İktidar partisi enflasyonu vatan, millet, beka telaffuzunun gerisine gizleyemeyeceğini galiba nihayet anladı. Onun yerine daha yaratıcı bir gündem hususu buldu: Gülşen. Fakat onun da kâr etmeyeceğini anlaması çok sürmeyecek…
Aslında şimdiden enflasyonun varlığının kabul edilmeye başladığını gösteren gelişmeler var. Cumhurbaşkanı Erdoğan evvelki gün şöyle dedi: “Enflasyon, faiz problemimiz yok mu, var.”
Enflasyon yakın vakte kadar iktidar için değersiz, tali bir sorundu. Duble yol, üçüncü havalimanı, Kanal İstanbul, Suriye, Libya üzere büyük sıkıntılar varken enflasyonun lafı mı olurdu? Husus enflasyona geldiğinde Cumhurbaşkanı “Enflasyona ezdirmedik” der geçerdi.
Önceki gün ise şöyle dedi: “Enflasyonun toplumsal tesirlerini sonlandırdık.” “Ezdirmedik”ten “Sınırlandırdık”a az buz bir ilerleme değil. Bu açıklamalar sonrasında ben artık optimistim, bu süratle gidersek enflasyonla uğraşa yönelik somut bir iktisat siyasetinin açıklanacağına da inanıyorum.
Fakat natürel enflasyonun sonlandırıldığı da hakikat değil, tersine enflasyonun altında halkın canı çıkmış durumda. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM)’ın bunu ortaya koyan yeni bir araştırma notu yayınlandı.
BETAM’ın datalarına nazaran 2022 başında yapılan yüzde 50 artırıma karşın 2022 yılı haziran ayında gerçek taban fiyat yüzde 15.9 azaldı. “Reel”, enflasyondan arındırılmış data demek. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı resmi enflasyon. TÜİK enflasyonu hem hakikat ölçmüyor hem de kira üzere dar gelirlilerin harcamalarında çok kıymetli bir yer tutan kalem için hükümetin açıkladığı yüzde 25 oranını dikkate alıyor, yeni kiraya verilen konutlara yapılan astronomik kira artırımlarını hesaba katmıyor. Velhasıl minimum fiyattaki gerçek erime gerçekte çok daha yüksek.
Zaten AKP’nin oylarındaki erime de enflasyonun altında halkın canının çıktığını ortaya koymuyor mu? Bir vakitler yüzde 46 oy alan parti anketlere nazaran yüzde 30’un altına gerilemiş durumda. Sebep? AKP 2002’de girdiği birinci seçimlerde aldığı oyu yüzde 34’den 2007’de nasıl yüzde 46’ya çıkardıysa, birebir sebep: Gerçek gelirin durumu.
Reel taban fiyat tekrar BETAM’ım verisine nazaran 2003 Haziran-2016 Haziran devrinde iki kattan biraz fazla artmıştı. Bunda taban fiyata yapılan artırımlar kadar enflasyondaki gerileme de rol oynamıştı. AKP oylarını işte bu türlü yüzde 34’ten yüzde 46’ya çıkardı.
2016’dan sonra gerçek gelir erimeye başladı. Evvel yavaş yavaş, geçen yıldan bu yana ise roket üzere.
Bunun bir nedeni enflasyonun gemi azıya almasıysa bir öbür nedeni kaçak çalışan milyonlarca göçmenin ortalama gerçek fiyatı düşürmesi. Öbür bir neden ise darbe teşebbüsü sonrasında ilan edilen OHAL ortamında işçilerin haklarını gereğince arayamaması. Enflasyon bunlarla birleşince gerçek gelirler son beş yılda güneş görmüş kardan adam üzere eridi.
İktidar partisi bunu durdurmak için ne yaptı? Enflasyonla çabada zincir marketleri soruşturmak dışında atılan bir adımı hatırlıyor musunuz? Göçmen personelleri sigortasız, taban fiyatın altına çalıştıran şirketlere açılmış bir soruşturma duydunuz mu?
Ama dediğim üzere ben tekrar de optimistim. Cumhurbaşkanı en azından “Enflasyon, faiz sıkıntımız yok mu, var” diyerek sorunun varlığını kabul etmiş oldu. Artık sıra sorunun sebeplerini tespit etmekte. Ancak gördüğüm kadarıyla iktidar bu mevzuda bir sorumluluk üstlenmeye şimdi hazır değil. Enflasyonun tek sebebinin dünyadaki fiyat artışları olduğunu söyleyip duruyorlar. Pekala nasıl oluyor da, öteki ülkelerde enflasyon yüzde 9’ken bizde yüzde 80’de? Cumhurbaşkanı bunu şöyle açıklıyor: “Diyorlar ki onlarda enflasyon yüzde 9 bizde 80’e dayandı. Onlardaki 9 enflasyonun ekonomik ve toplumsal sonuçlarıyla bizdekinin tesirleri birebir değil ki, bunu masaya yatıracaksın.”
Yani Türkiye’deki enflasyonun light versiyonunu, onlar ise orjinal sürümünü kullanıyor. İkisi bir mi?
Enflasyonun nedeni dünyadaki gelişmelerse yurtiçinde bir şey yapmanıza gerek kalmaz. Gerçekten ortada enflasyonla gayret ismine elle tutulur hiçbir siyaset yok.
Ama dediğim üzere ben optimistim, bir müddet sonra AKP’de aklıselimin galip geleceğine ve iktisat siyasetinde yapılan vahim yanılgıların da enflasyondaki yükselişte hisse sahibi olduğunun kabul edileceğine inanıyorum.
Gerçi o sırada seçim tarihi gelmiş olacak fakat olsun. Ne demişler, geç olsun güç olmasın.
Hem uygulanma imkanı bulunmasa bile açıklanacak enflasyonla çaba programı yeni hükümete değerli bir dayanak sağla. O denli ya, enflasyonla gayretin yolunu onu yaratanlardan daha güzel kim bilecek!