Türk Tabipleri Birliği (TTB), Danıştay 10. Daire’nin İstanbul Sözleşmesi’nin feshinin iptaline karşı açılan davada verdiği ret kararını temyize taşıdı. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz müracaatında bulunan TTB’nin müracaatında Anayasa’nın 90. ve 104. unsurlarına atıfta bulunarak, bir insan hak ve özgürlükleri metni olan İstanbul Sözleşmesi’nin yönetimin yetki alanında olmadığı belirtildi.
‘Hukuka aykırı’
Danıştay 10. Dairesi kararında dava konusu sürecin hukuka uygunluğunun salt yetki tartışması ile yürütüldüğünün tabir edildiği müracaatta, “Dolayısıyla kararda ‘yerindelik kontrolü yapılamayacağı’ belirtilirken Anayasa’ya muhalif yetki kullanımı ise anayasal kıstın yorum yoluyla genişletilmesi ile yapılmıştır. Dava konusu süreç, sebep, husus ve emel istikametlerinden hukuka muhalif olup Daire kararının ögelere dair münasebet içermeyen kararının bozulması gerekir” denildi.
Başvuruda, toplumsal cinsiyet ayrımcılığına dayalı hak ihlallerinin önlenmesinin salt mevzuat ile değil, mevzuatın uygulanmasını belirleyen politik tercihlerle de bağlı olduğunun altı çizilerek şu sözlere yer verildi:
‘Değerler, kıymet yargılarına feda edilemez’
Sosyal, ekonomik ve siyasal alakaların düzenlenmesini belirleyen prensipleri ve kamu alanında şahısların göreceği muameleyle ilgili normları -yani hukuku- her tarihî anda mevcut şartlara insan hakları bilgisinin ışığı altında bakarak türetmektir. Ve bedeller, bedel yargılarına feda edilemezler. Bu türlü bir anlayışla oluşturulan hukuk sisteminin ise adalet ortaya koyması beklenemez. Bu sebeple kıymet yargıları üzerinden alınan bu kararın adalet getirmesi beklenemez. Paha yargıları üzerinden alınan bu kararın toplum faydasını gözetmesi de beklenemez.
‘Kararın bozulmasını talep ediyoruz’
Davamız nakdî mevzular ve sonlarla değil, şiddetsiz bir hayat hakkı ile ilgili bir dava olduğu için tarz iktisadı prosedürleri ve yargı üzerindeki iş yükü üzere istisnai hallere ait münasebetlerle duruşmasız görülecek davalardan değildir. Anayasa’nın 141. unsurunda düzenlenen yargılamanın açık ve duruşmalı yapılması prensibinin bir gereğidir. Kamunun isimli sistemin işleyişine ve kontrolüne katılmasını, yargılama faaliyetinin saydamlığını garanti altına almak ve yargılamada keyfiliği önlemek üzere tesirleri nedeniyle hukuk devletinin en değerli gereklerinden biridir. Bu nedenle duruşma talebimizin kabulü adil yargılanma hakkının gereklerindendir. Temyiz incelemesi yapılarak dava konusu sürecin yürütmesinin durdurulması, ilgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Anayasa’ya karşıtlığı nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne itiraz yolu ile iptali için başvurulması ve kararın bozulması talep edildi.
Ne olmuştu?
Kamuoyunda İstanbul Mukavelesi olarak bilinen “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi“, Cumhurbaşkanı Kararının, 20 Mart 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla Türkiye Cumhuriyeti tarafından feshedildi.
Bunun üzerine Cumhurbaşkanı Kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle ortalarında Türk Tabipleri Birliği’nin de olduğu çok sayıda sivil toplum kuruluşu, barolar ve bayan örgütü Danıştayda çok sayıda dava açtı.
Danıştay 10. Dairesi, açılan davalarda yürütmenin durdurulması istemlerini reddetmiş, iptal istemlerini ise duruşmalı olarak ele almıştı.
Duruşmalarda, Danıştay Savcısı, “Bir süreç hangi adaba uygun tesis edilmişse tıpkı yordama uyularak feshedilmesi gerekmektedir. TBMM’nin uygun bulma kanunuyla yürürlüğe giren bir mutabakatın feshi lakin TBMM’nin uygun bulma kanunuyla kaldırılması kararı ve cumhurbaşkanının uygun bulmasıyla yürürlükten kaldırılacaktır. Yalnızca cumhurbaşkanı kararıyla feshedilemez” görüşünü lisana getirerek, sürecin iptaline karar verilmesini istemişti. Danıştay ise kümeler halinde görülen duruşmalar sonucunda mukavelenin iptaline ait müracaatları reddetmişti.