Sözcü Gazetesi muhabiri Sayime Başçı’nın konutunun polis tarafından gece yarısı kapısı kırılarak basılması yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi: Kolluk temelsiz bir ihbar üzerine gece yarısı konut basabilir mi? Odatv Güvenlik Uzmanı Feramuz Erdin yazdı.
Bu haberi birinci okuduğumda olaya iki taraftan bakmak gerektiğini düşündüm. Bir yanda istim üzerinde, terörle çaba etme baskısı altındaki polisler; öteki yanda ise kendisi seyahatteyken meskeni, kapısı kırılmak suretiyle basılan bir vatandaş var. O esnada basılan o meskende şahit çocuklar, yaşlılar ve olan bitenin rahatsızlığını tetiklemesi olası hastalar da olabilirdi? Elinde uzun namlulu silahlarla konuta dalan bireylerin polis olduğuna ikna olana kadar geçen müddette kim, neler yaşardı kim bilir?
Terör ülkemizde çok can yaktı
Terör bu coğrafyanın kanayan yarası olduğu için terörle çaba de yıllardan beri aralıksız devam etmektedir. Bir batı ülkesinde yılda ve hatta on yılda bir görülen terör hareketliliği bizim ülkemizde adeta günlük rutinin içindedir.
Yaşı uygun olanlar bilirler, 1980 öncesi sağ – sol çatışmalarında günde tahminen de 10 – 15 kişi ölürdü. 1980 sonrası PKK’nın yaptığı akınlarda ise haftada 50 – 100 asker, memur yahut sivil şehit edilirdi. 2000’li yıllarda ise büyük kentlerde yaşanan bombalı terör hücumlarında sivil katliamları yaşanmıştı. Bunlara yaşanan siyasi cinayetler ile kişisel terör hücumlarını da eklemek gerekiyor.
Bu süreçte 1990’lı yılların sonunda öteki yandan da AB ahenk kuralları çerçevesinde yasalar değiştirilerek kolluğun insan hakları pratikleri güzelleştirilmeye başlanmıştı. Özgürlük – güvenlik istikrarında özgürlük lehine genişletilen uygulamalar, o devirde “kolluğun elinin kolunun bağlandığı” halindeki tenkitlerin de gayesi olmuştu.
Özgürlük ve güvenlik istikrarı bozuldu
2001 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilen 11 Eylül taarruzlarından sonra yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyada özgürlük – güvenlik istikrarı bu sefer de güvenlik lehine değişmiş oldu. Böylece terörle uğraş bürokrasisi her ülkenin kendine nazaran tanım ettiği münasebetlerle, “gerekli hallerde” insan hakları ihlali ithamlarına muhatap olmadan işini yapma fırsatını buldu.
Bu yeni anlayış doğal olarak daha çok yanılgı ve hatta bazen de keyfiliği beraberinde getirdi. Bugün kolluğun en kolay ihlallerde bile “terörle mücadele” telaffuzunun gerisine sığınması alışıldık hale geldi. Haksızlığa uğrayanların müracaat ettikleri sistemler gereğince faal işletilemediği için de bu “dokunulmaz” telaffuzun gücü genelde geride mağdurlar bırakabiliyor.
Terörle gayret mevzuatı uygulayıcılara olağandan daha fazla inisiyatif ve yetki verdiğinden, meskenlerin özel harekât polisleri tarafından kapıların koçbaşı ile kırılarak basılması bilinen bir uygulamadır. Teknik açıdan bunun bu türlü yapılması doğrudur. Zira terörle çaba ederken karşınızdakinin ne kadar hazırlıklı olduğunu bilmeniz mümkün değildir. Bu yüzden de baskını şok tesiri ile ve yıldırım süratiyle yapmak, karşı tarafı hareket etmesine imkân bile bırakmadan etkisiz hale getirmek temeldir.
“Polisler adımı kapıda öğrenmiş”
Ama bu örnekte olduğu üzere doğrulanmamış bir e-posta ihbarına dayanarak bir meskeni basmak birçok açıdan risklidir. Sayime Başçı muhabir olmasının verdiği aşinalık ile polise de kısmen hak vererek bunu çok gerçek halde açıklamış zati:
“Sadece mail üzerine olan bir olay lakin açık adres de verilmiş. Benim kim olduğum belirli, ikametgâhım, adım soyadım, hepsi ellerinde sonuçta. Basın kartım var benim. Tüm bilgilerimiz e-devletten bulunabiliyor zati. Ancak polisin adımı soyadımı bile kapıda öğrenmiş olması çok garibime gitti. Bir ihbar oluyor, ‘Burada kim oturuyor?’ diye bakılmadan kapı kırılarak giriliyor. Evet, terör olayları var, sorunlu periyotlardan de geçiyoruz lakin şok edici bir durum bu.”
Acele işe şeytan karışır
Kolluğun rastgele bir terör olayı olmaması için canla başla çalıştığını herkes görüyor. Aslında bu yüzden de birçok olay daha meydana gelmeden önleniyor. Ancak bu gerilim kolluğun çok kolay süreçleri yapmadan bodoslama mesken basmaya gitmesi için mazeret olmamalı. Bu, insan hakları açısından problemli olduğu üzere, kendi can güvenlikleri açısından da riskli bir durumdur.
Bugün kolluk elindeki istihbari ve teknik imkânlarla çok kısa müddette bir durum tahlili yapabilecek imkânlara sahiptir. Bunlar yapılmadan terör baskını yapmak, bazen de telafisi imkânsız sonuçlar doğurabilir.
Aşağıdaki kolay sorular ve dahası cevaplanmadan bir operasyona başlamak terörle gayretin aciliyeti açısından anlaşılır olmakla birlikte biraz sabırsız bir tavır olmuş:
- Evde olağanda kimler yaşıyor?
- Şu an konutta kaç kişi var ve profilleri ne?
- Evde silah – patlayıcı olma ihtimali var mı?
- Çatışma çıkma, karşılık verilmesi ihtimali nedir?
- İhbarcı teyitli mi, emniyetli mi?
- Komşular kim? Polise karşı halleri ne olur?
Umarız, terörle çaba edenlerin motivasyonlarına ziyan vermeyecek halde, bu olay bir “yol kazası” olarak kıymetlendirilir ve hem terörle gayret teknikleri hem de insan hakları gereklilikleri açısından gerekli dersler çıkarılır?
Feramuz Erdin
Odatv.com