemcileri ve diyalog ortakları da bulunuyor, Türkiye diyalog ortaklarından biri.
Xİ’NİN YAPTIRIM AÇMAZI
Kremlin, Ukrayna savaşında Çin’den beklediği ekonomik yardımı alamayan Rusya başkanı Vladimir Putin’le Çinli mevkidaşı Xi Jinping’in görüşmesinde ele alınacak başlıkları açıkladı. Ukrayna savaşının en üst sırada yer aldığı listede, milletlerarası ve bölgesel sıkıntılar da yer alıyor. Kremlin, Putin ve Xi’nin bir ortaya geldiği doruğun Batı dünyasına bir ‘alternatif’ olduğunu kaydetti.
Kremlin Xi ve Putin randevusunun ‘özellikle’ değerli olduğunu vurguluyor. Halihazırda Çin önderi tarihi bir üçüncü periyot arıyor, Ukrayna’ya saldıran Putin’in ise Batılı ülkelerle teması büsbütün koptu.
Bu yıl Pekin’deki Kış Olimpiyatları’nda bir ortaya gelen Çin ve Rus önderleri, ‘sınırsız’ bir ittifak peşinde olduklarını duyurdular. Lakin geride kalan neredeyse yedi aylık savaşta, Putin Xi’den beklediği yardımı alamadı. Çin medyası Rusya’ya Ukrayna işgalinde takviye veriyor ve haberlerinde NATO’yu suçluyor. Çinli yetkililer de açıklamalarında Rusya’nın yanında saf tutuyor, Pekin idaresi Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’ndaki (BMGK) oylamalarda da çekimser kaldı.
Ancak Çin’in Moskova’ya sunduğu dayanak bununla hudutlu kaldı. Ukrayna işgalini kınamayan tek süpergüç olan Çin, Rusya’nın tekraren lisana getirdiği ekonomik yardım taleplerine ‘olumlu’ bir cevap vermedi, ABD’nin başını çektiği Batılı ülkelerin yaptırımlarından çekindi. Amerikan Washington Post gazetesi, Haziran ayı başında tarihi yaptırımlarla yüzleşen Rusya’nın ısrarlı talepleri nedeniyle Çin önderi Xi’yi kızdırdığını yazdı.
Moskova ise, Pekin’in Ukrayna için verdiği diplomatik takviyenin karşılığı olarak Tayvan tansiyonunda Çin’in yanında durdu.
GÖZLER SEMERKANT’TA
Yarın ise, Çin ve Rusya önderleri yeni bir periyodun başladığını Semerkant’tan dünyaya duyuracak. İngiliz The Times gazetesi, ‘Putin ve Xi, yeni bir dünya sistemi çiziyor’ başlıklı haberinde, görüşmenin Rus ordusunun Ukrayna’da bataklığa saplandığı bir devirde gerçekleştiğini vurguluyor. İki başkanın ABD’nin gücüne meydan okumaya hazırlandığını kaydeden The Times, lakin gelinen noktada Rusya’nın Çin’e daha fazla bağımlı olduğunu belirtiyor.
Amerikan CNN International’ın başlığı ise, ‘Ukrayna’daki hezimetten sonra Putin’in Xi’nin yardımına hiç olmadığı kadar muhtaçlığı var’ oldu.
‘Sorunlar Çin ve Rusya’nın ‘sınırsız’ dostluğunu test ediyor’ diyen New York Times gazetesi, Putin’in cephe çizgisindeki kayıpları ile Pekin idaresinin ekonomik sakinliğinin bağları çetrefilli bir hale getirebileceğini yazdı.
Resmen ilan ettiler Yeni bir dünya kuruluyor
Wall Street Journal gazetesi ise, ‘Xi ve Putin, Ukrayna savaşının başından bu yana birinci yüz yüze görüşmelerinde Batı’ya karşı koymanın yollarını arıyor’ başlığıyla sunduğu haberde, Rus ordusu muharebe alanında geri çekilirken Moskova’nın da Batının ekonomik kuşatması altında olduğunu, bu kurallar altında iki önderin yen bir doğalgaz boru sınırını konuşabileceğini aktarıyor.
3 BİN ÇİN ASKRERİ RUSYA’DAYDI
Çin ordusu, geçen hafta Rusya’nın en doğusunda yer alan Vladivostok’taydı. Pekin, 3 bin askerini Eylül ayı başında Rusya’ya gönderdi. Kelam konusu adım, Ukrayna’nın güneyi ve doğusunda işgal ettiği toprakları kaybeden Rus önder Vladimir Putin’in beklediği moral dayanaktı.
Ukrayna’da hayal kırıklığı yaşayan Rus önder, şahsen tatbikat alanına giderek gövde gösterisini izledi. Çin’in yanı sıra Moskova’nın öbür yakın müttefikleri Belarus, Moğolistan, Suriye, Nikaragua üzere ülkelerden askerler de, tatbikata katıldı.