Ocak-eylül periyoduna ilişkin otomotiv üretim ve ihracat adetlerine ait OSD tarafından İstanbul’da bir basın toplantısı düzenlendi.
Eroldu, toplantıda yaptığı konuşmada, şiddetli bir global gündemden geçildiğini, hem Avrupa hem de dünyanın birçok yerinde küresel düzeyde tesir yaratan birçok sorunun olduğu bir çeyrek yaşandığını ve yaşanmaya da devam edeceğini lisana getirdi.
Türkiye’de güç konusunda Avrupa gibisi risklerin olmamasına karşın, Avrupa’daki risklerin endüstriyi etkileyebileceğini anlatan Eroldu, bilhassa çelik, alüminyum üzere çok yüksek güç kullanan tesislerde riskli bir devrin de oluşabileceğini ve bunun da ayrıyeten sanayiciyi önümüzdeki aylar için endişelendirdiğini söyledi.
“2022 YILININ EN BERBATI GEÇTİ ÜZERE DURUYOR”
Tedarik zincirindeki kırılganlık konusunda bir ölçü düzgünleşme beklediklerini bildiren Eroldu, “Yani bu kırılganlık nereye kadar devam edeceği konusunda farklı farklı varsayımlar var. 2023 yılının sonuna kadar varsayım var, 2023 yılının yarısına kadar varsayım var. Lakin artık bizim otomotiv endüstrinin yıl sonu iddialarında de göreceğiz, yeniden 2022 yılının en berbatı geçti üzere duruyor. Son çeyrekte tedarik zinciri kırılganlığı konusunda daha az etkileneceğiz üzere ancak natürel olay da var. İşte dünyada global çapta 3,5 milyon adet üzere bir kayba yol açtı bu gelişmeler. 2023 yılında da bir ölçü güzelleşmeyle birlikte yeniden bu sıkıntıların da devam edeceğini öngörüyoruz.” sözlerini kullandı.
Bu durumun Türkiye’ye muhtemel yansımalarına değinen Eroldu, “Özellikle üretim tesislerinde verimsiz imalatlara yol açıyor, dur-kalklı üretimler yapmak zorunda kalıyoruz. Fabrikalarımızı vakit zaman durdurmak yahut çalışmak üzere yahut eksik materyalle üretim yapıp daha sonra bunları bant dışında tamamlamak üzere otomotiv endüstrini de epey zorlayan bir yapı içindeyiz. Geçen toplantıda da söylemiştim bu sene bu bantlardan çıkan her araç, her araba aslında büyük bir gayretin sonucu olarak ortaya çıkıyor. Bu da bizim otomotiv sanayi açısından bir nevi bir dayanıklılık testine girdiğimiz bir periyot manasına geliyor. Tekrar de bu sayıları gördüğümüz vakit bu dayanıklılık testine de makûs karşılık vermiyoruz üzere görüyoruz.” diye konuştu.
Dünya otomotiv üretim adetlerinde bir ölçü kötüleşme olduğunu lisana getiren Eroldu, “Bir daha dünya 100 milyonluk adedi görebilir mi? Biraz sıkıntı üzere duruyor. Şu an her ne kadar kestirimlerde 2025 yılında 100 milyonluk sayılar gösterilse de şu anda 84 milyonlarda herhalde 80-90 milyon düzeyinde bir yerlerde kalacak. Avrupa’da durum nasıl dersek, Avrupa’daki sayılar daha paralel, yani hazirandaki varsayımla şu andaki varsayım ortasında da Avrupa’da büyük bir farklılık öngörülmüyor fakat esasen artık Avrupa çok düşmüş durumda, 17 milyonlardan 12 milyonlara gelmiş durumda. Bunun daha aşağısı olur mu? Natürel resesyon olursa olur. Bunu da orada görecek test edeceğiz lakin şu andaki memleketler arası kuruluşların varsayımları Avrupa’da 2023 ve sonrasında bir ölçü artışın kelam konusu olacağı istikametinde.” değerlendirmesinde bulundu.
“İÇ PİYASADA BİR ÖLÇÜ DAHA YERLİNİN HİSSESİ ARTIYOR”
Türkiye’deki otomotiv üretiminde ise Türkiye’nin büyümesine paralel olarak yüzde 4,4 düzeyinde adetsel bir artış olduğuna dikkati çeken Eroldu, “Bu da tabi beraberinde doğal olarak bir kapasite kullanımında düzgünleşme getiriyor. Yüzde 60 olan kapasite kullanımımız birinci 9 ay sonunda yüzde 66’ya yükselmiş oldu. İhracat adetlerinde de 2,4’lük bir artış var. Bu ne demek? Aslında iç piyasada bir ölçü daha yerlinin hissesi artıyor.” dedi.
Cengiz Eroldu, ihracat meblağında da artış olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ama olağan bunu da uygun okumak lazım, burada artık birkaç tane fenomen var. Bir tanesi biliyorsunuz, Türkiye’deki sayıların hepsi Amerikan doları lakin otomotiv sanayi avro bazlı ithalat, avro bazlı ihracat yapıyor. Burada doğal gösterimde 2 milyarlık bir kayıp oluyor. Bu gerçek bir kayıp değil fakat olağan avrodan dolara çevirdiğiniz vakit parite tesirinden ötürü bir kayıp var. Başka taraftan artan fiyatlar da var, artan maliyetlerinden ötürü artan fiyatların da ihracata getirdiği artı var. Münasebetiyle burada adetsele bakmak lazım yani adetselde aslında üretime paralel artışımız yüzde 2,4, tekrar de bu güç vakitler için yeterli sayılar olarak yorumluyoruz ki bilhassa alışılmış bu sene çipten ötürü etkilenen önemli tesislerimiz oldu. Bu türlü bir ortamda yüzde 2,4 artırmış olduk.
Otomotiv pazarı da yüzde 5,6 oranında geçen yıldan daha düşük. Bu da aslında Türkiye pazarında hala bulunurluk sıkıntısının devam ettiğini gösteriyor. Yoksa Türkiye’deki talep aslında geçen yıldan daha düşük değil lakin marka bazlı hem yerli üreticilerde hem ithalatçılarda vakit zaman bulunurluk sıkıntıları hala yaşanmaya devam ediyor o da pazarı başka ögelerle birlikte bir ölçü aşağıda tutuyor görüşündeyiz. Natürel bilhassa finansman hususlarındaki zorluklar da Türkiye pazarının zayıf kalmasında değerli bir mevzu olarak dikkat çekiyor.”
Türkiye otomotiv pazarında yerlilik oranının arttığını belirten Eroldu, Türkiye’deki otomotiv endüstrinin toplam ihracattan aldığı hissenin yüzde 12 olduğunu anımsattı.
“MÜŞTERİ VAR, ARAÇ ALMAK İSTİYOR AMA FİNANSMAN SAĞLAYAMIYORLAR”
Türkiye’de yenilenmesi gereken kurumsal müşterinin araç parkı olduğuna dikkati çeken Eroldu, “Şimdi de müşteri var, araç almak istiyor ancak finansman sağlayamıyor. O, otomotiv endüstrinin önünde önemli bir pürüz olarak duruyor. Öteki taraftan ağır vasıtayı az önce de söyledim, bilhassa otobüs işinde tekrar benzeri bir durum. Zira otobüs işinde kurumsal müşteriler var, talep var, gereksinim var ancak finansmanda sorun var.” dedi.
“ÖTV KONUSUNDA MATRAHIN GÜNCELLENMESİNE GEREKSİNİM VAR”
ÖTV konusunda matrahın güncellenmesine gereksinim olduğunu lisana getiren Eroldu, “Fakat bu türlü bir değişikliğin de olacağını ben beklemiyorum ancak natürel sonuçta bu söylentiler, bu konuşmalar da iç piyasaya ziyan veriyor bir yerde. Zira bunları dikkate alarak birtakım müşterilerde erteleme kararları olabiliyor. Bu kesinlikle yönetmemiz gereken bir bahis. Artık alışılmış ihraç pazarlarındaki bu talep daralması riskine karşılık bizim kesinlikle otomotiv endüstrini korumak manasında, otomotiv endüstrinin yarattığı istihdam, otomotiv endüstrinin yarattığı ihracat, katma bedeli korumak manasında üstteki unsurlarla iç piyasanın desteklenmesi bizce son derece kıymetli bir yer teşkil ediyor.” açıklamasında bulundu.
Kendileri için bir öteki değerli hususun da tedarik kaynaklı olduğunu aktaran Eroldu, “Özellikle bu ağır vasıta, kamyon ve otobüs tarafımızda kıymetli zira tedarik kaynaklı gecikmeler de teslimat müddetlerinde problemlere yol açabiliyor. Maalesef bu da aslında bu periyotta yönetmemiz gereken bir mevzu. Olağan ki bilhassa ihalelere girildiği vakit ağır vasıta işlerinde, teklif vermek gitgide zorlaşıyor artık. Siz 3-6 ay sonrasına döviz bazlı da teklif verseniz tekrar de epeyce zorluk içeren bir mevzu. Yani bu da otomotiv endüstrini bugün zorlayan ögelerden bir tanesi.” diye konuştu.
OSD Lideri Eroldu, yıl sonu varsayımlarına ait ise şunları paylaştı:
“Biz aslında ocak-mayıs-ekim misal tahminlerdeyiz. Son mayıs ayındaki varsayımımıza nazaran bir ölçü üyelerimizden gelen bilgiye nazaran bir ölçü azalma olacağı tarafında beklentimiz mevcut. Bizim 1 milyon 70 bin adet ile 1 milyon 140 bin adet ortası ihracat öngörümüz vardı. Sizlerle son toplantıda paylamıştık. Artık onları 40’ar bin, 30’ar bin tane azaltıyoruz lakin yeniden de şuna dikkati çekmek istiyorum, baktığımız vakit yeniden geçen seneye nazaran yüzde 11 ile yüzde 17 ortasında bir artış gösteriyor ki birinci 9 ayda da ihracatta iki buçukluk artışımız var. Bu demek ki son çeyrekte bulunurluğun ve ihracatın daha fazla olacağı göstergesi.”
Avrupa’da elektrikli üretimin artmasıyla içten yanmalı araç üretiminin Türkiye’ye kaydırılması ihtimaline yönelik bir soruyu yanıtlayan Eroldu, “Olabilir. Zira dediğim üzere otomotiv dünyası sadece Batı Avrupa pazarından oluşmuyor. Yani bugün mesela Avrupa’daki 27 ülkeye baktığınız vakit, Doğu Avrupa ülkelerindeki penetrasyon düzeyi de Türkiye’den çok farklı değil sonuçta. Bugün bir Romanya’da yahut Bulgaristan’da yahut Doğu Avrupa ülkelerinde de ulusal gelir Avrupa ortalamasının altında olan ülkelerde de aslında elektrifikasyon penetrasyonu çok zayıf.” sözlerini kullandı.
“TÜRKİYE’DE DOĞAL GAZ VE ELEKTRİK FİYATLARININ AVRUPA’YA NAZARAN UCUZ”
Cengiz Eroldu, konuşmasının akabinde basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
Türkiye’de doğal gaz ve elektrik fiyatlarının Avrupa’ya nazaran ucuz olduğunu belirten Eroldu, şunları kaydetti:
“Herkes bir yandan şikayet ediyor lakin daima de şikayet etmemek lazım. Hem endüstride hem konutlarda kullanan güçte olağan ki artış var lakin biz Avrupa’nın belirli ülkelerine nazaran üçte bir düzeydeyiz, muhakkak ülkelerine nazaran yarı düzeydeyiz. Avrupa ülkelerindeki bu durum Türkiye’ye aslında izafî olarak bir rekabet avantajı sunuyor. Muhakkak yan sanayi işlerimiz de o denli. Mesela bugün cam için de büyük bir rekabet avantajı sağlıyor, çünkü cam üretiminde güç kalemi çok kıymetli. Hasebiyle olağan ki otomotivde bir maliyet artışı görece olarak daha az bir artışı var. Natürel ki bunun yüzde 1 düzeylerinde olan güç hissesi yüzde 3-4 düzeylerine çıktı. O da yansıyacak fiyatlara ancak yüksek mertebe değil.”
“TÜRKİYE OLARAK MÜSPET AYRIŞIYORUZ”
Merkez Bankası’nın “Dünya’da resesyonun konuşulmadığı tek ülke Türkiye” açıklamasını pahalandıran Eroldu, “Biz artık tüm bu olan bitene baktığımız vakit, Türkiye olarak olumlu ayrışıyoruz şu anda. Baktığımız vakit güçte bir darboğaz beklentimiz yok. O yahut bu sebepten ötürü Türkiye bunu düzgün yönetiyor. Yani başka taraftan da düşük faiz siyaseti aslında talebi tetikliyor. Bugün biz faizleri enflasyon düzeyine çıkarsak gayrimenkul yatırım emelinden çıkar. Bu sefer iç talepte büyük bir daralma olur. Yani o açılardan baktığınız vakit Türkiye’de bir olumlu ayrışım var.” dedi.
Yatırım gayeli satın almaların her ay azaldığını vurgulayan Eroldu, “Şimdilerde daha çok muhtaçlık maksatlı satın alma var. Kurumsal müşterilerin muhtaçlığı var şu anda ancak finansmana erişimden ötürü alamıyorlar. Lakin bu gereksinim emelli, orada bir yatırım maksadı yok. Ancak artık yeniden şunun altını çizeceğim. Alışılmış otomotiv sanayi sayılarını gördük yani Türkiye’nin mobilite gereksiniminin yarısını karşılıyor aşağı üst. Bilhassa aşikâr yerlerde çok büyük kısmını…” sözlerini kullandı.
“UZAK DOĞU’DA YAPTIRDIKLARI ÜRETİMLERİ TÜRKİYE’YE TAŞIMAK İSTİYORLAR”
Tedarik zincirinde bir yer değiştirme durumu olduğunu lisana getiren Eroldu, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Şimdi Uzak Doğu üretim merkezlerinden Türkiye’ye yönelik bir hareket var. Bunu aslında gözlemliyoruz. Geçen gün ben İtalya Ticaret Odası’yla konuşuyordum. Mesela Türkiye’ye gelen, gelmek isteyen İtalyan firması sayısında artış var son vakitlerde. Zira Uzak Doğu’da yaptırdıkları üretimleri Türkiye’ye taşımak istiyorlar. Artık hasebiyle o denli bir boyutu var. Yani Türkiye’nin o açıdan yatırım çekmeye çok uygun bir konjonktürü var. Lakin Türkiye’nin zorluğu da şurada, artık CDS’lerin bu kadar yüksek olduğu bir yerde de yurt dışı borçlanma maliyetleri çok fazla.
Bence yatırımın önündeki en değerli pürüzlerden biri, Türkiye’nin borçlanması. Finansal maliyetlerin çok artmış olması. Bugün gidip çift dijitli döviz bazında borçlanmak her kesimin yapabileceği bir şey değil. Genelde büyük resme baktığımız vakit burada bence çok önemli bir pazar var. Kimse bu pazarı bırakmaz, bırakmak istemez. Ancak yatırımların bence ertelenmesinde, gecikmesinde yeniden finansman konusu ön plana çıkacak diye düşünüyorum.”