ANKARA – Okulların açılmasına sayılı günler kala toplumun büyük bir kısmının gündeminde eğitim var. Ekonomik tabloda yaşanan gelişmelerin yansımaları, barınma sorunu ve imtihanlara ait telaş üzere pek çok sorunun konuşulduğu ortamda milyonlarca öğrenci ders başı yapacak.
Türkiye seçimlere giderken partilerin mutfaklarında eğitim alanına dönük hazırlıklar da tamamlanıyor. Öğretmenlere uygulanan mülakatı kaldırmayı, rektör atamalarını üniversitelerin inisiyatifine bırakmayı, tüm öğrencilere kartlar ile takviye sağlamayı taahhüt eden DÜZGÜN Parti de bu alana dönük kapsamlı aksiyon planını açıkladı.
‘TAŞIMALI SİSTEM ÇÖKTÜ, İHALELERİ YAPAMADILAR’
İYİ Parti Eğitim Siyasetleri Lideri Sevinç Atabay ile yeni eğitim öğretim yılı öncesi konuştuk. Eğitimde fırsat eşitsizliğinin yıllar içinde derinleştiğini, 100 çocuktan 22’sinin öğrenme fakiri olduğunu, ekonomik tabloda yaşanan aksiliklerle toplumun eğitimi düşünemez hale geldiğini söyleyen Atabay’ın sorularımıza cevapları şöyle:
Okulların açılmasına sayılı günler kaldı. Nasıl bir eğitim devrine başlıyoruz?
Ciddi problemlerle dolu bir periyoda başlıyoruz. Parti olarak üzerinde çok durduğumuz kapatılan köy okullarında taşımalı sistem var. Bu sistem çöktü ve ihaleleri yapamadılar. Çocuklar 12 Eylül’de bulundukları köylerden okullarına gidebilecekler mi belirli değil. Bunun yanı sıra hâlâ eksik öğretmen var. Birçok okulda yeteri sayıda öğretmen atanamadı, takımlı öğretmen yok. Kontratlı ve fiyatlı statüde öğretmen çalıştırılması öğretmenin kendini inançta hissetmemesi manasında gelir. Bir öğretmenin sınıfa girdiğinde evvel kendini inançta hissetmesi gerekir ki çocuğa o inançlı ortamda öğrenme seyahati sağlayabilsin.
‘100 ÇOCUKTAN 22’Sİ ÖĞRENME YOKSULU’
İçlerinde eğitim fakültesi mezunları var ancak eğitim fakültesi mezunu olmayıp fiyatlı olarak görevlendirilen öğretmenler var. Öğretmenlik çok farklı bir meslektir. Herkes, ‘Ben bunu yapabilirim’ dememeli ve buna cüret edememeli. Anaokulu, ilkokul üzere küçük yaş çocuklarında asıl mesleği öğretmen olmayan birinin onlara öğrenme sürecine başlaması başından yanlışın yapılmasıdır. Çocuklar yanılgılı öğrenme sağladığında sonraki yıllarda bunu düzeltemiyorlar. Öğrenme yoksulluğu bu nedenle oluyor. O öğretmen öğretmenlik mesleğinin pedagojik formasyonuna sahip olmadığı için çocuğun öğrenip öğrenmediğini bilmiyor. Bu nedenle bizim ülkemizde öteki ülkedeki çocuklara oranla yaklaşık 100 çocuktan 22’si öğrenme fakiri.
‘ZİHİNLER İPOTEK ALTINA ALINDI VE DENETİM EDİLİYOR’
Öğrenme fakiri kavramını biraz açabilir misiniz?
İlkokulda okumak ve yazmak en temel hünerdir. Çok kolay seviyede de matematik süreçlerine başlamak demektir. 10 yaşına gelmiş bir çocuğun bu temel marifetleri yapabiliyor olması gerekiyor. Lakin güzel bir öğrenme ortamını yaşayamadıkları için o çocuklar öğrenmemiş oluyor. Ya okuyamıyor ya da okuduğunu anlayamıyor. Bu çocukların toplumsal ve duygusal hünerleri de gelişmiyor. Bir çocuğun gelişiminde toplumsal ve duygusal gelişim okuma yazmayı bilmesi kadar kıymetli. Türkiye’nin çok süratli bir halde bu sorunu aşması gerekiyor.
Bu çocuklara tek tek ulaşmayı amaçlıyorsunuz o denli mi?
Sınıf ortamlarında çocuklarda öğrenme yoksulluğu var mı yok mu, bunların tüm hazırlıklarını yaptık. OECD ülkeleri ortasındaki araştırmalara nazaran yetişkinlerin bile temel maharetleri Avrupa beşerinin altında. Son yirmi yılda bu kadar eğitimsiz bir toplum haline geldik ki sokaktaki insan sorgulamayı bilmiyor. Ne duyarsa onu bir bilgi zannediyor. Bilgi bu türlü bir şey değildir. Bilgi sorgulanmayı gerektirir. Zihinler ipotek altına alındı ve denetim ediliyor.
‘KIRILMA 4+4+4 SİSTEMİNE GEÇMEKTİ’
Eğitimde son yirmi yılda yaşanan tahribata vurgu yaptınız. 42 yıllık eğitimci kimliğiniz bu “tahribata” şahit olarak geçti. Eğitimde fırsat eşitsizliğinin her geçen gün arttığı değerlendirmeleri yapılırken size nazaran bugüne gelişte değerli bir mihenk taşı var mı?
Bu iktidar misyona geldikten bir müddet sonra liseleri dört yıla çıkardı. Bunun bilimsel bir değerlendirmesi yok. Hâlâ üniversite imtihanlarında çocuklar 40 sorudan yarısını bile yapamıyor. Demek ki dört yıla çıkmasının bilimsel bir açıklaması yok, yalnızca üniversiteye girişi ve iş hayatına atılması ötelendi. En büyük kırılma noktamız 2013 yılında 4+4+4 sistemine geçmekti. Hiçbir bilimsel data, destek yok. Yalnızca küçük çocukların hayatlarını kurgulamak isteyen zihniyet bunu getirdi. Dünyanın 197 ülke ya da bölgesinde ilkokul eğitimi 5 ya da 6 yıl. Biz bunu 4’e çekiyoruz. İlkokulun dörde inmesi bu ülkenin eğitimini katletmektir. Katlettiler. Biz ısrarla bir yıl okul öncesi eğitimin mecburî olması gerektiğini söylüyoruz. İlkokulun da beş yıl olmasını hayata geçireceğiz.
‘DERİN YOKSULLUK VAR’
Ekonomik manada yaşanan olumsuz durumla bu eğitimdeki eşitsizlik katlandı mı? Bugünden adım atılmazsa bu eşitsizlik daha da katmerleşecek mi?
Şu anda Türkiye’nin en büyük eksiği, görüyorsunuz ekonomik sorun. Beşerler aç. Türkiye dar gelirli diye bir kavram bilirken derin yoksulluk diye bir kavramı ortaya çıktı. Bütün bunlar bu ülkenin ne kadar zorda olduğunun açık göstergeleri. Eğitimsizlik o denli bir noktada ki, araştırmalarda sorun manasında dördüncü sırada. İktisat, işsizlik ve sığınmacıların akabinde eğitim dördüncü sorun olarak lisana getiriliyor. Açlık insanları eğitimi düşünmez hale getirdi. Halbuki bir çocuk doğduğu an eğitim hakkına sahiptir. Toplumsal devletlerin de her çocuğun eğitiminden sorumlu olması gerekir.
‘GÜÇLÜ OKUL’
Eğitimde fırsat eşitsizliği bu süreçte çok daha derinleşti. Fırsat eşitsizliği ülkemizde daima vardı lakin son on beş yılda aralık çok büyüdü ve derinleşti. Biz ÂLÂ Parti olarak nitelikli fırsat eşitliği diyoruz. Bir çocuğun okula erişmiş olması nitelikli eğitim almış olduğu manasına gelmez. Siz o okula alanında uzman bir öğretmeni almamışsanız, o meslekten değilse, o okulun başına liyakatli bir müdür yoksa, bütçe yetersizliğinden ötürü o okulun kâfi donanımı yoksa çocuğun okula erişmiş olması fırsat eşitliğini sağlamış olduğu manasına gelir mi? Hayır gelmez. O yüzden GÜZEL Parti iktidarında, ‘Güçlü Okullar’ diye bir sloganımız var. Güçlü okul, liyakatli müdürünün olduğu, öğrencisini merkeze alan, okul temelli bütçesini kendi yönetebilen, çocukların derslerine aç girmediği bir okul. Bu türlü bir okulun olduğu yerde nitelikli fırsat eşitliği sağlarsınız. Bunları yapmadan ‘Bir okul binası var, 40-50 kişilik sınıflar var, okullaşma oranım şu kadara ulaştı’ demek yalnızca kendimizi kandırmaktan ibarettir.
‘OKUL MÜDÜRÜNE PARMAK SALLAMAKLA OLMAZ’
Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer yakın periyotta Urfa’da ziyaret ettiğini bir okulun durumunu görmesinin akabinde okul müdürünü azarlamıştı. Siz binaların onarılmasının da tek başına kâfi olmadığını söylüyorsunuz.
Bakanlık bütçe göndermiyorsa o müdür ne yapabilir? Her öğretim yılı başında hiç de gerçek olmayan bir halde velilerden ‘Bağış ismi altında para alınmayacaktır’ diyorsun, okul müdürüne bütçe göndermiyorsun, bir de ‘Bu binanın hali ne’ diye hesap soruyorsun. Bir Ulusal Eğitim Bakanı bu türlü soru sorar mı?
Bağış konusunu konuşuyor olmamız gerekiyor değil mi?
Okullarda temizlikçi yok. Zira Ulusal Eğitim Bakanlığı temizlikçi vermiyor. Okullarda hijyen yok. Okul müdürleri okul aile birliğinden yardım almaya çalışıyor. Bir temizlikçi alıp fiyatını okul aile birliğine ödetiyor. Aksi halde çocuklar tuvalete gidemiyor. O Ulusal Eğitim bakanlarının gidip, ‘Ben okullarda bu çocukların sıhhatinden da sorumluyum’ demesi lazım. Okul müdürüne parmak sallamakla olmaz.
‘GENÇ BİRİNİN AÇ KALMASI NE DEMEK?’
İlkokul ve ortaokulun yanı sıra üniversitelerde de meseleler açığa çıkıyor. Barınma sorunu kelam konusu. Öğrenciler yurt konusunda dayanak olunması için partinizi arıyor mu?
Çok, çok… Her gün vilayet teşkilatlarımıza ‘yurtsuz kaldım, barınacak yerim yok’ diyorlar. Bu bahiste geçen yıl sorunun çıkmasıyla bana pek çok bilgi geldi. Çocuk bulunduğu kentten öbür bir kenti kazanabildiği halde, çok hoş kısımlar tuttuğu halde, barınma probleminden ötürü ailesinin yaşadığı küçük bir kentteki üniversiteyi tercih ediyor. Çocukların geleceğiyle oynuyorlar. Üniversite eğitimi bir insanın her türlü gelişimini sağlar. Bir genç doğduğu yerden diğer bir kente giderek kendi dünyasını da geliştirir. Çocuklar mecburen ailelerinin yanında kalıyor zira barınacak yeri yok. Barınacak yer varsa da ekonomik olarak gücü yok. Bir formda halletse karnını doyuramıyor. Genç birinin aç kalması ne demek? Bu çocuklar arkadaşlarıyla vakit geçirecek, dünyası gelişecek. Şenlikler konserler yasaklanmayacak, onlara gidecek.
‘GENÇLER KENDİLERİNİ İNANÇTA HİSSETMİYORLAR’
Eskiden dar gelirli ve orta gelirli dediğimiz ailelerin çocukları üniversite için öbür bir kente gidebiliyordu, ceplerine harçlıkları da konabiliyordu. Artık ortada bir küme olmadığı için o ailelerin çocukları, ‘açım’ diyor. Bir genç için değerli olan kavramlar özgürlük, demokrasi ve adalettir. Özgürlükleri yok, demokrasi yok ve adalet yok. Bu çocuk ülkeye güvenir mi? Gençler yalnızca işsizlik nedeniyle ülkelerinden gitmiyor. Bu üç kavram kaybolduğu için gidiyor. Zira kendini ülkelerinde inançta hissetmiyor.
‘KİMSE BUNDAN SONRA HİÇBİR İMTİHANA İTİMAT ORTAMINDA GİRMEYECEK’
Soruların çalındığı argümanı nedeniyle KPSS 18 Eylül’de tekrar edilecek. Soruşturmanın akıbeti de hâlâ net değil. İmtihanlara ait de adımlar atıyorsunuz değil mi?
Ben gençlerin güvenerek imtihana giderecekleri kanaatinde değilim. Zira bu ispatlandı ve şaibeden çıktı. 2 Ağustos’ta KPSS imtihanındaki sorular ifşa edildi. Eylülün birinci haftası lakin hala soruşturmada ne olduğunu bu ülke bilmiyor. ÖSYM Lideri misyondan alındı ve mevzu kapandı. Bu ülkede kimse bundan sonra hiçbir imtihana inanç ortamında girmeyecek. Mecbur olduğu için girecek. Tam bir imtihanlar ülkesi olduk. ÖSYM birinci kurulduğunda üniversiteye seçme ve yerleştirme merkeziydi artık tüm kamunun imtihanlarını yapıyor. Biz hazırladığımız yüksek öğretimle ilgili hareket planımızla da ÖSYM’nin asıl fonksiyonuna geri dönmesi gerektiğini söyledik. Yüksek öğretim hareket planımızla yurtları da üniversitelere bağlıyoruz.
‘BU ÜLKE BUNLARI HAK ETMİYOR’
Eylem planınıza nazaran YÖK’ün de yapısını değiştirmeyi amaçlıyorsunuz.
YÖK’ü, Yükseköğretim Planlama Konseyi yapacağız. Zira bir planlamaya ve eşgüdüme gereksinimi var. YÖK tam bir merkeziyetçi lakin üniversitelerinin kalite denetimini bile yapmıyor. 200’ü aşan üniversite kümesinde kimi devlet üniversiteleri ve pek çok özel üniversitenin vasıfsız olduğunu biliyoruz. Yalnızca çocuklar oralara kayıt olarak işsizliklerini ötelemiş oluyorlar. Bu ülke bunları hak etmiyor.
‘BİRİNCİ ÖNCELİĞİMİZ EĞİTİM’
Ekonomi seçimlere giderken en büyük gündem olarak dikkat çekiyor. Eğitim de gelecek seçimlerde belirleyici olacak mı?
Şu anda iktisat her şeyin önünde. Mazlumun gereksinimler listesinin birinci sırasında karnını doyurmak vardır. Türkiye nüfusunun kıymetli bir kısmı şu anda aç ve fakirse ne yazık ki önceliği eğitim olamıyor. Biz de o nedenle, ‘Hem çocukların karnını doyuracağız hem de onu okulsuz bırakmayacağız’ diyoruz. Bu topraklarda doğmuş çocukların eğitiminden kendimizi sorumlu hissediyoruz. Bu nedenle bizim birinci önceliğimiz eğitim. Bu ülkede bir ulusal uğraş gerekiyorsa yeniden eğitimle olacak.