Özbekistan’ın Semerkant kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Doruğu’nun ortak deklarasyonu yayınlandı. Deklarasyon metninde, örgütün varlığının öbür ülkelere ve memleketler arası kuruluşların aleyhine olmadığına işaret edildi. Metinde, “ŞİÖ, öteki ülkelere ve memleketler arası kuruluşlara yönelik değil; BM tüzüğü, ŞİÖ tüzüğü ve memleketler arası hukukun emel ve unsurlarına uygun olarak karşılıklı çıkar ve bölgesel ve global meselelerin tahliline yönelik yaklaşımların ortak noktasıdır” sözlerine yer verildi.
SAVUNMA VE GÜVENLİK ALANINDA İŞBİRLİĞİ GELİŞTİRİLECEK
Sputnik’in aktardığına nazaran metinde ayrıyeten, “Üye ülkeler, terörizm ve aşırıcılıkla çaba mazeretiyle ülkelerin iç işlerine müdahalenin ve terörist, aşırılıkçı ve radikal kümeleri menfaat uğruna kullanmanın kabul edilemez olduğunu not eder” denildi. Üye ülkelerin her türlü terör, ayrılıkçılık ve aşırıcılığın tezahürünün oluşturduğu güvenlik tehdidi konusunda derin tasalarını lisana getirdiği vurgulanan metinde, dünya çapındaki terör hareketleri şiddetle kınandı. Deklarasyonda, “2022-2024 ŞİÖ Üye Devletleri Terörizm, Ayrılıkçılık ve Aşırılıkla Çabada İşbirliği Programı’nın dengeli bir formda uygulanmasının değerini vurgulandı” diye kaydedildi.
Öte yandan metinde, üye ülkelerin savunma ve güvenlik alanında işbirliğinin daha da geliştirilmesinde mutabık kaldığına işaret edildi.
İRAN NÜKLEER ANLAŞMASI
Üyelerin İran’ın nükleer programına ait Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı’nın (KOEP) sürdürülebilir bir formda uygulanmasının kıymetli olduğunu düşündüğüne dikkat çekilen metinde, “BM Güvenlik Kurulu’nun 2231 sayılı kararı uyarınca, tüm tarafları muahedenin kapsamlı ve faal bir biçimde uygulanması konusunda yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmeye çağırıyoruz” değerlendirmesi yapıldı. Global ölçekli füze savunma sistemlerinin oluşturulmasının memleketler arası güvenlik ve istikrara olumsuz tesir ettiğine bir defa daha vurgu yapılan metinde, öbür ülkelerin güvenliği değerine kendi güvenliğini güçlendirmeye yönelik teşebbüslerin kabul edilemez olduğu belirtildi.
Bununla birlikte üye ülkelerin, bilişim kesiminin askerileştirilmesine şiddetle karşı çıktığı söz edilen metinde, “Bu alandaki kozmik kuralların, prensiplerin ve ülkelerin sorumlu davranış normlarının geliştirilmesini destekliyor, ayrıyeten BM himayesinde, bilişim teknolojilerinin hata maksatlı kullanımıyla çabaya ait kapsamlı bir memleketler arası kontratın geliştirilmeye başlamasını memnuniyetle karşılıyoruz” tabirleri kullanıldı.
KİMYASAL SİLAH KULLANIMINA KARŞI ÇAĞRI
Metinde ayrıyeten kimyasal silah kullanımı ve stoklanmasına karşı davet yapılarak, “Üye ülkeler, kimyasal silahların üretimini, stoklanmasını ve kullanımını yasaklayan Kimyasal Silahlar Mukavelesi’nin (CWC) silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasını tedbire alanında tesirli bir araç olarak tam olarak uygulanması davetinde bulunuyor ve bildirilen tüm kimyasal silah stoklarının erken vakitte imha edilmesinin kıymetini vurguluyor” denildi.
Geçen yıl Taliban’ın denetimine geçen Afganistan’da kapsayıcı bir hükümet kurmanın kıymetli olduğuna dikkat çekilen metinde, “Üye ülkeler Afganistan’da Afgan toplumunun tüm etnik, dini ve siyasi kümelerinin temsilcilerinin iştirakiyle kapsayıcı bir hükümet kurulmasının değerli olduğunu düşünüyor” yorumu yapıldı. Metinde ŞİÖ’nün, Afganistan’ın terör, savaş ve uyuşturucudan arınmış, bağımsız, tarafsız, birleşik, demokratik ve barışçıl bir devlet olarak kurulmasını savunduğu belirtildi.
Uluslararası ticaret gündemini tartışma ve çok taraflı ticaret sisteminin kurallarını garanti altına almada kilit rol üstlenen Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) daha tesirli olması gerektiğine işaret edilen metinde, ayrıyeten DTÖ bünyesinde ıslahata gidilmesi daveti yapıldı. Bunun yanı sıra metinde, ŞİÖ ülkelerinin kendi maddelerine uygun olarak ve fikir birliği temelinde, üye ülkelerin topraklarında faaliyetleri yasaklanan terörist, ayrılıkçı ve aşırılık yanlısı örgütlere dair tek bir liste oluşturumasına yönelik ortak unsurlar ve yaklaşımlar geliştirmeye çalışacakları kaydedildi.