HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, azınlık vakıflarının seçim sisteminde değişiklik yapan yönetmeliğe karşı dava açacağını belirterek “Yöneticisiz kalan vakıflar makûs yönetilirler yahut kayyımlara emanet edilirler. Tahminen de gaye bu formda, bu cemaatler uygun yönetilmesin ve yok olsun diyorlar” dedi. Paylan, yönetmelikle Lozan Antlaşması’nın ihlal edildiğini söyledi.
Vakıflar Genel Müdürlüğü, azınlık vakıflarını ilgilendiren Cemaat Vakıfları Seçim Yönetmeliği’ni 18 Haziran 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Yönetmelikte azınlık vakıflarının seçim sisteminde değişikliğe gidilerek, seçmen ve seçileceklere vakfın olduğu bölgede altı ay ikamet etme kaidesi getirildi. Ayrıyeten hastanesi olan azınlık vakıflarının seçimleri Sıhhat Bakanlığı’na bağlandı.
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan bu yönetmelik değişikliğiyle azınlık vakıflarının seçimlerine Lozan Antlaşması’na ters olarak müdahale edildiğini söyledi. Palan, şöyle konuştu: “Bu seçim yönetmeliği maalesef mevcut sorularımızı daha da derinleştirdi. Diyorlar ki ‘Biz azınlık vakıfları seçimlerimizi milletvekilli seçim bölgelerine nazaran yapacağız. Aday olacak bireyler de bölgelerde ikamet etmek zorunda’. Güya biz bir azınlık toplumu değilmişiz, azaltılmamışız üzere davranıyorlar. Meğer memlekette şu anda 50-60 bin Ermeni kaldı, 1500-2 bin Rum var. 10-15 bin Süryani kalmış durumda. 10-15 bin Yahudi yurttaşımız var. Sayıları çok az olan Keldani yurttaşımız var. Bunların milletvekili seçimleri üzere adaylıklarının ve seçimlerinin belirlenmesi kabul edilemez bir şey. Bundan da öte milletvekilliği seçiminde, ben şu anda İstanbul’da ikamet ediyorum lakin Diyarbakır milletvekiliyim. Öbür birçok milletvekili ikamet ettikleri yerin milletvekili değiller. Buna karşın biz de aday olacak bireylerin seçim yapılacak bölgede ikamet etme kuralı getiriliyor. Bu da başta Rum toplumu olarak pek çok cemaatin vakıflarının yöneticisiz kalması riskiyle karşı karşıya bırakıyor bizi.
“Lozan büsbütün ihlal ediliyor”
(Lozan Antlaşması) Büsbütün ihlal ediliyor. Zira Lozan Antlaşması bu cemaatlerin kendi ibadethanelerini, okullarını, kurumlarını yönetmelerine cevaz veriyor. Kendi seçimlerini yapmasına da cevaz veriyor. Bunu bir tıp kültürel özerklik olarak görmek lazım. Her şeyi devlet belirlediği ve dayattığı vakit Lozan Antlaşması’nı ihlal etmiş oluyorsunuz.
“Yunanistan’dakine itiraz ediyorsak, buradakine de itiraz etmeliyiz”
Yunanistan’daki azınlıklara itiraz ediyorsak ki çok haklı itirazlar bunlar. Buradaki müdahalelere de daima birlikte itiraz etmeliyiz. Bunu mütekabiliyet olarak görmemek lazım. Vatandaşa mütekabiliyet olmaz. Lakin şu anda Lozan Antlaşması’na muhalif halde bizim özerkliğimize ve seçim yapma hakkımızı ihlal ediyorlar. Buna direkt müdahale ediyorlar ve bu cemaatlerin gerçeklikleri dışında bir dayatma ile karşı karşıya bırakıyorlar.”
Paylan, Lozan Antlaşması’na nazaran azınlık toplumlarını özerkliği olduğunu ve antlaşmada bu toplumlarını kendi iç problemlerini kendilerinin çözmesine ait kararlar bulunduğunu kaydederek, “Devlet her şeye karıştığı üzere maalesef seçimde de kendisi belirleyici olmak istedi. Maalesef seçmen listelerini kendisi belirleyecek, seçim bölgesini kendi belirleyecek, adayların nereden aday olabileceklerini kendi belirleyeceği bir seçim sistemi yapmak istiyor” dedi.
“İçişleri Bakanlığı ‘Her şeyi ben belirleyeceğim’ dedi”
Paylan, yönetmelikle azınlık vakıflarının özerkliğinin yok olduğunu belirterek, “Adaylıklar sağlanamayacak, seçimler sağlıklı yapılamayacak diye önemli telaşlarımız var. Bu da dayatmanın bir sonucu. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu işten sorumlu olduğu halde İçişleri Bakanlığı müdahale etti ve ‘Her şeyi ben belirleyeceğim’ dedi. Bu da vakıf seçimlerini yapılamayacak duruma getirdi” diye konuştu.
“Yönetmeliğe karşı dava açacağım”
“Yöneticisiz kalan vakıflar berbat yönetilirler yahut kayyumlara emanet edilirler. Tahminen de gaye bu biçimde, bu cemaatler yeterli yönetilmesin ve yok olsun diyorlar” değerlendirmesini yapan Paylan, “Ermeni toplumu üyesi bir seçmen olarak direkt dava açacağım. Bu davayı açıp hakkımızı arayacağım. Buna sessiz kalmayacağız” dedi.
Azınlık vakıfların Sıhhat Bakanlığı’na bağlanmasını ‘absürt’ diye nitelendiren Paylan, “Yarın öbür gün okulu olan cemaat vakıflarını Ulusal Eğitim Bakanlığı’na mı bağlayacaksınız? Kilisesi olan cemaat vakıflarını da Diyanet İşleri Başkanlığı’na mı bağlayacaksınız? Bu türlü bir şey olabilir mi? Devlet bu vakıfların seçimlerine hakemlik yapabilir en fazla” diye konuştu.
“Kötü kokular geliyor”
Paylan, Rum ve Ermeni toplumlarının en çok varlıklarını kuruduğu yerlerin hastane vakıfları olduğunu ve bu toplumların varlıklarına ait planlar olabileceğini söz ederek, “Açıkça söyleyeyim, berbat kokular alıyorum. Bu vakıflar seçimlerini yapmasınlar ve bu biçimde mevcut idareler devam etsin. Buradaki kimi gayrimenkullerle ilgili planlar kelam konusu olabilir. Bunu kabul etmiyoruz. Niçin cemaatimizi bölüyorsunuz? Aslında şurada bir avuç kalmış Hıristiyan topluluklarından bahsediyoruz. Onların seçimlerini faal formda yapması, ibra olmaları, daha aktif vakıflarını yönetmesinden Türkiye’ye ne cins ziyan gelebilir?” diye konuştu.
Paylan, TBMM’ye yönetmelikle ilgili Kültür ve Turizm Bakanı Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesi verdi. Paylan Bakan Ersoy’a şu soruları yönetti:
“Seçim tertip heyetinin mevcut yöneticiler tarafından belirlendiği bir seçim nasıl demokratik olabilir? Farklı gerçeklikleri olan Rum, Ermeni, Süryani, Yahudi, Keldani cemaatlerine neden tek bir seçim yönetmeliği dayattınız?” (ANKA)