İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, iktidardaki Muhafazakar Parti’nin yeni önderi seçildi. Truss yarın Kraliçe 2. Elizabeth tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilecek ve ülkenin yeni başbakanı olacak. İngiltere’de Truss’tan evvel başbakanlık yapan bayan siyasetçiler Margaret Thatcher ve Theresa May’di. Liz Truss, öğrenciyken okulda sahnelenen bir oyunda eski başbakanlardan Margaret Thatcher’ı canlandırmıştı. 39 yıl sonra, gerçek hayatta Muhafazakar Parti’nin yeni önderi ve İngiltere’nin yeni başbakanı oldu.
Haftalardır devam eden liderlik yarışına ülkenin içinde bulunduğu ekonomik zahmetlerin nasıl aşılacağı tartışmaları damgasını vurdu. Verdiği mülakatlarda ve parti üyeleriyle yapılan toplantılarda, son 20 yıldır -kendisinin de içinde yer aldığı – hükümetlerin izlediği iktisat siyasetlerinin büyüme sağlayamadığını söyleyerek eleştiren Truss’ı, rakibi eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’tan farklı kılan en kıymetli nokta, geçim zahmeti içindeki kesitlere yardım paketleri yerine, derhal ve önemli oranlarda vergi indirimleri vadetmesi. Yakın etrafında, yüzde 20 olan KDV’nin yarıya indirilmesi dahil birçok vergi indirimi önerisi lisana getiriliyor ancak Truss şimdi planlarını detaylandırmadı.
FATURALAR BİR MÜDDETLİĞİNE DONDURULABİLİR
Liz Truss, kamu çalışanlarının maaşlarının yaşadıkları bölgedeki fiyat artışlarına endekslenmesi yolundaki planından ise partisinin önde gelen isimlerinden, Londra dışında çalışan memurların fiyatlarında kıymetli düşüş manasına geleceği tenkitleri gelince vazgeçti. Truss son olarak başbakan olması halinde bir hafta içinde güç krizine tahlil bulmaya yönelik bir planı kamuoyuna açıklama kelamı verdi. Halkın “enerji faturalarını ödeyebilmesine yardımcı olmak için derhal harekete geçeceğini” söyledi lakin planının detaylarını açıklamadı. Güç faturalarının bir müddet dondurulmasının da seçenekler ortasında olduğu bildiriliyor.
Truss liderlik yarışı sürecinde iktisat konusunda şu ana kadar:
Geçen yıl içerisinde artırılan toplumsal sigorta primlerini yine düşürmeyi,
2023 yılında yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkarılması planlanan kurumlar vergisi artışını iptal etmeyi,
Enerji fiyatlarına “yeşil” projelere harcanması için eklenen vergiyi askıya almayı,
Vergi kesintilerini Covid borçlarını daha uzun vadeye yayarak karşılamayı,
Ülkenin farklı bölgelerinde özgür ticaret bölgeleri yaratmayı,
Savunma bütçesi için belirlenen maksadı 2026 için yarım puan artırarak GSYİH’nın yüzde 2,5’u, 2030 için yüzde 3’üne çıkarmayı vadetti.
ÜLKENİN İKİNCİ BAYAN DIŞİŞLERİ BAKANI OLMUŞTU
47 yaşındaki Liz Truss, geçen yıl İngiltere’nin ikinci bayan dışişleri bakanı olmuştu. Truss parlamentoya seçildiğinden bu yana hükümette iç ve dış siyasete ait bir dizi değerli vazifeye getirilmişti. 1975 Oxford doğumlu Truss, matematik profesörü olan babası ile hemşire olan annesinin “solcu” olduklarını söylüyor.
Oxford Üniversitesi’nde ideoloji, siyaset ve iktisat okuyan Truss öğrenciler ortasındaki siyasi faaliyetlere etkin olarak katıldı ve siyasette evvel Liberal Demokrat sonra Muhafazakar saflarda yer aldı.
2001 yılında siyasete atıldı lakin 2001 ve 2005 seçimlerinde milletvekili seçilemedi. 2006 yılında Londra’da Greenwich belediye meclisi üyeliğine seçildi ve 2008’den itibaren merkez sağ niyet kuruluşu Islahat’ın lider yardımcılığını üstlendi. 2010 yılında David Cameron’un liderliği devrinde South West Norfolk bölgesi milletvekilliğine seçilmeyi başardı.
‘PEYNİR’ KONUŞMASI VE POLİTİK GAFLARI
Bu periyotta Birleşik Krallık’ın memleketler arası seviyede güçlenebilmesi için devletin ekonomik hayata müdahalesinin taban seviyeye indirilmesini savunan Britannia Unchained kitabının müellifleri ortasında yer aldı ve Muhafazakar Parti içerisinde en sıkı özgür piyasa savunucularından biri olarak öne çıktı. 2012 yılında Eğitim Bakan Yardımcısı olarak Muhafazakar-Liberal Demokrat koalisyon hükümetine katıldı. Liberal Demokrat Parti’nin önderi Nick Clegg ile eğitim ıslahatı konusunda uyuşmazlığa düştüyse de 2014 yılında Etraf Bakanlığı ile ödüllendirildi. 2015 yılındaki parti konferansında Birleşik Krallık’ın peynir ithalatı konusunda “Peynirimizin üçte ikisini ithal ediyoruz. Bu utanç verici bir şey” diye başladığı uzun ve ateşli konuşma bir müddet alay konusu olduysa da yükselişi devam etti.
2016 yılında yapılan Brexit referandumunda Avrupa Birliği’nde kalmaktan yana tavır aldı. O sırada Sun gazetesine yazdığı makalede Brexit’in “üçlü bir trajedi” olacağını AB ile ticarette çok daha fazla bürokrasi ve kural getireceğini savundu. Ancak referandumda savunduğu çizgi yenildikten sonra bu fikrini değiştirdi ve Brexit’in herşeyi tekrar şekillendirmek için bir fırsat sunduğunu savundu. 2016 yılında Theresa May hükümetinde Adalet Bakanı oldu, ve bir yıl sonra da hükümetin ekonomik programının kalbi olan Hazine Baş Müsteşarlığına getirildi. Boris Johnson 2019’da başbakan olduğunda evvel Milletlerarası Ticaret Bakanı sonra da Dışişleri Bakanı oldu.
Truss, Rusya 24 Şubat’ta Ukrayna’ya operasyon başladığında partisi içinde en sert tavır alan siyasetçilerden biri oldu ve bütün Rus güçlerinin Ukrayna’dan sürülüp atılması gerektiğini savundu. Ayrıyeten İngiltere’den Ukrayna saflarında savaşmaya gidebilecek bireyleri teşvik eden açıklamaları ile reaksiyon çekti. Dışişleri Bakanlığı periyodunda AB ile bir türlü çözülemeyen Kuzey İrlanda Protokolü konusunu, Birlik ile varılan Brexit sonrası bağlantılar mutabakatının birtakım kararlarını çiğneyerek çözmeye çalıştı ve AB tarafından şiddetle eleştirildi.
İran cezaevlerinde tutulan iki İngiliz vatandaşının hür bırakılması onun dışişleri bakanlığı periyodunun bir başarısı olarak sunuldu. Son olarak geçtiğimiz günlerde Truss’ın, kendisine yöneltilen, “Fransa önderi Emmanuel Macron’u dost mu düşman mı olarak görüyorsunuz” sorusuna “henüz muhakkak değil” manasında “Jüri hala izliyor” minvalli bir cevap vermesi bir tenkitlere husus oldu. Macron bu kelamlara, “lideri kim olursa olsun, hatta başkanlarının kusurlarına rağmen” İngiltere’nin ebediyen Fransa’nın dostu olduğunu söyleyerek cevap vermişti. (BBC Türkçe)