Türkiye‘nin bağımsız ve hâkim bir devlet olarak tanınmasını sağlayan Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 23 Ağustos 1923’te onaylandı.
Lozan Barış Antlaşması, 1. Dünya Savaşı sonucunda 24 Temmuz 1923’te, İsviçre’nin Lozan kentinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace’ta imzalandı. Mutabakat 23 Ağustos 1923’te, II. TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.
26 Ağustos 1922’de Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın sabaha karşı verdiği buyrukla Kurtuluş Savaşı’nın kıymetli safhası Büyük Taarruz başladı.
Belli başlı öteki olaylar:
22 Ağustos
1703- Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş devri padişahlarından II. Mustafa tahttan indirildi.
1910- Japonya, işgal ettiği Kore’yi topraklarına kattı.
1935- Türk Tarihi Tetkik Cemiyetince birinci arkeoloji hafriyatı, Çorum Alacahöyük’te başlatıldı.
1946- Türkiye, Sovyet Rusya’nın Boğazlar’ın savunmasına katılma isteğini reddetti.
1965- Sadun Boro, eşi Odo ve kızı Deniz, “Kısmet” teknesiyle İstanbul Limanı’ndan 2 yıl 10 gün sürecek dünya tipi başlattı.
1972- Ozan ve gazeteci Orhan Seyfi Orhon, 82 yaşında hayata veda etti.
1974- Kıbrıs’ta Rumların rehin aldığı 13 Türk gazeteciden 11’i özgür bırakıldı. Adem Yavuz ve Ergin Konuksever’in hastanede olduğu açıklandı. Lakin yaralı olan Adem Yavuz, Adana’da Tıp Fakültesi Numune Hastanesinde 26 Ağustos’ta hayatını kaybetti.
1985- Şair Turgut Uyar 58 yaşında vefat etti.
1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 80 yılı siyasi gayretle geçen ömrüne, İstanbul’da 103 yaşında veda etti.
1993- Celal Bayar için doğum yeri olan Umurbey beldesinde yaptırılan anıt mezarı, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel açtı.
2000- Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, tedavi gördüğü Ankara’da hayatını kaybetti.
2012- Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütü üyeliği resmen başladı.
2013- ABD’nin iki müttefiki Japonya ve Güney Kore, birinci kere birlikte hava tatbikatına katıldı.
2015 – Ulusal boksör Busenaz Sürmeneli, bayanlar 75 kiloda Avrupa Gençler Şampiyonu oldu.
23 Ağustos
634- Dört halifeden birincisi Hazreti Ebubekir vefat etti.
1514- Yavuz Sultan Selim (I. Selim) komutasındaki Osmanlı ordusu, Çaldıran’da Şah İsmail’in ordusunu yendi.
1703- Sultan II. Mustafa’nın yerine kardeşi Şehzade Ahmet (III. Ahmet) tahta çıkarıldı.
1921- Yunan ordusu taarruza geçti ve Sakarya Meydan Savaşı başladı.
1923- Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde onaylandı.
1925- Mustafa Kemal, elinde bir “Panama şapka” ile çıktığı Kastamonu gezisi sırasında “Şapka ve Kıyafet Devrimi’ni” başlattı.
1939- Tekirdağ şarap fabrikası hizmete girdi.
1955- İngiltere’ye Kıbrıs için birinci nota verildi.
1988- Şanlıurfa Havaalanı hizmete açıldı.
2002- Türk sinemasının emektarlarından Sami Hazinses, 77 yaşında Haydarpaşa Numune Hastanesinde vefat etti.
2011- Ankara-Konya süratli tren sınırı merasimle açıldı.
2011- Futbol Federasyonu, Spor Toto Muhteşem Lig’de 2011-2012 futbol döneminde play-off sisteminin uygulanmasına karar verdi.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası’nda Türkiye ismine yarışan Küba asıllı Yasmani Copello, 48,46 saniyelik derecesiyle Türkiye rekoru kırarak Dünya Şampiyonası’nda erkekler 400 metre engellide finale yükselen birinci ulusal atlet oldu.
2018- Direktör, tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve seslendirme sanatkarı Toron Karacaoğlu, Balıkesir’in Edremit ilçesinde vefat etti.
24 Ağustos
MS 79- Pompei, Vezüv yanardağının lavları altında kaldı, 20 bin kişi öldü.
1516- Yavuz Sultan Selim (I. Selim), Mercidabık’ta Memlükleri yendi.
1572- Paris’te, St. Barthelemy Günü’nde IX. Charles, Protestanları maksat alan katliamın buyruğunu verdi. Tarihçilerin iddialarına nazaran yaklaşık 50 bin Protestan’ın öldüğü olay, tarihe “St. Barthelemy Katliamı” olarak geçti.
1851- Osmanlı Hükümeti, Palmer ve Goloschimid şirketleriyle kontrat imzalayarak borç para aldı.
1899- Arjantinli şair ve muharrir Jose Luis Borges doğdu.
1949- NATO Antlaşması yürürlüğe girdi.
1954- ABD Lideri Eisenhower, Komünist Parti’yi yasa dışı ilan etti.
1958- Bursa yangınında, tarihi Kapalıçarşı dahil 2 bin mesken ve dükkan ziyan gördü.
1968- Fransa, Pasifik’teki hidrojen bombası deneyinin akabinde “Nükleer Kulüp’ün” beşinci üyesi oldu.
1969- Metin Oktay’ın jübile maçında Fenerbahçe ile Galatasaray 1-1 berabere kaldı.
1991- Sovyetler Birliği’nde Devlet Lideri Mihail Gorbaçov, Komünist Parti’nin feshedilmesini istedi ve parti genel sekreterliğinden istifa etti. Tıpkı gün Estonya, Letonya ve Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği’nin dağılma süreci başladı.
2007- Kainatın doğumuna ait fizik kuramı olan “Büyük Patlama” fikrini geliştiren fizikçilerden Amerikalı Ralph Alpher, 86 yaşında öldü.
2008- Kırgızistan’ın başşehri Bişkek’te, Itek Air’e ilişkin Boeing 737 tipi yolcu uçağı kalkıştan bir mühlet sonra teknik arıza nedeniyle düştü, 65 kişi hayatını kaybetti.
2011- Futbol Federasyonu, şike davasından ötürü Fenerbahçe Futbol Kadrosu’nun, 2011-2012 döneminde Avrupa Şampiyonlar Ligi’ne katılamayacağını, yerine Trabzonspor’un dahil edilmesine karar verildiğini duyurdu.
2012- Yargıtay, “Molotofkokteyli silahtır” kararını onadı.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası’nda altın madalya kazanan Jamaikalı Shelly-Ann Fraser-Pryce, bayanlar 100 metrede üç dünya şampiyonluğu elde eden birinci isim oldu.
2016- İtalya’da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki zelzelede 292 kişi hayatını kaybetti.
2016- TSK Müşterek Özel Vazife Kuvveti ve Koalisyon Hava Kuvvetleri tarafından Suriye’nin Halep kentine bağlı Cerablus bölgesinin terör örgütü DEAŞ’tan temizlenmesi hedefiyle “Fırat Kalkanı” harekatı başlatıldı.
2017- İzmir’de yürütülen soruşturma kapsamında, FETÖ üyesi olduğu teziyle tutuklu bulunan ABD asıllı din adamı Andrew Craig Brunson, “devletin zımnî kalması gereken bilgilerini siyasi yahut askeri casusluk gayesiyle temin etme”, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek”, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek” ve “anayasal nizamı ortadan kaldırmaya teşebbüs” cürümlerinden da tutuklandı.
25 Ağustos
1481- Beyazıt’a yenilen Cem Sultan, Kahire’de merasimle karşılandı.
1900- Felsefeci Nietzsche öldü.
1944- Fransız II. Zırhlı Tümeni Paris’e girdi. Kentteki Alman askerleri, Müttefikler’e teslim oldu.
1965- Türk Sinematek Derneği kuruldu.
1982- Edebiyat Araştırmacısı ve Tarihçi Prof. Dr. Abdülbaki Gölpınarlı, 82 yaşında öldü.
1992- Tiyatro ve sinema sanatkarı Nisa Serezli 64 yaşında vefat etti.
2000- UEFA Şampiyonu Galatasaray, Şampiyon Kulüpler Kupası Şampiyonu Real Madrid’i 2-1 yenerek Harika Kupa’yı kazandı.
2001- İş adamı Üzeyir Garih, Eyüp Sultan Mezarlığı’nda bıçaklanarak öldürüldü.
2012- Ay’a birinci ayak basan kişi olarak tüm dünyada tanınan astronot Neil Armstrong, 82 yaşında hayata veda etti.
2015- Türkiye, ABD’nin DEAŞ’a yönelik hava akınları için üslerini kullanmasına müsaade verdi.
2017- İnanılmaz Hal (OHAL) kapsamında Resmi Gazete’de yayımlanan 694 sayılı Kanun Kararında Kararname ile Ulusal İstihbarat Teşkilatı, cumhurbaşkanına bağlandı.
2020- TFF İdare Şurası, Üstün Lig kadrolarının yer alacağı B Kadrolar Ligi’nin kurulmasını kararlaştırdı.
26 Ağustos
1071- Büyük Selçuklu hükümdarı Alparslan komutasındaki ordu, Bizans ordularını Malazgirt’te yendi. Malazgirt Zaferi ile Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.
1920- ABD’de bayanlar birinci defa oy kullandı.
1922- Büyük Taarruz (Başkumandanlık Meydan Muharebesi) başladı.
1924- Türkiye İş Bankası kuruldu. Birinci genel müdürü eski İktisat Vekili, Mübadele İmar ve İskan Bakanlığından ayrılan Celal (Bayar) Beyefendi oldu. Türkiye İş Bankasının kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.
1932- İzmir Fuarı açıldı.
1932- Türkiye’de birinci sefer yapılan Büyükdere’deki yüzme yarışlarında İstanbul grubu birinci oldu.
1936- İngiltere, Süveyş Kanalı dışında, Mısır’a bağımsızlığını verdi.
1936- Birinci sesli televizyon gösterimi BBC kanalından yapıldı.
1957- Transistörlü radyo piyasaya sürüldü. 1927’de sırf yedi olan radyo alıcısı sayısı 1950’lerde 300 bini aştı.
1972- Atlantik Okyanusu’nu uçakla geçen birinci pilot Charles Lindbergh öldü.
1986- Kamerun’da volkanik gölden çıkan karbondioksit ve hidrojen gazlarının karışımı sonucu 1500 kişi hayatını kaybetti.
1991- İstinye Tersanesi kapatıldı.
1997- Türkiye’nin birinci bayan seramik sanatkarı Füreya Koral 87 yaşında öldü.
2002- Anıtkabir’de tekrar oluşturulan “Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi” Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından açıldı.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası’nda Türkiye’yi temsil eden Ramil Guliyev, dünya şampiyonasında erkekler 200 metrede finale yükselen birinci Türk atlet oldu.
2015- Güney Sudan Hükümeti, iç savaşı sona erdiren barış muahedesini imzaladı.
2016- İstanbul Boğazı’na inşa edilen “dünyanın en geniş köprüsü” Yavuz Sultan Selim Köprüsü, dünyadan çok sayıda başkanın iştirakiyle hizmete açıldı.
2016- Şırnak’ın Cizre ilçesinde polis denetim noktasına PKK’lı teröristlerce bomba yüklü araçla yapılan hücumda 11 polis şehit oldu, 78 kişi yaralandı.
2016- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü, CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal ve birtakım eski MHP milletvekillerine ilişkin olduğu öne sürülen imajlarla ilgili soruşturma kapsamında, FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in de ortasında bulunduğu 96 kişinin mal varlıklarına önlem konuldu.
2017 – Türkiye Erkek Sualtı Hokeyi Ulusal Ekibi, Avrupa Şampiyonu oldu.
2018 – Katolik Kilisesi’nin manevî önderi Papa Franciscus, Katolik din adamlarının karıştığı cinsel istismar skandalları için özür diledi.
2020 – ABD idaresi, Güney Çin Denizi’nde devam eden inşaat çalışmaları ve askeri aksiyonlara takviye sağladıkları gerekçesiyle Çinli 24 şirketi ve kimi Çin vatandaşlarını yaptırım listesine aldı.
2021- Bağımsız İstanbul Milletvekili Ümit Özdağ’ın başkanlığındaki Zafer Partisi’nin kuruluş dilekçesi İçişleri Bakanlığına sunuldu.
27 Ağustos
598- Hazreti Ali doğdu.
1389- I. Murat, Sırp güçlerine karşı Kosova Meydan Muharebesi’ni kazandı. Murat Hüdavendigar, zaferden sonra savaş alanını incelerken yaralı Sırp Miloş Obiliç’in hançer darbesiyle şehit düştü.
1783- Mongolfier Kardeşler, hidrojen gazıyla doldurdukları birinci balonu uçurdu.
1922- Türk ordusu, Yunan işgalindeki Afyonkarahisar’ı kurtardı.
1925- Mustafa Kemal Paşa, sivil elbisesi ve “Panama şapka” ile İnebolu Türkocağı’nda ünlü “şapka nutkunu” verdi. “Şapka giyilmesine ait kanun” 25 Kasım 1925’te kabul edildi.
1927- Mustafa Kemal Paşa’ya suikast hazırlamak üzere Sisam’dan Anadolu’ya geçen Hacı Sami meyyit, arkadaşları yaralı ele geçirildi.
1947- Cezayir, Fransa’dan bağımsızlığını istedi.
1950- BBC kanalı, birinci deniz çok yayınını Fransa’ya yaptı.
1958- Birinci stereo plaklar piyasaya çıktı.
1964- Türkiye’deki birinci Amerika aleyhtarı şov, ABD’nin Kıbrıs konusundaki tavrı nedeniyle Ankara’da yapıldı.
1975- Birinci maçını işgal ordularına karşı oynayan Fenerbahçeli futbolcu ve eski kulüp lideri Dr. İsmet Uluğ öldü.
1979- Hindistan’ın son genel valisi Lord Louis Mountbatten, İrlanda açıklarında demirli bulunan yatına IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) tarafından yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldü.
2003- Mars’ın Dünya’ya en yakın geçişi 60 bin yıl ortadan sonra gerçekleşti.
2015- Avusturya’nın Burgenland eyaletinde, bir kamyonet içerisinde havasızlıktan ölmüş 71 sığınmacının cesedi bulundu.
2016- Bayan emniyet işçisinin, şapka, kep yahut örgü bere altında, yüzünü kapatmayacak halde başına üniforma renginde desensiz giysiler takabilmesine ait yönetmelik yürürlüğe girdi.
2017- 20 Yaş Altı İşitme Engelliler Bayan Basketbol Ulusal Kadrosu, namağlup Avrupa şampiyonu oldu.
2019- NASA, dünyayla çok daha az irtibat kurularak derin uzay seyahatine imkan tanıyacak Derin Uzay Atomik Saati’ni çalıştırdı.
2020- Yeni Zelanda’nın Christchurch kentindeki 2 mescide düzenlediği silahlı hücumda 51 kişiyi şehit eden, 49 kişiyi de yaralayan terörist Brenton Tarrant, ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırıldı.
2021- Ulusal Savunma Bakanlığı, 20 yıl boyunca Afganistan’daki vazifesini muvaffakiyetle yerine getiren Türk Silahlı Kuvvetleri çalışanının tahliyesinin 48 saatten az müddette tamamlandığını açıkladı.
28 Ağustos
1749- Alman asıllı şair ve muharrir Johan Wolfgang Goethe doğdu.
1910- Karadağ, Osmanlı Devleti’nden bağımsızlığını ilan etti.
1934- Üsküdar-Kadıköy tramvay çizgisinin birinci denemesi yapıldı.
1952- Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü kuruldu.
1974- Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali’nde elektrik üretilmeye başlandı.
1979- Nesrin Olgun, Manş Denizi’ni yüzerek geçen birinci Türk kızı oldu.
1987- İmali yirmi yılda tamamlanan Kocatepe Mescidi, Başbakan Turgut Özal tarafından açıldı.
1988- Almanya’daki havacılık şovları sırasında İtalya Hava Kuvvetleri şov kadrosunun uçağı seyircilerin üzerine düştü, 33 kişi öldü.
1999- 23 Nisan 1999’dan evvel işlenmiş kabahatleri kapsayan Af Yasa Tasarısı TBMM’de kabul edildi.
2001- Üzeyir Garih’in öldürülmesiyle ilgili aranan İstanbul Hasdal Mekanize Alay Komutanlığında askerliğini yapan er Yener Yermez firar etti.
2007- AK Parti Kayseri Milletvekili, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Türkiye Cumhuriyeti’nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.
2008- Şair İlhan Berk, Bodrum’da tedavi gördüğü hastanede yaşama veda etti.
2013- Memleketler arası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), Fenerbahçe’nin UEFA tertiplerinden 2 yıl men edildiği cezayı onadı.
2016- Rus hükümeti, uçak krizinin akabinde getirilen Türkiye ile charter uçuşları yasağını kaldırdı.
2018- Türk savaş pilotu, ABD’deki uçuş eğitimleri kapsamında, F-35 uçağı ile birinci uçuşunu gerçekleştirdi.
2019- Gazeteci-yazar Şule Yüksel Şenler 81 yaşında vefat etti.
2019- Türk tarihi alanında değerli çalışmaları bulunan Prof. Dr. Mustafa Başlı, 85 yaşında Ankara’da vefat etti.
2019- İklim değişikliğine karşı başlattığı öğrenci hareketlerinin sembolü haline gelen 16 yaşındaki İsveçli aktivist Greta Thunberg, Birleşmiş Milletler (BM) İklim Doruğu’na katılmak için Avrupa’dan 15 gün evvel açıldığı sıfır karbondioksit emisyonlu yelkenliyle Atlantik Okyanusu’nu geçerek New York’a ulaştı.
2020 – Japonya Başbakanı Abe Şinzo, sıhhatini münasebet göstererek 2012’den beri sürdürdüğü başbakanlık vazifesinden istifa etti.
2020 – Mali’de askeri cuntanın başkanı Assimi Goita, darbeciler tarafından “cumhurbaşkanı” ilan edildi.