Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 27 Aralık 2021 tarihinde katıldığı bir televizyon programında yeni ekonomik paketleri anlatırken, “Hani daima hayal edersiniz ya şöyle ‘Bir uyusam da altı ay sonra uyansam’ diye. Bir uyuyun, altı ay sonra uyanın Türkiye’de. Çok farklı noktalara gideceğiz” sözlerini kullanmıştı.
Prof. Dr. Aziz Konukman, geçen bir 6 ay için “‘Hazine ve Maliye Bakanı’nın, altı ay sonrasına ait öngörüleri ne oldu’ sorusu bile anlamsız zira ek bütçenin hazırlanması esasen itiraftır. Bu, ‘Ben ne öngördüysem çöktü’ demektir. ‘Sadece bütçe değil, öbür hedeflerim de çöktü’ demektir. Nereye baksan, hangi makro göstergeye baksan elinde kalıyor” dedi.
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Konukman, Bakan Nebati’nin kurduğu ‘altı ay sonra daha yeterli bir iktisada uyanma hayalini’ ve gelinen noktayı ANKA Haber Ajansı’na kıymetlendirdi.
Aziz Konukman, şunları söyledi:
“EK BÜTÇENİN HAZIRLANMASI ZATİ İTİRAFTIR”
- ‘Hazine ve Maliye Bakanı’nın, altı ay sonrasına ait öngörüleri ne oldu’ sorusu bile anlamsız zira ek bütçenin hazırlanması aslında itiraftır. Bu, ‘Ben ne öngördüysem çöktü’ demektir. ‘Sadece bütçe değil, öteki hedeflerim de çöktü’ demektir. Nereye baksan, hangi makro göstergeye baksan elinde kalıyor. Genç işsizliği, istihdam rakamları… Hala büyüme, gereğince istihdam yaratmıyor. Bütün makro dengelerdeki bozukluklar devam ediyor.
“BÜTÇE, DAHA OCAK AYINDA ÇIKARKEN KADÜK OLDU”
- Bırakın altı ayda ne olup bittiğini, 2022-23-24 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program çöktü. Geçen yılın eylül ayında Resmi Gazete’de yayınlanan bir yol haritasıydı bu. Akabinde bütçe hazırlandı o yol haritasına nazaran. Orada bütün hesaplar şaştı. TÜFE’nin yıl sonu gayesi 9,8 idi. Dolar kuru ortalama, 9,27 idi. Brent petrolün varil fiyatı 70 dolar civarındaydı. Bütün bunlar değişti. Bırakın altı ayda ne olduğunu, ocak ayında bütçe çıkarken kadük oldu. Ocaktan itibaren her şey çöktü gitti.
- Bakanın ne dediğinden çok siyasal iktidarın 2022 programını temel alınmalı. ‘Orada ne demiştiniz, ne oldu’ diye… Ortalama dolar kuru 14’ün üstündedir. En son 17’leri de aştı. Fakat iktidar, bunu yapay sermaye denetimi üzere sistemlerle 16 küsurlara indirdi. Yıllık olarak bakarsak ortalaması 14’ün üzerinde. Üstelik daha onu da bilmiyoruz. Yıllık derken bu güne kadarki dataları kastediyorum.
- Yıl sonu enflasyon 9,8 demiştik. TÜFE yüzde 70’ler civarında. Yıl sonunda, Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırımıyla bir arada enflasyonun 3 haneli olma ihtimali var.
“BAKANIN ‘MEMNUN ETTİK’ DEDİĞİ KISIMLAR BİLE KISA MÜDDETTE KÜLFETLİ GÜNLER GÖREBİLİR”
- Bakan diyor ki, ‘Dar gelirliler hariç; ihracatçıları, sanayicileri mutlu ettik’. Halbuki dar gelirliler dediği, toplumun değerli bir kısmı. Ulusal gelirden sermaye bölümleri dışında hisse alanların hepsinin durumu bozuldu. Somut örnek; brüt katma bedeli içerisinde fiyatların hissesi 4 puan düştü. Birinci çeyrek sayıları açıklandığında bu gözüktü. Demek ki, iktisat büyürken işçilerin ulusal gelir pastasından aldığı hisse düşmüş.
- Yoksulluk hududunun altında yaşayan milyonlar var. Özetle, siyasal iktidar bunun farkında. Gelir dağılımın bozuk olduğunun farkında. Optimist oldukları taraf da var. Örneğin, ‘İhracatçılar ve sanayicileri ihya ettik’ diyorlar. Hakikat, o an itibariyle gerçek lakin onun da değişmesi kelam konusu. İhracatçılara kazandıkları dövizin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na yatırma kuralı getirdiler.
“BİR NEVİ SERMAYE DENETİMİ NİTELİĞİNDE, DÖVİZE LİMİT GETİRDİLER”
- En son, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile bir nevi sermaye denetimi niteliğinde, dövize limit getirdiler. ‘Bu limitleri tutturursan lakin sana kredi veririm’ üzere yollar yaptılar. Bu, ‘İhya ettik’ dedikleri kesitleri de ıstıraba sokabilir. Yarın, TÜFE ile ÜFE ortasındaki makas harika bir formda açılırsa; yani üretici fiyatları TÜFE’nin 2 katı kadar olursa, o denli bir durum olabilir ki endüstrici mecburen fiyatlarına bu farkı yansıtmak zorunda kalır. Bu olursa, tüketicinin artık eskisi üzere alma talihinin olmayacak, münasebetiyle kârını realize etmede gerçek kesim sorun yaşayacak. Gerçekten, gerçek kesim inanç endeksinde de düşüşler görüldü. Bu kalıcı hale gelebilir. Yani Maliye Bakanı’nın ‘Memnun ettik’ dediği bölümler bile kısa bir müddet içerisinde külfetli günler görebilirler.
“OYU VERECEK OLANLAR, ‘MÜJDE’ VEREMEDİKLERİ”
- ‘Faiz sebep, enflasyon sonuç’ ısrarını On Birinci Kalkınma Planı’na taşımaları, bu arayışın içinde olmaları dövizi patlattı. Bir de siyaset faizini sabit tutarak endüstricinin, kredi kullanan ticaret erbabının faizlerini de aşağı çekmiş olmadılar. Onlar da çok yükseldi. Ticari krediler, endüstricinin kullandığı krediler, siyaset faizinin üstünde. Siyaset faizinin kendisi Merkez Bankası ile bankalar ortasındaki faiz. Münasebetiyle şahsen bankalara gidip kredi kullananlar, o faizleri görmüyorlar. Tüketici kredileri olsun, başkaları olsun bayağı yüksek. Bir de zenginleri mutlu eden düzenlemeler yapıldı. Konutta müjde veriliyor. Kime? Aylık 28 bin ödeme yapabilecek bireylere; ‘2 milyon liralık bir mesken rahat alabilirsin’ diye.
- Sayın Bakanın ‘Memnun ettik’ dediği bölümlere yönelik bir muştusu üzere. Gelir kaybına uğrayan, dar gelirlilere yönelik bir müjde olamaz bu lakin şunu unutuyorlar; oyu verecek olanlar, o ‘müjdeyi’ veremedikleri. Onlar temel bu hükümetin geleceğini tayin edecek bölümler, o kesitleri yok sayarak zenginlere kaynak aktarıyorsunuz. Bir de Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) ile fakirlerden topladığınız, vergi havuzuna koyduğunuz KDV-ÖTV gelirlerinden, oluşan kur farkını ödeyip zenginleri ihya ediyorsunuz. Bir de ek bütçede bir kural vardır. 5018 sayılı yasa zarurî meblağ. Bütçeye ne kadar ek sarfiyat eklediyseniz, o kadar da gelir elde etmek zorundasınız. O nereden gelecek? Vergi mükelleflerinden! Yeniden vur abalıya! Abalıya vurulmadık yer kalmadı.